Joanna Danilewska, O wychowaniu na arenie szkolnego wieloboju. Pedagogiczna baśń o rywalizacji, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2014, ss. 217
Współcześni badacze zajmujący się pedagogiką muszą nieustannie rozszerzać zakres swoich badawczych zainteresowań po to, aby ich dokonania naukowe miały walor aktualności i użyteczności. Wskazane zalety bez wątpienia posiada najnowsza monografia autorstwa Joanny Danilewskiej pod tytułem „O wychowaniu na arenie szkolnego wieloboju. Pedagogiczna baśń o rywalizacji”. Jej autorka skoncentrowała się wszakże na słabo dotychczas omówionym w literaturze zagadnieniu rywalizacji. Dzięki temu publikacja okaże się przydatna nie tylko do poznania specyfiki wyzwań stających przed refleksją badawczą o edukacji, ale przede wszystkim do wpływania na kształt tej edukacji, zwłaszcza w Polsce. Jaj dowodzi badaczka – jedynie pełne namysłu, odpowiedzialne podejście do rywalizacji może być konstruktywne. O tym na czym powinno polegać to konstruktywne działanie traktuje właśnie ta gorąco polecana publikacja.
Książka zaczyna się od wartościowego i fachowego wprowadzenia dającego czytelnikowi istotny punkt odniesienia i inspiracje do myślenia nad wybranymi problemami w trakcie lektury. Ukazuje konieczny kontekst interpretacyjny. To oznacza, że ukierunkowuje na odbiór nieskażony potocznym myśleniem o rywalizowaniu. Jego myśl przewodnią stanowi pełne doskonale pomyślanej i dobranej przekory – „dokąd homo aemulus prowadzi swoje dzieci?”.
Z pierwszego rozdziału zyskamy wiedzę o znaczeniach rywalizacji ważnych w namyśle nad jej wychowawczą rolą. Autorka proponuje instrumentalne wykorzystanie rywalizacji po to, aby osiągać za jej pomocą pożądane społecznie cele. Jest to niewątpliwie nowatorskie podejście i warto zastanowić się nad możliwościami wdrożenia postulatów, które są odpowiednie do danej sytuacji komunikacyjnej. Świetnym uzupełnieniem tego rozdziału są rozważania na temat rywalizacji w wychowaniu i jej wymykaniu się spod kontroli rozumu. Rozważania te dają pełen obraz współczesnego zjawiska będącego głównym przedmiotem rozprawy.
Nie do przecenienia są wyniki własnych badań empirycznych przeprowadzonych przez autorkę. Autorka przedstawiła wartościowe rozwiązania metodologiczne obrane na ich potrzebę, a następnie zaprezentowała ich działanie w praktyce, a także rezultat użycia. W konsekwencji pokazała, na czym polega dążenie do zrozumienia opowieści uczniów gimnazjum. Ważne jest to, że nie spoczęła na nakreśleniu wizerunków uczniów, lecz odniosła się również do ich rodziców. Uświadomiła, że są elementem konfiguracji, którego nie wolno pominąć w tego typu badaniach. Równie interesujące są wnioski na temat sposobów wyścigów w szkolnym życiu, wznoszeniu się po społecznej drabinie, która istnieje w społeczności uczniowskiej, o pojmowaniu „elity szkoły”, angażowaniu się w rozmaite typy rywalizowania o partykularnie pojęte dobra czy interesy. To pasjonujące studium słabo poznanego fragmentu dzisiejszej rzeczywistości społecznej.
Warto podkreślić, iż autorka wykazała się dążeniem do uchwycenia intersubiektywnej perspektywy. Nie oceniła badanych przez siebie przypadków jako skrajnie złych lub skrajnie dobrych. W przypadku wystąpienia mnogości obliczy, pokazała w jaki sposób należy podchodzić do każdego z nich. Przykładowo oddzieliła rywalizację, która może przynosić pozytywne skutki od tej całkowicie zgubnej, czyli tak zwanej chorej rywalizacji. Dodatkowym atutem jest opatrzenie tych naukowych konkluzji ocenami sformułowanymi z poziomu uczniów. Zestawienie przynosi nad wyraz ciekawe efekty.
Istotnym walorem publikacji jest to, że autorka omawiając zagadnienia teoretyczne, każdorazowo pokazywała ich faktyczne odniesienie do praktyki. Na przykład, gdy omawiała zjawisko chorej rywalizacji, pokazywała strategie jej zapobiegania. Umożliwiła także zrozumienie rywalizujących stron i zniwelowanie dystansu podczas wchodzenie w relacje z uczniami. Dzięki temu praca ta może być przydatna dla każdego, kto ma styczność ze sferą edukacji.
Książkę Joanny Danilewskiej pod tytułem „O wychowaniu na arenie szkolnego wieloboju. Pedagogiczna baśń o rywalizacji” gorąco poleca się wszystkim czytelnikom chcącym wyzwolić swe umysły ze stereotypów i uprzedzeń dotyczących obszaru edukacji. Autorka z powodzeniem rozprawiła się wszakże z potocznym ujmowaniem rywalizacji, które w ostatnich latach przyćmiło obraz faktycznych wyzwań dla pedagogiki. Po monografię tę sięgnąć powinni jednak przede wszystkim ci, którzy poszukują inspiracji do zawodowego czy po prostu intelektualnego rozwoju.
Książka jest dostępna na stronie Oficyny Wydawniczej Impuls: http://impulsoficyna.pl/wyszukaj/o-wychowaniu-na-arenie-szkolnego-wieloboju,1551.html
