Lech Mażewski, Problem legalności stanu wojennego z 12-13 grudnia 1981 r. Studium z historii prawa polskiego, Wydawnictwo von borowiecky, Warszawa 2012, ss. 154

            Lech Mażewski – dr hab. historii prawa polskiego – w swej książce pod tytułem „Problem legalności stanu wojennego z 12-13 grudnia 1981 r. Studium z historii prawa polskiego” omawia problematykę wciąż wzbudzającą wiele emocji, kontrowersji oraz ożywionych dyskusji. Koncentruje się jednakże nie na społecznych reakcjach tego czasu – choć z pewnością także i monografia ta wywoła rozliczne społeczne reakcje – czy charakterze współczesnego ich odbioru. Interesuje go raczej dogłębne przyjrzenie się prawnym podstawom ówczesnych wydarzeń. Szczególnie cenne w tym przypadku jest to, że autor prezentuje stricte prawną, a nie: socjologiczną, politologiczną czy historyczną perspektywę. Unika podejścia interdyscyplinarnego, które w tym przypadku mogłoby zakłamać czy zaciemnić istotę rozważań. Dzięki temu – oraz przystępnemu choć specjalistycznemu językowi – zjednuje sobie nas – czytelników.

            Autor bardzo dokładnie przygląda się na kartach książki: instytucji stanu nadzwyczajnego w Konstytucji PRL z 22 lipca 1952 r. wraz z dekretem Rady Państwa z 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym. Jego komentarze odsłaniają pewne zakłamania pojawiające się w środkach masowego przekazu. Warto, abyśmy poznali mechanizmy fałszerstw, którymi jesteśmy odurzani i poznali stan faktyczny. Omówienia te posiadają znaczną wartość edukacyjną oraz dydaktyczną. Pokazują sens sporów i obnażają absurdalność niektórych z powszechnie znanych nam argumentacji.

            Interesujące są także przystępnie opisane prawne możliwości proklamacji stanu wojennego oraz wady prawne proklamacji stanu wojennego z 12-13 grudnia 1981 r. Ich ze sobą zestawienie pozwala uchwycić istotę toczących się sporów i dostarcza argumentacji do dyskusji na ten temat.

            Z pewnością warto, aby czytelnik zapoznał się również z omówieniem ratyfikacyjno-walidacyjnego charakteru ustawy z 25 stycznia 1982 r. o szczególnej regulacji prawnej w okresie stanu wojennego, sprawozdaniem Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, treścią wypowiedzi Sądu Najwyższego o wybranych aspektach prawnych stanu wojennego, stanowiskiem Rzecznika Praw Obywatelskich i Trybunału Konstytucyjnego w sprawie legalności stanu wojennego, aktem oskarżenia przeciwko sprawcom stanu wojennego, opiniami historyków Instytutu Pamięci Narodowej o braku groźby militarnej interwencji w PRL w latach 1980-1981. Zostały one bardzo precyzyjnie omówione, przy czym autor zaznaczył te najbardziej sporne wątki, dzięki czemu czytelnicy otrzymują możliwość samodzielnego im się przyjrzenia.

            Docenić trzeba również to, że Lech Mażewski nie pozostawił ich omówień samym sobie ani czytelnikom, aby całkiem sami podjęli się ich zrozumienia czy zinterpretowania. Autora odznacza wszak nieustępliwe dążenie do zaprezentowania ujęcia całościowego. Jego narracja nie sprowadza się tylko do streszczenia czy tez przytoczenia najważniejszych wątków lub argumentów. Wszystkie je z właściwą sobie skrupulatnością omawia z możliwych do uchwycenia perspektyw. Jest to zatem wyczerpująca postawiony problem monografia. 

            Podsumowujący oraz jednocześnie problemowy jest rozdział ostatni. Dowiemy się z niego czy teza o legalności stanu wojennego z 12-13 grudnia 1981 r. daje się potwierdzić, czy uległa obaleniu. Co o tym przesądziło? Aby dowiedzieć się odpowiedzi na te i inne pytania, z pewnością warto sięgnąć po tę interesującą, a przy tym pełną intelektualnych zagadek książkę.

Krzysztof Wróblewski

Książka jest dostępna w naszej księgarni: http://sklep.konserwatyzm.pl/problem-legalnosci-stanu-wojennego-z-12-13-grudnia-1981-r.-studium-z-historii-prawa-polskiego./

a.me.