Ewa Blińska-Suchanek (red.), Opór w kulturze. Tradycja – edukacja – nowoczesność, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2014, ss. 285.

            Niestety w ostatnich latach twórcze myślenie o oporze ustąpiło miejsca banalnym konstatacjom. Impas ten przełamuje najnowsza książka pod redakcją naukową Ewy Blińskiej-Suchanek pod tytułem „Opór w kulturze. Tradycja – edukacja – nowoczesność”. Jest to zbiór niezwykle interesujących, nowatorskich i oryginalnych prac na temat oporu pojętego jako znamienna – dynamiczna perspektywa, która przełamuje ograniczenia oraz stanowi działanie ukierunkowane na precyzyjnie zdefiniowany cel. Autorzy podjęli się trudnego wyzwania – odpowiedzialnego wyjścia ku człowiekowi, wbrew przeciwnościom różnego pochodzenia. Za sprawą dużego zróżnicowania pod względem przedmiotów badań oraz preferowanych przez autorów szkół teoretyczno-metodologicznych monografia z pewnością zainteresuje szerokie grono odbiorców i zachęci do oglądu rzeczywistości społecznej z rozmaitych – dotąd może nawet nieuświadamianych – perspektyw.

            Ogromnym walorem publikacji jest to, iż przybliża odbiorcy specyfikę oraz różne sposoby postrzegania problematyki istotnej z punktu widzenia myślenia pedagogicznego. Autorzy – pozostając w zgodzie z różnymi paradygmatami badawczymi – podjęli się reinterpretacji znanych ujęć teoretycznych. Zwłaszcza inspirująca wydaje się analiza jakościowa strategii przeciwstawiania się wpływowi społecznemu oraz propozycja narzędzi służących do pomiaru tegoż wpływu. Znacząco wzbogacili tym warstwę metodyczną badań nad oporem w kulturze. I na tym właśnie polega zasadnicza wartość i unikalność prezentowanej monografii.

            Pod względem przedmiotowym również znajdziemy na kartach monografii wiele dotychczas nieeksplorowanych zagadnień takich jak na przykład potencjał rytuałów oporu gimnazjalistów. Zyskamy nowe rozwiązania teoretyczne, które pozwolą ujmować zjawiska społeczne, które dzisiaj – w dobie globalizacji – nie mogą być już dłużej określane na podstawie zdezaktualizowanych koncepcji. Bardzo dobrym tego przykładem jest tekst poświęcony dekonstrukcji rozumienia społecznego z pozycji człowieka starszego czy doskonała próba rozstrzygnięcia pytania o to czy estetyzacja i deformacja ciała są skutkiem oporu czy braku oporu wobec wyzwań kultury masowej. Trzeba bardzo wyraźnie podkreślić, iż rozprawy te zostały poprawnie i twórczo skonstruowane pod względem prezentacji argumentów i kontrargumentów sprzężonych z analizowanymi problemami.

            Warto przyjrzeć się także strukturze książki. Mianowicie po rzetelnym wprowadzeniu następują trzy części poświęcone kolejno: rozważaniom nad tradycją oraz powrotem do przyszłości, kontaminacjom i przenikaniu oporu w edukacji pojętych jako ważne determinanty tożsamości kultury, sprzeciwowi wobec tego, co zastane, edukacji pełniącej służebną rolę dla ideologii i polityki. Znamienne jest przy tym, że autorzy zamieszczonych w ich ramach rozdziałów pochylili się nad problematyką różnych grup społecznych. Dzięki temu zdołali stworzyć ciekawą, ale i skłaniającą do refleksji mapę problemów społecznych, które są marginalizowane. Skoncentrowali się między innymi na funkcjach rodziny, relacji pomiędzy prawami człowieka a prostytucją. Z powodzeniem uwzględnili konteksty – społeczny, ekonomiczny, polityczny, kulturowy, a także naukowy. Wpisali wszakże tok swych rozpraw w toczące się obecnie debaty na temat między innymi jakości życia współczesnych społeczeństw.

            Monografia pod redakcją naukową Ewy Blińskiej-Suchanek pod tytułem „Opór w kulturze. Tradycja – edukacja – nowoczesność” jest jedną z tych publikacji, których autorom udało się sprostać wyzwaniom zglobalizowanego świata. Nie pozostali w warstwie rozważań teoretycznych aktualnych w przeszłości, lecz dzięki istotnemu wkładowi intelektualnemu w rozwój nauki przyczynili się do nakreślenia odczuwalnych, ale jeszcze nie przez wszystkich uświadamianych obliczy oporu w kulturze. Dlatego też bez wahania można gorąco zachęcać do lektury wszystkich tych, którzy poszukują inspiracji i nowych perspektyw.

Książka jest dostępna na stronie Oficyny Wydawniczej Impuls: http://impulsoficyna.pl/wyszukaj/opor-w-kulturze,1600.html

Krzysztof Wróblewski

/ame/