Jerzy Mioduszewski, Cztery szkice z przeszłości matematyki, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2013, ss. 186
Są książki, które – gdy czytamy – myślimy o nich, że powstały z pasji. Dokładnie tak jest w przypadku gorąco polecanej publikacji autorstwa Jerzego Mioduszewskiego pod tytułem „Cztery szkice z przeszłości matematyki”. Składa się ona z czterech szkiców poświęconych wydarzeniom matematycznym należącym do historii. Autor zawarł w nich także głębokie refleksje będące dygresjami mającymi skłonić czytelnika do namysłu nad zależnościami pomiędzy prawdami matematycznymi a życiem doczesnym. Nie jest to więc typowa książka historyczna ani też popularyzowany słownik terminów z zakresu nauk ścisłych. To raczej niesłychanie ważna książka o życiu widzianym z pewnej bardzo specyficznej oraz z pewnością niepopularnej perspektywy. I to właśnie czyni ją tak fascynującą lekturą
Warto zaznaczyć, że książka ta uświadamia czytelnikowi, że nauka to nie tylko to, co możemy przeczytać na kartach recenzowanej monografii czy w punktowanych czasopismach naukowych lub ewentualnie usłyszeć na jakiejś konferencji. Pokazuje, że nauka znacząco wykracza nie jedynie poza nasze percepcyjne przyzwyczajenia, ale nieraz niepokojąco stapia się z naszą codziennością w najmniej oczekiwanych momentach. Rodzi się na skutek zintensyfikowanych badań, bywa dziełem szczęścia lub przypadku. Pracują na jej kształt nie wyłącznie naukowcy, ale i ich bliscy, znajomi, rodzina. Rodzi się gdzieś na pograniczu zależności, w ramach skomplikowanych relacji interpersonalnych. Oznacza to, że naukę tworzą ludzie z krwi i kości. Doskonale można się o tym przekonać choćby za sprawą genialnej w swej prostocie oraz sile przekazu „Akademii na wyspie”, która jest niekwestionowaną perełką w prezentowanym zbiorze tekstów.
Na szkice można także spojrzeć – i tak pewnie reprezentanci nauk społecznych będą na nie patrzeć – jako pogłębione case studies. Wydają się wszakże stanowić one opisy jakościowe człowieka w relacji z matematycznościa. Przykładowo autor pokazuje jak car Piotr postanowił zmienić naturę ludzką, jak Euler przygotowywał pewien dowód, jak Immanuel Kant obcował z geometrią, jak Elżbieta naprawiała błędy Piotra. Pod koniec lektury dopiero – a może i wcześniej – przychodzi refleksja o istnieniu w świecie systemu naczyń połączonych. Zaczynamy wszakże dostrzegać pewne sieci zależności, determinanty, konsekwencje decyzji oraz bezdecyzji. A wszystko to przy tak doskonale i starannie przemyślanym lejtmotywie! Trudno o doskonalszą książkę o uwikłaniu człowieku w świecie oraz własnym człowieczeństwie!
Książka autorstwa Jerzego Mioduszewskiego pod tytułem „Cztery szkice z przeszłości matematyki” to świadectwo pasji oraz wielkiej miłości do matematyki i historii. Pokazuje różne oblicza umiłowania mądrości, a także obcowania z geniuszem w ramach zwykłej, szarej codzienności. To dzieło, które pozwala zrozumieć matematyczność oraz historyczność pewnych komponentów współczesnej rzeczywistości społecznej, której jesteśmy częścią. Umożliwia oderwanie się od tego, co przyziemne i dryfowanie w meandrach pięknego, ludzkiego umysłu. To bezsprzecznie jedna z najbardziej fascynujących odsłon nauki z ludzką twarzą, jaka powstała na przestrzeni ostatnich lat. Gorąco się ją poleca!
Książka jest dostępna na stronie Oficyny Wydawniczej Impuls: http://impulsoficyna.pl/wyszukaj/cztery-szkice-z-przeszlosci-matematyki,1491.html
Krzysztof Wróblewski
