Małgorzata Leyko, „Teatr w krainie utopii. Monte Veritá, Mathildenhöhe, Hellerau, Goetheanum, Bauhaus”

Małgorzata Leyko, Teatr w krainie utopii. Monte Veritá, Mathildenhöhe, Hellerau, Goetheanum, Bauhaus, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2012, ss. 382

            Prezentowana i polecana monografia nie jest z pewnością lekturą łatwą w odbiorze. Wymaga skupienia i uważnego wczytania się w doskonale przemyślany wykład. Taki odbiór przyniesie wiele satysfakcji oraz inspiracji do obcowania ze sztuką w ogóle, a nie tylko z teatrem. Nie oznacza to jednak, że zrozumienie książki leży poza zdolnościami recepcyjnymi zwykłego czytelnika, który po prostu chce poszerzyć swą wiedzę w danym obszarze. Tym bardziej, że działanie kolonii oraz ośrodków artystycznych – które stanowią zasadniczy przedmiot rozważań znawczyni teatru – wciąż wzbudza wiele pytań i kontrowersji. Autorka dołożyła wszakże wszelkich starań, aby dać na nie spojrzenie z różnych punktów widzenia i w szerokim kontekście. Obfitość szczegółów i wyjaśnianie przy pomocy różnych koncepcji – nie tylko z obszaru teatrologii – przynosi jasny i klarowny obraz. Czytelnik otrzymuje cały wachlarz narzędzi użytecznych podczas interpretowania świata przedstawionego. Z perspektywy współczesności najciekawszym zagadnieniem jest jednak zbadanie przez badaczkę kwestii stosunku działań ich twórców do własnej tradycji. Konkluzje w tej sferze nie tracą na aktualności. Tego zadania z powodzeniem podęła się właśnie Małgorzata Leyko w swojej książce pod tytułem „Teatr w krainie utopii. Monte Veritá, Mathildenhöhe, Hellerau, Goetheanum, Bauhaus”.

            Autorka bardzo efektywnie porusza się pomiędzy różnymi dyscyplinami nauk, na przykład: socjologią, kulturoznawstwem, antropologią, antropozofią i czerpie z ich bogatych dorobków, aby jak najpełniej opisać przedmiot rozważań. Dzięki temu stwarza ujęcia oraz interpretacje, jakich próżno szukać w literaturze. Przykładowo proponuje spojrzenie na człowieka w relacji z symbolem, gdzie to symbol posiada aktywną moc, to znaczy oddziałuje na człowieka. Kreuje on sytuację podczas, której ma możliwość przemówienia do człowieka i skłonienia go do podjęcia aktywności zwrotnej – prowadzącej ku zrozumieniu symbolu. To punkt wyjścia dla Małgorzaty Leyko w aspekcie metodologii badania symboliki spektaklu teatralnego – recypowania, interpretowania towarzyszących mu znaczeń symbolicznych. Stanowi to o tyle nowe pojęcie, że w poszczególnych etapach procesu badawczego – gdzie dotychczas zakładało się statykę – eksponuje się dynamikę relacji. Takie nowatorskie spojrzenie na sztukę daje całkiem nowe perspektywy w obszarze analizowania przedmiotu zainteresowania teatrologii.

            Małgorzata Leyko ma świadomość tego, że kolonie artystyczne nie były zawsze na przestrzeni lat takie same. Świetnie zdaje sobie również sprawę ze zmian, jakie dokonywały się między innymi w obszarze programów warsztatów teatralnych czy koncepcji przemian teatru. Doskonale pod względem warsztatowym przybliża źródła, kierunki i konsekwencje ewolucji wyodrębnionych trendów. Zauważa pewne prawidłowości, klasyfikuje, wyjaśnia i przybliża czytelnika do zrozumienia najbardziej skomplikowanych kwestii, takich jak na przykład proces przemian struktur organizacyjnych wprowadzonych przez Steinera. Autorka unika wszakże spłycania spojrzenia na widowisko, to znaczy widzenia jedynie świata przedstawionego. Pokazuje jak cenne w sferze odbioru jest spojrzenie na uwarunkowania społeczne, polityczne, obyczajowe, religijne, kulturowe oraz – co najbardziej interesujące – ideologiczne. Sugeruje spojrzenie na czynniki nazbyt często bagatelizowane, takie jak chociażby kwestia rozwiązań architektoniczno-technicznych czy eurytmia.

            Motywem przewodnim, powracającym na kolejnych etapach jest utopia pojęta jako „drogowskaz jasnej tradycji” w ujęciu „tradycji wynalezionej”. Takie podejście do zaprezentowanych kolonii i ośrodków artystycznych sprawiło, że książka Małgorzaty Leyko pod tytułem „Teatr w krainie utopii. Monte Veritá, Mathildenhöhe, Hellerau, Goetheanum, Bauhaus” daje nowatorskie spojrzenie dla ważną w kontekście historii teatru problematykę. Jednakże z perspektywy współczesnego odbiorcy dostarcza nie tylko cennej wiedzy historycznej, ale przede wszystkim – uzmysławia inspiracje, które determinują współczesne trendy w sztuce i dały im korzenie. To wyjątkowy przewodnik po świecie teatru, dzięki któremu widz i czytelnik zarazem odkryje teatr na nowo.

Książka jest dostępna na stronie Wydawnictwa słowo/obraz terytoria: http://terytoria.com.pl/ksiegarnia,tytuly,815.html

Krzysztof Wróblewski

a.me.

Click to rate this post!
[Total: 0 Average: 0]
Facebook

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *