Barbara Czarniawska, Trochę inna teoria organizacji. Organizowanie jako konstrukcja sieci działań, Wydawnictwo POLTEXT, Warszawa 2013, ss. 212

Wszystkich czytelników znudzonych tradycyjnymi ujęciami organizacji, zniechęconymi przestarzałymi jej przedstawieniami w literaturze przedmiotu, bez wątpienia pozytywnie zaskoczy najnowsza książka profesor Barbary Czarniawskiej pod tytułem „Trochę inna teoria organizacji. Organizowanie jako konstrukcja sieci działań”. Okaże się ona również niezastąpioną pomocą dydaktyczną dla wykładowców stających przed wyzwaniem zainteresowania dzisiejszego, wymagającego w obliczu powszechnego dostępu do najnowszych osiągnięć nauki, łatwo i szybko nudzącego się audytorium. Autorka ma wszakże sprawdzony sposób jak skupić oraz zatrzymać uwagę słuchaczy – warto się od niej uczyć. Podręcznik ten będzie równie użyteczny dla studentów, którym przyszło się zmierzyć z przedmiotem książki w toku swojej edukacji i chcą się go nauczyć. Czasy, w których był jeden obowiązujący i trudny do zrozumienia, a przy tym nie zawsze dobry podręcznik dawno już minęły. Dzisiaj student czy uczeń ma możliwość wyboru, a mając do dyspozycji takie pozycje jak ta, wybór staje się prosty. Warto nadmienić, iż jest to książka przystępna i nie przysporzy trudności w odbiorze nawet raczkującym w tej dziedzinie czytelnikom.  To świeże – i przede wszystkim aktualne – spojrzenie przez pryzmat teorii neoinstytucjonalnej, konstruktywizmu i teorii aktora-sieci na współczesną wiedzę o organizowaniu.

            Na samym początku trzeba docenić przejrzystość, czytelność i łatwość w odbiorze książki. Najtrudniejsze do pojęcia ujęcia teoretyczne autorka zaprezentowała graficznie za pomocą: schematów, modeli, wykresów. Warto zwrócić uwagę na to, że Barbara Czarniawska owocnie skorzystała ze swej niebagatelnej zdolności syntetycznego ujmowania rozległych tematów oraz wychwytywania różnic pomiędzy niuansami i różnymi ujęciami tych samych zagadnień. Często błędnie utożsamiane za sobą ujęcia czy też mylone koncepcje w bardzo wyraźny sposób rozróżniła w ramach  autorskich tabel. Przykładowo w ten sposób porównała trzy rodzaje logiki w wypowiedziach odnoszących się do organizowania czy zestawiła reformy z projektami. Każdy rozdział zakończyła propozycją literatury przedmiotu, dzięki której można pogłębić wiedzę w wybranym obszarze. To cenny krok z perspektywy czytelnika, który dopiero poznaje tajniki teorii organizacji.

            Barbara Czarniawska przejrzyście wyjaśnia na czym polega perspektywa konstruktywistyczna – niezwykle ważna w kontekście naukowego podejścia do problemu organizowania. Co więcej, w książce tej znajdziemy nowatorskie omówienia tematów: władzy, racjonalności, przywództwa, zmiany, technik i strategii komunikowania się, porozumiewania. Autorka celnie konfrontuje przestarzałe koncepcje z najnowszymi. Nie tylko pokazuje, ale uzasadnia bezużyteczność jednych i funkcjonalność drugich. Nie boi się formułować odważnych, mogących uchodzić za kontrowersyjne hipotez, na przykład o nieprzydatności tradycyjnie pojętego przywództwa we współczesnych, nieustannie rozwijających się oraz profesjonalizujących organizacjach. Z właściwą sobie swobodą odsłania paradoksalne założenia tkwiące u podstaw zmian i reform, wykazuje specyfikę podłoża ich konsekwencji oraz trudności towarzyszące prognozowaniu w nauce. To pouczające kwestie, zarówno pod względem teoretycznym, jak i metodologicznym.

            Wszystkie przedstawione fenomeny społeczne zostały przez profesor zobrazowane czytelnymi przykładami zaczerpniętymi z praktyki, także z różnych badań terenowych, a pozwalającymi lepiej pojąć zaprezentowane koncepcje teoretyczne. Autorka wzbogaciła te tematy o wątki dotychczas w ogóle niestety nie poruszane lub niesłusznie marginalizowane w obszarze teorii organizacji. Zwróciła swą uwagę między innymi na konsekwencje rozprzestrzeniania się nowych technologii, wzrostu znaczenia czwartej władzy – środków masowego przekazu, wpływu globalizacji oraz tendencje do zestawiania globalności z lokalnością, a także socjologię przekładu. Przyjrzała się dorobkowi wiedzy narracyjnej, funkcjonalności artefaktów językowych. Warto pamiętać, że możliwość wykorzystania tych omówień wykracza poza problematykę organizacji, co również wskazuje na funkcjonalność zaprezentowanych teorii.

            Właśnie bardzo cenne z perspektywy współczesnej wiedzy z zakresu teorii organizacji o języku jako środku przekazu, narzędzia socjotechniki, są rozważania na temat znaczenia oraz funkcji języka i komunikacji w zarządzaniu. Autorka wyraźnie wyodrębnia słowa jako osobną kategorię analityczną i sytuuje je jako poręczne instrumenty zarządzania, a narrację – narzędzie do ich porządkowania i organizowania.

            Barbara Czarniawska poprzez autorski podręcznik pod tytułem „Trochę inna teoria organizacji. Organizowanie jako konstrukcja sieci działań” udowodniła środowisku akademickiemu oraz czytelnikom, że możliwe jest napisanie książki na najwyższym poziomie naukowym i merytorycznym, a przy tym nieobarczonej etykietą wiedzy tajemnej zastrzeżonej dla nielicznych. Jest to wszakże publikacja obejmująca swym zasięgiem najbardziej wartościowe i najnowsze osiągnięcia w tej dyscyplinie, a przede wszystkim przystępna dla każdego czytelnika. Dlatego właśnie gorąco się ją poleca wszystkim odbiorcom zainteresowanym problematyką organizacji i zarządzania.

Książka jest dostępna na stronie Wydawnictwa Poltext: http://www.poltext.pl/b1405-Troche-inna-teoria-organizacji.htm

Krzysztof Wróblewski