Jako pierwszy głos zabrał prof. Maciej Giertych, którego przemówienie poświęcone było podstawom ideowym ruchu narodowego. Wśród naczelnych elementów idei narodowej wymienił on: prymat prawa nad siłą, postulat rządów polskich (w okresie przedrozbiorowym oznaczało to hasło „króla Piasta”), związek z katolicyzmem oraz wyczulenie na zagrożenie niemieckie.

Jako kolejny głos zabrał red. Jan Engelgard, który zaprezentował wyniki badań historycznych dot. osoby R. Dmowskiego i przejawy upamiętniania Dmowskiego po roku 1989. Zdaniem red. Engelgarda stosunek do osoby przywódcy obozu narodowego zaczął ewoluować już w latach 80. XX wieku, m.in. za sprawą działań podejmowanych przez prof. M. Giertycha w łonie Rady Konsultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa oraz Jana Dobraczyńskiego, pełniącego funkcję Przewodniczącego Rady Krajowej PRON. W drugiej połowie lat 80. wydane zostały m.in. nakładem IW PAX prace Dmowskiego, ukazała się także pierwsza naukowa biografia Dmowskiego autorstwa Romana Wapińskiego. Po roku 1989 do najważniejszych wydarzeń naczelny „Myśli Polskiej” zaliczył specjalną uchwałę Sejmu z 1999 roku, upamiętniającą osobę polityka, pojawienie się Prezydenta RP pod pomnikiem Dmowskiego w 2011 r. W latach 90. ukazała się także biografia Dmowskiego autorstwa Krzysztofa Kawalca, odkryto także niezwykle cenne materiały zgromadzone w ramach „Archiwum Dmowskiego”, znajdującego się w warszawskim Muzeum Niepodległości.

Nad współczesną percepcją myśli Dmowskiego zastanawiał się w swoim wystąpieniu prof. Adam Wielomski. Postawił on kontrowersyjną tezę, ukazującą Dmowskiego jako polityka głównego nurtu, który swoje wybory polityczne podporządkowywał dominującym w społeczeństwie poglądom. Taki charakter miały, zdaniem Wielomskiego, działania lidera wszechpolaków w roku 1905, gdy sprzeciwiał się wystąpieniom rewolucyjnym, w 1914, gdy opowiedział się po stronie Rosji i państw zachodnich oraz już po odzyskaniu niepodległości. Po 1918 roku Dmowski poparł demoliberalny ustrój polityczny, wzorowany na zwycięskiej w Wielkiej Wojnie Francji, w drugiej połowie lat 20., gdy w Europie coraz bardziej powszechne były nastroje opowiadające się za autorytarnym modelem państwa, Dmowski poparł taki kierunek ewolucji także w ramach własnego obozu politycznego.

Zagadnieniom patriotyzmu i nacjonalizmu poświęcony był referat przygotowany przez dr. Wojciecha Wierzejskiego. W swoim wystąpieniu ukazał on poglądy prezentowane przez takich myślicieli jak lord Acton, Georg Orwell, Charles De Gaulle, Alasdair MacIntyre, spośród twórców krajowych zaś Zygmunt Balicki, R. Dmowski oraz o. Józef M. Bocheński.

Jako kolejny głos zabrał Robert Kuraszkiewicz, który wystąpienie swoje poświęcił geopolitycznym aspektom myśli R. Dmowskiego. Program Dmowskiego oparty był na dogłębnej analizie procesów zachodzących w łonie państw zaborczych. Na przełomie XIX i XX wieku największe zagrożenie cywilizacyjne i polityczne groziło Polakom ze strony Niemiec pod przewodnictwem Prus. Dmowski przewidywał, że jakakolwiek wygrana Niemiec będzie stanowiła klęskę sprawy polskiej.

Maciej Motas zarysował prasowe echa odsłonięcia pomnika R. Dmowskiego w Warszawie w 2006 r. Odsłonięcie pomnika na pl. Na Rozdrożu spotkało się z licznymi wystąpieniami publicystycznymi m.in. na łamach takich tytułów jak „Rzeczpospolita”, „Gazeta Wyborcza”, „Polityka”, „Nasz Dziennik” i „Przegląd”. Po dwóch stronach sporu spotkali się zwolennicy i przeciwnicy decyzji o uhonorowaniu autora „Myśli nowoczesnego Polaka” w Warszawie.

Jako ostatni wystąpił Michał Krupa, który dokonał analizy jednego z artykułów Dmowskiego z „Przeglądu Wszechpolskiego” z 1904 roku. Lektura tekstu skłoniła prelegenta do postawienia Dmowskiego w rzędzie nielicznych XIX i XX-wiecznych polityków, którzy praktykę łączyli z teorią oraz których idee wcielone zostały częściowo w życie.

(mm)