Eugenia Potulicka, Neoliberalne reformy edukacji w Stanach Zjednoczonych. Od Ronalda Regana do Baracka Obamy, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2014, ss. 442
Brakowało dotychczas aktualnego i kompleksowego opracowania poświęconego neoliberalnym reformom edukacji w Stanach Zjednoczonych. Stan ten zmienił się wraz ukazaniem na rynku wydawniczym rzetelnej pod względem naukowym, a przy tym cennej poznawczo monografii naukowej przygotowanej przez profesor Eugenię Potulicką, pod tytułem „Neoliberalne reformy edukacji w Stanach Zjednoczonych. Od Ronalda Regana do Baracka Obamy”. Unaocznia ona stan i ewolucję amerykańskiej polityki oświatowej. Za sprawą obecnych w niej wskazań metodologicznych może stanowić także niebagatelną pomoc przy prowadzeniu własnych badań.
Warto zauważyć, że autorka dołożyła wszelkich starań, aby nie tylko przedstawić przedmiot swych rozważań czytelnikowi, lecz przede wszystkim, by uczynić go dla czytelnika zrozumiałym. Między innymi precyzyjne unaocznienie neoliberalnego charakteru reform edukacji w Stanach Zjednoczonych, umożliwia uchwycenie istoty kolejnych fal i kierunków amerykańskiego ruchu reform szkolnictwa. Eugenia Potulicka wiele swej cennej uwagi poświęciła piętnu neoliberalizmu pojętego jako dominująca ideologia. Zwłaszcza interesujące – także z perspektywy obserwowalnych trendów w polskiej oświacie – są konkluzje na temat wpływu korporacjonizmu na edukację. Za niezwykle oryginalne trzeba uznać spojrzenie przez ich pryzmat na wojny o kształt edukacji, w których uczestniczą wszyscy globalni gracze. Niemniej jednak wojny te mają wiele obliczy, co autorka zdołała doskonale uchwycić oraz obrazowo przedstawić. Do najbardziej zadziwiających zaliczają się niewątpliwie te, które są całkowicie sprzeczne z naszym stereotypem wykreowanym na podstawie oglądu wzorców z hollywoodzkich produkcji. W ogóle ogromnym i trudnym do przecenienia walorem książki jest to, iż burzy nasze stereotypy oraz pozwala na łatwe porównywanie różnych systemów szkolnych, a jednocześnie dociekanie do ich faktycznego kształtu.
Dużym dokonaniem autorki jest brzmienie celów badawczych, jakie sformułowała i postawiła sobie. Mianowicie poddała pod refleksję: zadania stojące przed reformami wprowadzanymi w ramach polityki neoliberalnej, ich status jako części konsekwentnej realizacji projektu korporacyjnego, proces tworzenia dyskursu ruchu reform, jego kluczowych kategorii, lokalizacji zdrowego rozsądku, cele, konsekwencje kolejnych fal ruchu reformacji, reakcje nauczycieli, świata nauki, administracji oświatowej, rodziców, uczniów, studentów, opinii publicznej na neoliberalne reformy. Wszystkie one skłaniają odbiorców do nieuchronnych oraz koniecznych, niesłychanie ważnych pytań, a także poszukiwania odpowiedzi na pytania, które muszą w końcu stać się częścią dyskursu publicznego (także w Polsce), a nie jedynie przejawem jednostkowych świadomości wyrosłym na kanwie obaw. W szczególności warto zastanowić się nad zagadnieniami, które zostały bardzo wyraźnie wyeksponowane, na przykład zasadność bezkrytycznego kopiowania zachodnich wzorców edukacyjnych, sprawdzania wiedzy za pomocą testów. Autorka wszakże nie daje się zwieść politykom, lecz celnie odczytuje sens ich działań. Dlatego właśnie warto bardzo uważnie przyjrzeć się wynikom jej badań.
Godne podkreślenie jest i to, że monografia ta może stanowić niebagatelną pomoc dla studentów podczas nauki. Eugenia Potulicka w sposób przystępny i rzeczowy, bez zbędnych dygresji przedstawiła wszak najważniejsze ujęcia teoretyczne konieczne dla pojęcia współczesnej polityki oświatowej. Przybliżyła czytelnikowi między innymi na czym polegają teorie wykorzystywane przez neoliberalizm: monetaryzm, teorię transakcji społecznych, teorię kapitału ludzkiego, teorię wyboru publicznego, teorię agencji, teorię kosztów transakcyjnych. Zaprezentowała także kilka optyk mogących znacznie ułatwić wypracowanie sobie własnego stanowiska wobec procesów związanych z przestrzenią edukacyjną Na przykład zaprezentowała szereg optyk możliwych do obrania podczas identyfikowania właściwości rynku.
Na kartach monografii znajdziemy historię reformy edukacji opowiedzianą z dbałością o fakty. Jest ona pozbawiona bezrefleksyjnego zachwytu nad tym, co amerykańskie, co jest dzisiaj rzadkością. Obiektywizm, rzeczowość, bogata baza biograficzna czynią tę publikację niezwykle ważnym osiągnięciem na rzecz rozwoju nauki. Dlatego właśnie publikacja Eugenii Potulickiej pod tytułem „Neoliberalne reformy edukacji w Stanach Zjednoczonych. Od Ronalda Regana do Baracka Obamy” to nie tylko lektura dla ludzi nauki i studentów, ale przede wszystkim dla czytelników zainteresowanych mechanizmami edukacji oraz tych, którym nieobca jest troska o własne i kolejne pokolenia.
Krzysztof Wróblewski
Książka jest dostępna na stronie Oficyny Wydawniczej Impuls: http://impulsoficyna.pl/wyszukaj/neoliberalne-reformy-edukacji-w-stanach-zjednoczonych,1550.html
a.me.
