Andrzej Garlicki, Siedem mitów Drugiej Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Czytelnik, Warszawa 2013, ss. 254

            Ostatnia praca znakomitego historyka i świetnego publicysty Andrzeja Garlickiego pod tytułem „Siedem mitów Drugiej Rzeczypospolitej” stanowi kwintesencję realizacji jego zainteresowań badawczych oraz pielęgnowanej przez całe życie pasji. Zainteresuje ona z pewnością wszystkich czytelników łaknących rzetelnego omówienia i zweryfikowania półprawd, opinii, stereotypów, obiegowych przekonań wyrosłych na kanwie oglądu dziejów Polski międzywojennej. Autor zestawił wszakże funkcjonujące – wciąż żywe – mity z twardymi, niepodważalnymi, historycznymi faktami. Dokonał ekspozycji najbardziej rażących manipulacji historycznych, do jakich nieustannie posuwają się media, politycy, a nawet niektórzy historycy. Obnażył przy tym wiele kontrowersji towarzyszących wątkom społeczno-politycznym, które pomimo upływu czasu nie utraciły na aktualności, lecz – wbrew pozorom – wciąż determinują naszą codzienność.  Stworzył dzięki temu książkę historyczną odznaczającą się nie tylko wprawną, żywą, dynamiczną narracją, ale i pełną niespodzianek oraz zaskakujących konkluzji nawet dla tych odbiorców, którym wydaje się, że poznali tę epokę w dziejach naszego kraju na wskroś.

            Książka ta składa się z siedmiu odrębnych szkiców, esejów posiadających niebagatelne znaczenie w kontekście modnych ostatnimi czasy zwrotów ku potrzebie kształtowania polityki historycznej oraz pragmatycznego wykorzystania jej treści do realizacji interesów współczesnych elit politycznych. Trzeba więc podkreślić, że monografia Andrzeja Garlickiego została opublikowana w odpowiednim momencie. Wszystkim z nas bowiem przyda się taka solidna lekcja historii. Uzmysłowi nam ona w jaki sposób, jakimi fatami zręcznie się manipuluje, aby zmylić opinię publiczną, czyli właśnie nas wszystkich! Uczyni z nas bardziej uważnych członków społeczeństwa obywatelskiego i sprawi, że znacznie uważniej – z gotowością do dyskusji przy użyciu rzeczowych argumentów – będziemy odbierać treści przekazów medialnych o charakterze historycznym i będziemy je poddawać refleksji.

            Siedem szkiców – siedem mitów: „Zawieszenie broni”, „Polska ofiarą”, „Prometeizm”, „Jedność państwa i Kościoła”, „Zabójstwa polityczne”, „Trwałość ideowych podziałów”, „Jedność wobec zagrożenia”. Każdy z nich niezmiernie dużo mówi o kierunku naszego spojrzenia na własną historię. Bezwzględnie obnaża tendencje do pewnych reinterpretacji wydarzeń. Tymczasem Andrzej Garlicki – jak przystało na wprawnego historyka – z właściwą sobie wnikliwością, trafnością, posługuje się w swym dochodzeniu do prawdy bardzo dobrze udokumentowanymi przykładami. Nie próbuje naginać faktów, ale podejmuje się ich opisania i ukazania w pełnym świetle. To bardzo cenny z naszej perspektywy – Polaków – zabieg.

            Pasjonujące są w książce tej fragmenty, w których historyk wydobywa na światło dzienne niedouczenie między innymi profesorów, którzy wypowiadają się dla telewizji, uczestniczą w medialnych debatach. Andrzej Garlicki bez skrupułów – i za to należą mu się podwójne wyrazy uznania – wyjaśnił na przykład błędne ujmowanie wypowiedzi Romana Dmowskiego w okres słusznych-młodzieńczych poglądów i starczych-wypaczonych, do czego wskazani naukowcy się uciekają. W ogóle niesłychanie wartościowe jest również to, że autor zdołał dokonać krytycznego przeglądu lwiej większości dzieł z zakresu dziejów Drugiej Rzeczypospolitej. Bez wątpienia okaże się to przydatne dla wszystkich tych czytelników, których okres ten zajmuje, a którzy nie chcą powielać wielokrotnie już powtórzonych w różnorodnych opracowaniach błędów, z którymi tak sprawnie rozprawił się autor tej gorąco polecanej monografii.

            Wszystkim tym, co nie godzą się na ich zwodzenie intencjonalnie dziś kształtowaną polityką historyczną poleca się książkę Andrzeja Garlickiego pod tytułem „Siedem mitów Drugiej Rzeczypospolitej”. Nie dość, że daje spojrzenie na życie społeczne, polityczne, kulturowe w Polsce międzywojennej, to ukazuje pewne trendy istniejące w tych sferach współcześnie, a jakie zostały uwarunkowane czasem minionym. Poza tym monografię tę bardzo dobrze się czyta – wciąga niczym powieść i zaskakuje niczym najlepszy kryminał. To warta naszej uwagi lektura!

Książka jest dostępna na stronie Wydawnictwa Czytelnik: http://czytelnik.pl/?ID=ksiazka&ID2=429

Krzysztof Wróblewski

a.me.