Monety które wybrałem idealnie obrazują różnice które nastąpiły za tego panowania oraz z pewnością są jednymi z najważniejszych które się zachowały. Pokazują one nowy styl i zmiany wprowadzone przez nowego króla. Pierwsza z nich to talar koronny Stefana Batorego z 1586 roku. Na awersie widnieje ukoronowane popiersie królewskie w zbroi, a w prawicy berło wsparte na ramieniu. W otoku legenda : STEPHAN. D. G. REX. POLON. MAG. DVX L. (Stefan, z Bożej łaski król Polski, wielki książę litewski). Rewers przedstawia natomiast czteropolową tarczę herbową polsko-litewską. Na niej w środku tarczka z herbem Batorych – kły wilcze. Po bokach tarczy data 1586 i litery „N-B” mennicy książęcej siedmiogrodzkiej w Nagy Banya. W otoku dalszy ciąg legendy awersu : RVS. PRVS. MAS. SAM. LIVO. PRIN. TRAN. ( książę ruski, pruski, mazowiecki, żmudzki, inflancki, udzielny książę siedmiogrodzki)¹

Kolejna moneta to trojak litewski Stefana Batorego z roku 1582. Na awersie widnieje ukoronowana głowa króla, pod nią przerywa otok herb Leliwa podskarbiego litewskiego Jana Hlebowicza. Legenda to : STEP. D. G. REX. PO. M. D. L. ( Stefan, z Bożej łaski król Polski, wielki książę litewski). Rewers owej monety przedstawia napis w trzech wierszach poziomych : GROS. ARG. TRIP. M. D. LIT. (grosz srebrny potrójny Wielkiego Księstwa Litewskiego). Nad napisem data 1582, przerwana herbem Batorych kły wilcze, powyżej Orzeł i Pogoń, u góry cyfra wartości : III² .

Ciekawą monetą jest szeląg litewski Stefana Batorego z mennicy wileńskiej z roku 1579. Rewers obrazuje dwie tarcze z Orłem i Pogonią, nad nimi tarczka z herbem Batorych. Pod tarczami znajduje się trójlistek, jest to znak nieznanego z nazwiska dzierżawcy mennicy wileńskiej. Poniżej w dwóch wierszach skrócona legenda : SOL. M. DL. (szeląg Wielkiego Księstwa Litewskiego) i data 1579³ .

Ostatnia moneta szczególnie warta uwagi którą przedstawię jest grosz ryski Stefana Batorego z 1582 roku. Rewers owego grosza przedstawia wielki herb miasta Rygi na który składa się brama miejska dwuwieżowa, we wrotach głowa lwa. Nad bramą widnieje herb mały – dwa skrzyżowane klucze nad którymi widnieje krzyż. Po bokach herbu data skrócona 1582. Pod nią cyfra wartości I grosz. W otoku legenda : GROSSVS. CIVITATIS. RIG. (grosz miasta Rygi)⁴ .

Działalność mennicza Stefana Batorego zapisała się w historii mennictwa jako jedna z najważniejszych ze względu na unię monetarną wszystkich ziem polskich i litewskich. Nowe wzory i typy stempla przetrwały aż do XVIII wieku włącznie. Dodatkowo przyjęły się charakterystyczne rysunki na monetach które przetrwały kilka następnych panowań. Powstały również nowe, bardzo wydajne mennice. Stefan Batory rozwinął też mennictwo nadając nowe uprawnienia dla podskarbich. Z tego względu pojawiają się na monetach nie tylko herby państwowe, ale również osobiste podskarbiego oraz mincerza dzierżawcy.

Grzegorz Żupnik