Jak podaje BBC z 10 września 2014 r. sąd w Republice Południowej Afryki skazał cztery osoby na osiem lat więzienia za usiłowanie zabójstwa byłego szefa sztabu rwandyjskiej armii gen. Faustina Kayumba Nyamwasa. Został on postrzelony w Johannesburgu w czerwcu 2010 r. po tym jak uciekł z Rwandy. Jego ucieczka wiązana jest z personalnym konfliktem z prezydentem Kagame i usunięciem ze stanowiska.
Sędzia Stanley Mkhari, który ogłaszał wyrok w sentencji miał powiedzieć, że skazano wykonawców lecz główni winni zamachu na życie wciąż są na wolności. Ze względu na fakt, że wielu politycznych przeciwników Kagame uciekło z Rwandy właśnie do Republiki Południowej Afryki, gdzie otrzymali schronienie, to relacje na linii Pretoria-Kigali od lat są napięte. Natomiast przypadki zabójstw i zamachy na uciekinierów tylko te relacje pogarszają. Oficjalnie rwandyjski rząd zaprzecza wszelkim oskarżeniom o eliminowanie lub próbę eliminacji „opozycji na wygnaniu”.
W procesie o usiłowanie zabójstwa gen. Faustina Kayumba Nyamwasa oskarżonych zostało dwóch obywateli Rwandy (Amani Uriwane i Sady Abdou) oraz dwóch Tanzańczyków (Hassan Mohammedi Nduli i Hemedi Dendengo Sefu). Prokuratura domagała się dla każdego z nich 15 lat pozbawienia wolności. Wyrok 8 lat więzienia związany był z faktem, że wszyscy oskarżeni od samego zdarzenia przebywali w areszcie. Poza tym, wg sędziego to nie są główni winowajcy przestępstwa. Inne dwie osoby, które również zostały oskarżone, zostały oczyszczone z zarzutów. Sam gen. Nyamwasa był zadowolony z wyroku, lecz wyraził zaniepokojenie losem Rwandyjczyków, którzy otrzymali azyl w RPA oraz w innych krajach na świecie.
Do najsłynniejszego zabójstwa politycznego przeciwnika Kagame w Republice Południowej Afryki doszło 1 stycznia 2014 r. w ekskluzywnym hotelu Michelangelo Towers w Johannesburgu. Płk Patrick Karegeya zanim uciekł z Rwandy w 2008 r. był szefem wywiadu. Na emigracji był doradcą RPA i Tanzanii – przygotowywał żołnierzy mających być wysłanymi do Demokratycznej Republiki Kongo w celu zwalczania Ruchu 23 Marca nieoficjalnie wspieranego przez Kagame. Poza tym, był jednym z założycieli opozycyjnego Rwandan National Congress. W hotelu miał się spotkać ze swoim informatorem oraz przyjacielem Apollo Kiririsi, który okazał się być przynęta. Jego ciało zostało znalezione w nowy rok 2014 r. a ślady wskazywały na uduszenie. Oficjalnie władze Rwandy zaprzeczyły by miały coś wspólnego z zabójstwem, lecz 12 stycznia 2014 r. prezydent Kagame na spotkaniu modlitewnym miał powiedzieć: Nie można zdradzić Rwandy i nie zostać za to ukarany … Każdy, nawet ci co jeszcze żyją, odczują konsekwencje. Każdy. To kwestia czasu.
Należy pamiętać, że od próby zabójstwa gen. Nyamwasa, jeszcze dwa razy jego życie było w niebezpieczeństwie. Od tego czasu się ukrywa a władze RPA zapewniają mu ochronę. Gen. Nyamwasa w wywiadzie dla BBC powiedział, iż jest pewien, że to prezydent Kagame stoi za tymi zabójstwami i atakami na niego. Ponadto, oskarżył obecnego prezydenta Rwandy o to, że zaplanował w 1994 r. zabójstwo ówczesnego przywódcę państwa rwandyjskiego Juvenala Habyarimana. Dnia 6 kwietnia jego samolot został zestrzelony a to wydarzenie dało początek ludobójstwu, które kosztowało życie 800 000 obywateli. Jednocześnie Nyamwasa nie chciał przedstawić dowodów na swoje oskarżenie. Prezydent Kagame konsekwentnie oskarżał o zabicie Habyarimana przedstawicieli ludu Hutu. Inną kwestią jest, że formacja Rwandan Patriotic Army prezydenta Kagame, która była militarnym skrzydłem Rwandan Patriotic Front, była oskarżana o zabijanie Hutu po ludobójstwie Tutsi i to też miało mieć charakter aktów ludobójstwa. Faktem jest, że w Rwandzie to co niektórzy Tutsi robili w akcie zemsty z Hutu jest obecnie tematem tabu.
Konflikt kongijsko-rwandyjski o charakterze międzypaństwowym sięga roku 1994, kiedy to wycofujący się Hutu, po dokonaniu masakry ponad 800 tysięcy Tutsi przekroczyli granicę Demokratycznej Republiki Kongo i osiedlili się na wschodzie kraju. Poza tym utworzyli jednostki milicji, które często przekraczały granicę z Rwandą. Rwandyjskie władze oskarżają kongijski rząd, iż ten nie współpracuje w kwestii pociągnięcia do odpowiedzialności winnych ludobójstwa sprzed 20 lat. Z drugiej zaś strony Kinszasa oskarża swego wschodniego sąsiada o ukrywanie rebeliantów z Ruchu 23 Marca, którzy w zeszłym roku przegrali konflikt z regularnymi siłami zbrojnymi. Członkowie wspomnianego Ruchu głównie wywodzili spośród Tutsi i działali na wschodzie DRK.
W samej Rwandzie krytycy rządów Paula Kagame również nie mają łatwo. W tym samym czasie, kiedy próbowano zabić gen. Nyamwasa zginął Jean Leonard Rugambage, który był redaktorem gazety Umuvugizi. Dnia 25 czerwca 2010 r. został zastrzelony przez dwóch napastników. Władze w Kigali zaprzeczyły by miały coś wspólnego z zabójstwem. Wiadomym jednak było, że Rugambage uchodził za największego krytyka Kagame. Natomiast dnia 1 grudnia 2011 r. w stolicy Ugandy, Kampali został zastrzelony redaktor portalu Inyenyeri News, Charles Ingabire. Przebywał on na emigracji od 2007 r. i był znany ze swego krytycznego stosunku do władz rwandyjskich.
Źródło: G. Gatehouse, Patrick Karegeya: Mysterious death of a Rwandan exile, 26 marzec 2014, http://www.bbc.com/news/world-africa-26752838, [dostęp dn. 11.09.2014]; Rwandan Nyamwasa murder plot: Four jailed in South Africa, 10 wrzesień 2014, http://www.bbc.com/news/world-africa-29148611, [dostęp dn. 11.09.2014]; Rwanda: Two arrested for killing reporter Rugambage, 28 czerwiec 2010, http://www.bbc.co.uk/news/10432592, [dostęp dn. 11.09.2014]; Rwandan journalist shot dead, 25 czerwiec 2010, http://www.theguardian.com/media/greenslade/2010/jun/25/press-freedom-rwanda, [dostęp dn. 11.09.2014]; Rwandan exile journalist gunned down in Kampala, 2 grudzień 2011, http://en.rsf.org/uganda-rwandan-exile-journalist-gunned-02-12-2011,41504.html, [dostęp dn. 11.09.2014].
dr Krystian Chołaszczyński
