Ewa Musiał, Małgorzata Bednarska (red.), Współczesna przestrzeń edukacyjna. Geneza, przemiany, nowe znaczenia. Tom II, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2013, ss. 496

            W pojęciu współczesnej przestrzeni edukacyjnej mieści się szereg ważnych zagadnień, których nie wolno dzisiaj wypierać ze świadomości społecznej ani eliminować z dyskursu naukowego, jeśli dąży się do bycia odpowiedzialnym obywatelem globalnej wioski. Cennym wkładem do debaty poświęconej tym kwestiom jest obszerna monografia naukowa pod redakcją Ewy Musiał i Małgorzaty Bednarskiej, zatytułowana „Współczesna przestrzeń edukacyjna. Geneza, przemiany, nowe znaczenia. Tom II”. Autorzy postawili sobie wysoko poprzeczkę – spojrzenia na nie zarówno w świetle dyskursywnej konfrontacji teorii, jak i codziennej praktyki, przy czym trzeba przyznać, że znakomicie sprostali ta sformułowanemu wyzwaniu.

            Ostatnimi czasy obserwowana jest rosnąca niechęć do publikacji pokonferencyjnych czy prac zbiorowych, a to ze względu na często marny poziom merytoryczny tekstów tam zamieszczanych. Dlatego też stosowne jest zapewnienie czytelnika, iż wszystkie – bez wyjątku – artykuły znajdujące się na łamach tego opracowania są na najwyższym światowym poziomie naukowym. Redaktorzy i autorzy zadbali wszak o to, aby spełniały wszystkie istotne standardy dla właściwie prowadzonych badań empirycznych oraz teoretycznych. Warto też zastrzec, iż są to teksty oryginalne, nigdzie wcześniej niepublikowane. Czytelnik zyskuje więc niemal pięćset stron nowej wiedzy na temat (szeroko pojętej jako zjawisko wielopłaszyznowe) współczesnej przestrzeni edukacyjnej, która jest nie dość, że aktualna, to również inspirująca do przeprowadzenia kolejnych badań w tym wciąż wymagającym uwagi obszarze.

            Artykuły zebrane w książce zostały pogrupowane w pięć części tematycznych poświęconych: historycznym i współczesnym konotacjom przestrzeni edukacyjnej, transformacji przestrzeni edukacji formalnej i nieformalnej, edukacyjnym zjawiskom w przestrzeni publicznej, przedszkolom i szkołom jako przestrzeni praktyki edukacyjnej, nauczycielowi w przestrzeni edukacyjnej. Co ciekawe, autorzy nie poprzestali na prezentacji ogólnych, ale wymagających usystematyzowania zagadnień, ale pochylili się również nad niesłusznie dotychczas marginalizowanymi w literaturze przedmiotu zagadnieniami. Dużą wartość mają studia przypadku, albowiem pozwalają przyjrzeć się szczegółom procesu socjalizacji, w szczególności trudnościom napotykanym w jego ramach. Do najciekawszych należy to poświęcone przeciwdziałaniu bezrobociu poprzez edukację zawodową młodzieży w Ochotniczym Hufcu Pracy i Centrum Kształcenia i Wychowania w Oleśnicy.

            Warto wspomnieć także o tym, że autorzy przedstawili eksperckie analizy nowych rozwiązań edukacyjnych, które nie zostały dotąd dobrze rozpoznane i spotykają się w społeczeństwie z nieufnością. Pozwalają one na indywidualne rozważenie wad i zalet każdego z nich. Zarysowali specyfikę alternatywnych pozaszkolnych form edukacji, kształceniu na odległość, edukacji formalnej i zajęciom sportowym w życiu młodzieży z niepełnosprawnością fizyczną. Pouczające i przełamujące funkcjonujące w świadomości społecznej stereotypy są natomiast artykuły poświęcone relacji pomiędzy sferą edukacji a kulturą popularną oraz światem przedstawionym. Naukowcy zbadali między innymi specyfikę strategii przetrwania komiksowych bohaterów w instytucjach edukacyjnych, rozważyli odwieczny spór pomiędzy siłami wpływów – realizacją teorii magicznego pocisku oraz ograniczonego wpływu. Na kanwie tych rozważań zwrócili uwagę na determinanty ryzykownych zachowań młodzieży. Ważne jest to, że naświetlili symptomy i charakter wybranych zagrożeń, przy czym jednocześnie warto w tym kontekście zwrócić uwagę na interesujący tekst Anny Opieczyńskiej – „Ciało jako gadżet w popkulturowym reżimie estetyzacji. Piękno upozorowane – nowa perspektywa edukacyjna”. Konkludując, należy zaznaczyć, że wszystkie one w równej mierze unaoczniają różne typy szans i zagrożeń mieszczących się w sferze współczesnej przestrzeni edukacyjnej. Niewątpliwie trzeba mieć ich świadomość z uwagi na nieustanne wstępowanie na ten newralgiczny obszar jestestwa każdego dnia.          

            Książka pod redakcją naukową Ewy Musiał oraz Małgorzaty Bednarskiej zatytułowana „Współczesna przestrzeń edukacyjna. Geneza, przemiany, nowe znaczenia. Tom II” jest godna uwagi nie tylko tych, którzy poszukują wzorców do poprawnego prowadzenia wartościowych badań pod względem wkładu w rozwój dyscypliny naukowej, ale i z uwagi na swoje zastosowanie praktyczne. Przede wszystkim umożliwia ona wszakże rozwinięcie horyzontu myślenia o potrzebie zmian jakościowych w funkcjonowaniu instytucji edukacyjnych. Pozwala dostrzec specyfikę zmieniającej się rzeczywistości społecznej i przekształcić sztywne – już anachroniczne – schematy myślenia o edukacji w nowoczesne, elastyczne, efektywne oraz funkcjonalne wzory. Jest to więc książka bezspornie potrzebna i ważna na półce pedagoga, który chce nadążać za zmianami.

Książka jest dostępna na stronie Wydawnictwa Impuls: http://impulsoficyna.pl/wyszukaj/wspolczesna-przestrzen-edukacyjna-tom-2,1536.html

Krzysztof Wróblewski

a.me.