Walka przy użyciu rąk i nóg towarzyszyła ludzkości od początku jej istnienia. W ten sposób rozwiązywano konflikty o różnym podłożu. Mimo rozwoju technologii i powstania co raz doskonalszej broni ludzkość nie porzuciła tradycyjnej formy walki. Zapasy czy boks  to sporty, które towarzyszą nam od czasów starożytnych. Techniki walki wręcz zdobyły szczególne uznanie w  Azji. To tutaj powstało najwięcej sztuk walki, które dziś można uprawiać prawie wszędzie. Każdy region tego kontynentu posiadał charakterystyczny dla siebie  styl, który był połączony z systemem filozoficznym i kulturą danej społeczności. Wraz z rozwojem europejskiej ekspansji w Azji „biali” zaczęli uczyć się sztuk walki. Takie sporty jak judo, jiu-jitsu, karate, muay thai dały podstawy do tworzenia nowych XX-wiecznych sportów walki, spośród których możemy wymienić m.in. sambo, brazylijskie jiu-jitsu, czy kickboxing. Najmłodszym, a zarazem jednym z najbardziej widowiskowych stał się ten ostatni.

            Spór o genezę kickboxingu toczy się od dawna. Większość osób zajmująca się sztukami walki uważa, iż sport ten wywodzi się z muay thai (boksu tajskiego). Istnieje również dość spora grupa, która za protoplastą kickboxingu nazywa karate. Pojawiają się również głosy za kung fu i taekwondo. Według opinii autora należy zwrócić się ku opcji tajskiej.

            Muay thai to sztuka walki wywodząca się z Tajlandii.  Początków tego stylu należy upatrywać w XIII w. w muay boran (starożytnym muay thai).  Styl ten praktykowany był przez królewską straż. Charakteryzował się silnym zrytualizowaniem i przesyceniem elementami religijnymi. W 1921 roku walki muay thai zaczęły odbywać się na wzniesionych platformach otoczonych linami. Platforma i liny miały zapobiec wdarciu się kibiców na ring, co było dosyć częstym zjawiskiem. W 1929 roku właściciel stadionu Suan Sanuk wprowadził ring dla tajskich bokserów z trzema linami i narożnikami. Istniała szansa na organizowanie międzynarodowych walk bokserskich. Ze względu na wysoką urazowość walk, od połowy lat 20. XX wieku zaczęto wycofywać z ringu  tradycyjne owijacze „kaad chuek” oraz zakazano stosowania bardziej destrukcyjnych technik, takich jak kopnięcia w krocze, niektóre dźwignie i rzuty czy uderzenia głową. Na początku lat 30. XX wieku zawodnicy boksu tajskiego zaczęli używać metalowych ochraniaczy na krocze i skórzanych rękawic bokserskich. Stosowanie rękawic bokserskich stało się przy okazji przyczyną rozbudowania technik muay thai o elementy zachodnioeuropejskiego boksu. Przyjęto zmodyfikowane przepisy bokserskie markiza Queensberry i w ślad za tym profesjonalne walki Tajów wyznaczono na pięć 3 minutowych rund. Stopniowo wprowadzono podział zawodników na kategorie wagowe. Wszystko to uczyniło z muay thai popularny na całym świecie sport walki.  

            Rozwijające się po II wojnie światowej zainteresowanie sportami walki przeniosło się do Stanów Zjednoczonych. W latach 60. XX w. zapanowała moda na karate, którą postanowili wykorzystać Amerykanie. Mike Anderson, były karateka, sfrustrowany brakiem możliwości atakowania z pełną siłą na zawodach karate postanowił stworzyć nowy sport walki. Połączył uderzane sporty walki Azji z boksem. W lutym 1968 roku zorganizowano pierwsze zawody, a następnie powołano Proffesional Karate Association (PKA). W 1974 roku odbyły się pierwsze mistrzostwa świata w kickboxingu, przybyli najlepsi zawodnicy oraz zadbano o medialność imprezy. Była sporym sukcesem, a full contact karate (jak początkowo nazywano kickboxing) zyskało ogromną popularność. W 1975 roku Georg Brukner wykreował pierwszą Europejską Amatorską Organizację, World All Style Karate (WAKO).  W niedługim czasie organizacja ta  stała się silnym rywalem istniejącego za oceanem PKA. Po przejęciu nadzoru nad WAKO przez Ennio Falsoniego organizacja do chwili obecnej kieruje swoje zainteresowania w stronę sportu amatorskiego. W 1976 roku Howard Hanson tworzy World Kick – boxing Association (WKA). Od początku stowarzyszenie odnosiło wiele sukcesów, co przyczyniło się do rozwoju kickoboxingu. W 1991 r. WKA zostaje odsprzedane Kanadyjczykowi Dale Floydowi, od tego momentu traci na znaczeniu

            Równolegle do kickboxingu amerykańskiego rozwinął się kickboxing japoński. Jego twórcą był Osamu Noguchi. Zainspirowany podróżą do Tajlandii, chciał zaszczepić boks tajski w swojej ojczyźnie. Sprowadził trzech tajskich bokserów, aby walczyli przeciwko trzem karatekom ze szkoły Oyamy (Kyokushin). Japończycy wygrali 2 z 3 walk. Wraz z tym wydarzeniem Noguchi i Kenji Kurosaki (instruktorzy Kyokushin) przestudiowali boks tajski i opracowali nowy sport, łączący obie sztuki walki, który Noguchi nazwał „kick-boxingiem”. Pierwotnie dozwolone były kopnięcia, uderzenia pięściami, kolanem, łokciem, rzuty z judo, a także ciosy głową. Później dwie ostatnie techniki odrzucono. Kick-boxing stał się bardzo popularny w Japonii, był transmitowany w telewizji. Wraz z zakończeniem kariery przez Tadashiego Sawamurę (241 walk, 232 wygrane, w tym 228 przez nokaut) popularność nowego sportu walki w Japonii zaczęła zdecydowanie maleć. Dopiero wraz z założeniem organizacji K-1 w 1993 roku, nastąpił renesans tego sportu. W chwili obecnej organizacja K-1 cieszy się największym prestiżem pośród kickboxerów.

            Do Polski kickboxing trafił w latach 8.0 XX w. Popularyzatorem tej dyscypliny w naszym państwie był Andrzej Palacz (obecny prezes Polskiego Związku Kickboxingu). Uprawiał wcześniej boks i karate, tak jak twórcy kickboxingu zauważył wiele elementów, które są niepotrzebne, bądź takich, których brakuje. W roku 1981 zorganizowano pierwsze mistrzostwa Polski w karate wszechstylowym (kickboxingu). Polski Związek Kickboxingu zarejestrowano 7 lipca 1989 roku (PZKB) pierwszym prezesem został Marek Frysz, który we wcześniejszych latach wykazał się sporym talentem organizacyjnym m.in. doprowadził do ogólnopolskiego zjazdu liderów klubów karate, wykazujących zainteresowanie kickboxingiem, pomógł w organizacji wyjazdu na mistrzostwa świata na Węgrzech. Sprowadził do Polski reprezentanta WAKO Jana Willera Stokera, który przeprowadził kursy instruktorskie i sędziowskie. Lata 90. XX w. i późniejsze, to okres dynamicznego rozwoju kickboxingu, gdzie reprezentanci Polski regularnie zdobywają medale na różnych imprezach sportowych.

            Techniki kickboxingu polegają na uderzeniu przeciwnika za pomocą rąk, nóg oraz kolan (w formule tajskiej). Spośród kopnięć możemy wyróżnić: kopnięcie frontalne (ang. front kick), kopnięcie okrężne (ang. roundhouse kick, round kick lub turning kick), kopnięcie boczne (ang. side kick), kopnięcie opadające (ang. axe kick), kopnięcie hakowe (ang. heel kick), kopnięcia obrotowe oraz z wyskoku. Techniki ręczne opierają się na znanych z pojedynków bokserskich uderzeniach prostych, sierpowych, hakowych. Występuje również uderzenie zwane z angielskiego backfist. Bloki, zejścia oraz zbicia ciosów wzorowane są na znanych z innych sztuk i sportów walki.

W kickoboxingu występuje 10 stopni uczniowskich, następnie stopnie mistrzowskie. Zdobycie każdego z nich możliwe jest po zdaniu odpowiedniego egzaminu. Walki kickboxerskie odbywają się w kilku formułach:

1. Full contact:  wszystkie techniki nożne i bokserskie zadawane powyżej pasa, minimalna liczba 8 kopnięć podczas rundy, jeśli zawodnik nie spełni tego wymogu traci 1 punkt; nie wolno uderzać kolanem ani łokciem; walka odbywa się na ringu bokserskim, 3×2 min.

2. Low kick:  wszystkie techniki bokserskie oraz kopnięcia do wysokości głowy wraz z charakterystycznym dla tej formuły kopnięciem na udo (ang. low kick), nie występuje minimalna liczby kopnięć na rundę, nie wolno uderzać kolanem ani łokciem; walka odbywa się na ringu,  3×2 min.

3. K-1: formuła wprowadzona i spopularyzowana przez japońską organizację K-1, dozwolone są wszelkie techniki bokserskie, obrotowe uderzenia pięścią, kopnięcia oraz ciosy kolanami, bez względu na wysokość; nie wolno uderzać łokciem; walka odbywa się na ringu, standardowo trwa 3×3 lub 5×3 min.

4. Thai boxing: złagodzona wersja muay thai; dozwolone są wszelkie techniki bokserskie, obrotowe uderzenia pięścią, kopnięcia oraz ciosy kolanami, również rzuty, podcięcia i walka w klinczu; nie wolno uderzać łokciem; walka odbywa się na ringu.

5. Semi contact: nastawiony głównie na szybkość zawodników; walka jest przerywana i punktowana po każdym czystym trafieniu przeciwnika; ograniczona siła uderzeń; walka odbywa się na tatami, wyjątkowo na ringu,  3×2 min.

6. Light contact: walka ciągła w której zawodnicy muszą wykazać się umiejętnością walki technicznej; ograniczona siła uderzeń; walka odbywa się na ringu, parkiecie lub tatami, 3×2 min.

7. Light kick: walka ciągła z kopnięciami od uda w górę oraz ograniczoną siłą uderzeń; walka odbywa się na ringu, parkiecie lub tatami.

            Podsumowując, kickboxing to sport walki, który charakteryzuje się dynamiką, skutecznością oraz nowoczesnym podejściem do metodyki szkolenia. Podobnie, jak sambo został opracowany na podstawie wielu różnych stylów walki, z których wybrano elementy najbardziej praktyczne. Czerpiąc z tradycji muay thai, karate, taekwondo i bosku opracowano skuteczny system do walki w tzw. stójce. Kickbokserzy charakteryzują się dużą wytrzymałością, rozciągnięciem, kreatywnością w wyprowadzaniu ciosów. Efektowne walki przyciągają uwagę miłośników sportów walki. Kickboxing to sport dla tych, których nie interesuje tradycyjny ceremoniał, chcących nauczyć się walczyć. Niezależnie od wieku można rozpocząć treningi. Nikt nie jest za stary, co najlepiej zobrazowała historia Jerzego „Jurasa” Wrońskiego. 

Na podstawie:

Robert Rousseau „A history and style guide of Kickboxing”

Sławomir Wcisło „Wpływ kick-boxingu na osobowość człowieka”

Akademia Ruchu „Kickboxing w Polsce”

Materiały WAKO oraz PZKB

Przydatne adresy:

http://www.pzkickboxing.pl/index.php PZKB

http://www.wakoweb.com/en/ WAKO

http://www.k-1.tv/en/ K-1

Tomasz Kosiński

 Artykuł ukazał się pierwotnie w piśmie „Magna Polonia” 2013, nr 3a.me.

a.me.