Dnia 23 października 2014 r. parlament Rwandy potępił BBC za wyemitowanie filmu dokumentalnego, w którym miano rzekomo zakwestionować oficjalną wersję wydarzeń a brzmi ona tak: w 1994 r. lud Hutu dokonał masowej rzezi co najmniej 800 tysięcy członków etnicznej wspólnoty Tutsi. Parlament wydał rezolucję do rządu by ten zakazał udostępniania stacji BBC na terenie Rwandy.
Stacja BBC w swoim stanowisku nie potwierdziła by w jakiejkolwiek części filmu dokumentalnego miała negować by doszło do ludobójstwa na ludu Tutsi. Jednakże, jak sama przyznała, poddała w wątpliwość tezę, iż ofiarami byli tylko Tutsi a napastnikami tylko Hutu. Program nosił tytuł „Rwanda, The Untold Story” i przedstawiono szereg wywiadów z różnymi specjalistami a także uczestnikami tragicznych wydarzeń sprzed 20 lat. Przykładowo, zaprezentowano opinię kilku amerykańskich specjalistów, którzy podkreślali, że znaczną cześć ofiar to byli Hutu, którzy mieli być zabici przez ówczesnych rebeliantów z Rwandyjskiego Frontu Patriotycznego (Rwandan Patriotic Front RPF). Od 1994 r. to właśnie RPF rządzi w Rwandzie. Poza tym, zaprezentowano wywiady z byłymi członkami RPF, którzy wprost oskarżają obecnego prezydenta Paula Kagame, lidera Frontu, o zestrzelenie prezydenckiego samolotu 6 kwietnia 1994 r. Zginęli wtedy prezydent Rwandy Juvénal Habyarimana oraz prezydent Burundi Cyprien Ntaryamira. Uznaje się, że ten fakt dał początek późniejszym tragicznym wydarzeniom. Paul Kagame jest prezydentem Rwandy od 2000 r. a w kluczowym 1994 r. stał na czele RPF i przewodził rebelii Tutsi. Kagame wszelkim oskarżeniom o udział w zestrzeleniu prezydenckiego samolotu sprzed 20 lat do dnia dzisiejszego konsekwentnie zaprzecza.
Wspomniana rezolucja parlamentu został przyjęta na wspólnym posiedzeniu obu izb, co w politycznej rzeczywistości Rwandy jest rzadkością. Rwandyjski parlament jest dwuizbowy i składa się z izby niższej zwanej Izbą Deputowanych (Chamber of Deputies) oraz izby wyższej o nazwie Senat (Senate). Jak podaje BBC, we wspomnianej rezolucji możemy przeczytać, że producent programu, prowadzący oraz osoby wypowiadające się powinni zostać oskarżeni o zaprzeczanie ludobójstwa, co w Rwandzie jest przestępstwem. Natomiast oświadczenie BBC podkreśla, że ich celem było przedstawienie tematów trudnych, które mogą przynieść zrozumienie tego co się 20 lat temu tak naprawdę wydarzyło. Ponadto stacja miała kilkukrotnie prosić rząd Rwandy o stanowisko w najbardziej kontrowersyjnych kwestiach, lecz nie doczekali się odpowiedzi.
Dzień przed rezolucją rwandyjskiego parlamentu w Kigali miał miejsce protest kilku tysięcy osób. Protestujący podkreślali, że BBC w pokazanym filmie dokumentalnym mieli zaprzeczać ludobójstwu na Tutsi i tym samym złamali panujące w Rwandzie prawo. Na ulicę wyszli głównie studenci, którzy domagali się ostrej reakcji ze strony władz. Swoje żądania przedłożyli na piśmie Speakerowi niższej izby parlamentu, gdyż w tym samym czasie właśnie Izba Deputowanych obradowała nad odpowiednim stanowiskiem w tejże kwestii. W liście możemy przeczytać: (…) Film dokumentalny Rwanda’s Untold Story jest próbą rewizji historii i faktów ludobójstwa przeciwko Tutsi z 1994 r. i znieważa pamięć naszych matek, ojców, sióstr i braci zabitych w trakcie ludobójstwa Tutsi. (…) Publikując wypowiedzi osób, które zaprzeczają oczywistemu faktowi jakim było ludobójstwo Tutsi, i promując właśnie te osoby, które nie podzielają wizji Rwandy jako zjednoczonego kraju, BBC podkopuje wysiłki zmierzające do budowania pokoju w naszym społeczeństwie. (…) Żądamy wycofania i zakazu emisji filmu dokumentalnego i wzywamy BBC do wydania oficjalnych przeprosin nie tylko w Rwandzie ale także na całym świecie (…).
Należy podkreślić, że prezydent Kagame wywodzi się z ludu Tutsi. Po zestrzeleniu samolotu prezydenckiego, od kwietnia do lipca 1994 r. jednostki paramilitarne Hutu i wojsko zdominowane właśnie przez ten lud miały dokonać ludobójstwa na Tutsi. Śmierć ponieśli również ci Hutu, których uważano za zbyt umiarkowanych w swoich poglądach. W tym też czasie miała miejsce wielka ofensywa RPF, która zakończyła się zdobyciem stolicy Kigali w lipcu 1994 r. RPF zaprzecza wszelkim oskarżeniom o dokonywanie w akcie odwetu morderstw tysięcy Hutu w trakcie wspomnianej ofensywy. Oblicza się, że w tym czasie około 2 miliony Hutu opuściło Rwandę i udało do ówczesnego Zairu, który obecnie nosi nazwę Demokratycznej Republiki Kongo.
Źródło: Oficjalna strona parlamentu Rwandy, http://www.rwandaparliament.gov.rw/home/, [dostęp dn. 23.10.2014]; Rwanda MPs condemn BBC Untold Story programme on genocide, 23 październik 2014, http://www.bbc.com/news/world-africa-29732242, [dostęp dn. 23.10.2014]; Protestors petition Rwanda Parliament to take action on BBC, 22 październik 2014, http://www.newsofrwanda.com/abanyapolitiki/25185/protestors-petition-rwanda-parliament-to-take-action-on-bbc/, [dostęp dn. 23.10.2014].
dr Krystian Chołaszczyński
