„Gorsze światy. Migawki z Europy Środkowo-Wschodniej”

Wojciech Śmieja, Gorsze światy. Migawki z Europy Środkowo-Wschodniej, Wydawnictwo Carta Blanca, Warszawa 2012, ss. 304

            Wojciech Śmieja – podróżnik, literaturoznawca, nauczyciel akademicki – w książce z serii wydawniczej Wydawnictwa Carta Blanca „Bieguny”, pod tytułem „Gorsze światy. Migawki z Europy Środkowo-Wschodniej” z ogromną pasją pisze o swoich wyprawach do słabo poznanych przez Polaków regionów – Macedonii, Serbii, Kosowa, Rumunii, Mołdawii i tych lepiej znanych – Ukrainy, Rosji, a także – Polski. Jest to zachwycający zbiór reportaży z podróży. Relacje te zachwycają od pierwszego słowa. Doskonale oddają urok miejsc, które odwiedził autor w momentach dla nich szczególnych. Nie rości sobie on jednak pretensji do miana tego, który poznał je ostatecznie i całkowicie. Nie pisze z pozycji człowieka, którego odznacza wyższość wobec poznawanego. Jak wszakże zauważył kończy się pewna ich epoka, umierają pokolenia, nastaje era globalizacji, która wchłania wyjątkowość i aby móc się jej przyjrzeć potrzeba zaangażowania oraz umiejętności patrzenia, słuchania, odczuwania, a nie narzucania siebie i kultury Zachodu. I to właśnie wyróżnia tę książkę spośród innych poświęconych tej tematyce.

            Wszystkie miejsca, które odwiedził autor, czytelnik poznaje z perspektywy bacznego obserwatora rzeczywistości. Jego uwagi mogą się okazać nieocenione podczas podróży do poszczególnych miejsc. Któż nie chciałby poznać instrukcji obsługi do pograniczników różnych narodowości? Wojciech Śmieja jednak wskazuje, że: „Wszystkie zaś przez pryzmat konkretnych ludzkich losów i konkret miejsc ukazują abstrakcyjność historycznego dziania się, przemiany społeczne i kulturalne, jakim podlega nasza część kontynentu. Ponoć też da się w nich odnaleźć inspiracje literackie. Możliwe, bo w kontekście zebranych reportaży pojawiają się i Vincens (którego rzeczywiście kocham), i Sienkiewicz (lubię), i Andrić (szanuję)”. Dlatego też czytelnik otrzymuje na kartach książki relację nie dziennikarza czy reportera, lecz przede wszystkim wytrawnego turysty rozmiłowanego w dobrej literaturze. Efekt zachwyca!

            Wojciech Śmieja zwraca uwagę na z pozoru banalne wydarzenia z życia bohaterów swoich reportaży czy pocztówek z podróży. We wszystkich jednak doszukuje się pewnych prawideł, które mają niebagatelne znaczenie w kontekście pojęcia historii narodu, na przykład: „Czy za kilka lat woda będzie sięgać wyżej niż biało-czerwona flaga, symbol państwa, które od półwiecza szantażuje swoich obywateli? A może polityczne huśtawki i karuzele sprawią, że za kilka lat będziemy mogli sparafrazować Ericha Marię Remarque’a, mówiąc W Myscowej bez zmian?”. Obrazy, które wyłaniają się z opowieści są niezwykle wymowne, plastyczne, świetnie oddają sens sytuacji ludzi, miast, krajów. Dają do myślenia o świece, w którym żyjemy.

            Wycinki rzeczywistości społecznej autor zanurza w literaturze i historii, gdy opowiada o trwaniu wbrew wszystkiemu, mimo wszystko i z nieodgadnionych przyczyn. Wskazuje gdzie można się poczuć poza czasem, dokąd warto się udać, by odnaleźć ukojenie, gdzie dobrze jest powspominać, a gdzie pomarzyć. Tłumaczy na czym polega kradzież łzy oraz jak dotrzeć do miejsc, gdzie nie wskazane jest być modnym. Wyjawia przy tym wiele ciekawostek na temat tego, co już odchodzi w zapomnienie, na przykład skalnych monastyrów, łunochodów czy pasterskiego rzemiosła. Wiele z nich zostało opatrzonych wspaniałymi fotografiami, które pozwalają sobie wyobrazić opisywane fenomeny.

            Wojciech Śmieja w swoim zbiorze reportaży pod tytułem „Gorsze światy. Migawki z Europy Środkowo-Wschodniej” odsłania kulisy światów, których nie znamy, bo trudno je w ogóle odnaleźć, a co dopiero poznać. Rzuca światło na znane krainy, ujawniając ich często niedoceniane piękno. Pokazuje miejsca z perspektywy nie tylko podróżnika, ale i literaturoznawcy. Wszystko to faktycznie robi wrażenie. Zachwyca. Fascynuje. Zachęca do ruszenia w podróż śladami autora. To porywająca i warta polecenia lektura.

Krzysztof Wróblewski

Książka jest dostępna na stronie Wydawnictwa Carta Blanca: http://www.dwpwn.pl/produkty/306/gorsze-swiaty-migawki-z-europy-srodkowo-wschodniej

a.me.

Click to rate this post!
[Total: 0 Average: 0]
Facebook

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *