Całość roszczenia mogłaby obejmować blisko 33 hektary, na których znajduje się pałac, kompleks parkowy, uzdrowisko, kamienice w centrum miasta, budynek liceum, ruiny zamku w Rudnie. Nieruchomościami zarządzają gmina Krzeszowice, powiat krakowski i samorząd województwa małopolskiego. Walka o ich odzyskanie trwała od 2001 r. Wtedy to Jan hr. Potocki (jako spadkobierca Adama Józefa hr. Potockiego, jednego z przywódców galicyjskich konserwatystów) zwrócił się do wojewody małopolskiego o stwierdzenie, że grunty te nie podlegały nacjonalizacji na podstawie art. 2 ust. 1 lit. 2 dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej. Przedstawiciele rodu podnosili, że nie zamierzają ubiegać się o przejęcie budynków wykorzystywanych na cele użyteczności publicznej: – Nasza rodzina zawsze dbała o edukację społeczeństwa, dlatego uważamy, że liceum powinno nie tylko pozostać w budynku, który zajmuje, ale rozwijać się – podnosił hr Potocki. Co do reszty – wydawało się, że sprawa ruszy z miejsca w 2008 r., kiedy to wojewoda małopolski uznał, że dobra krzeszowickie powinny wrócić do rodziny. Decyzję tę podtrzymał minister rolnictwa i rozwoju wsi, co jednak do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego zaskarżyły zainteresowane samorządy. WSA nakazał ponowne rozpatrzenie sprawy, a spadkobiercy złożyli kasację wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Ten cofnął sprawę do WSA. W kolejnym wyroku Sąd uznał, że nie rozpatrzono wszystkich wniosków uczestników sprawy i uchylił pozytywną dla Potockich decyzję ministra. Rodzina po raz kolejny złożyła kasację do NSA. Wreszcie 6 czerwca zapadło rozstrzygnięcie ostatecznie korzystne dla ziemian.
Nie trzeba dodawać, że wieloletni stan zawieszenia nie wpływał korzystnie na utrzymanie obiektów, ani nie zachęcał same czujące się nieco pasersko samorządy do inwestowania w zarządzane nieruchomości. Naprawienie naruszenie prawa, do którego doszło przy realizacji reformy rolnej – otwiera drogę do uratowania dóbr Krzeszowickich i przywrócenia ich dawnej świetności, także w interesie narodowego dziedzictwa historycznego.
(karo)
