Jak podaje agencja Reutera, sprawa przeciwko obecnemu prezydentowi Republiki Kenii, Uhuru Kenyatta, przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym MTK może się nawet nie odbyć ze względu na niedostateczną liczbę dowodów. Głównym powodem tego ma być brak współpracy ze strony władz Kenii. Uhuru Kenyatta wygrał wybory prezydenckie w 2012 r. a objął urząd w 2013 r., natomiast oskarżany jest o zbrodnie przeciwko ludzkości, które miały mieć miejsce po wyborach prezydenckich w 2007 r. i kosztować życie ok. 1 200 obywateli.
Fakt, iż akt oskarżenia jest oparty na zbyt słabych dowodach został 5 września 2014 r. potwierdzony przez samych prokuratorów z MTK. Odpowiedni wniosek trafił już do Międzynarodowego Trybunału Karnego. Prokurator Fatou Bensouda skarżył się w nim na brak współpracy ze strony władz Kenii, zwłaszcza w zakresie przekazania dokumentów bankowych oraz zapisów rozmów telefonicznych. Były one niezbędne i wymagane przez Trybunał. Ich brak może poważnie zagrozić samemu procesowi, który miał się zacząć 7 października.
Wydarzenia, które miały miejsce po wyborach prezydenckich w 2007 r., polegały na etnicznej przemocy i kosztowały życie ponad 1 200 obywateli. Sama sprawa była już kilkukrotnie przekładana i za każdym razem na przeszkodzie stawały problemy ze współpracą z kenijskimi władzami. To na nich spoczywało przesłanie najważniejszych dowodów w sprawie. Uznaje się, że upadek aktu oskarżenia może być poważnym ciosem dla samego Międzynarodowego Trybunału Karnego MTK. Podkreśla się zwłaszcza nieudolność w gromadzeniu dowodów. W tym przypadku, w Kenii rządzi od 2013 r. sam oskarżony a przez to jest niechętny współpracy z MTK. Bensouda we wniosku prosił o odroczenie sprawy na czas nieokreślony. Trybunał może przychylić się do wniosku lub go odrzucić i tym samym oczyścić Kenyattę od zarzutów.
Jak możemy przeczytać na stronie internetowej Międzynarodowego Trybunału Karnego, Uhuru Muigai Kenyatta zgodnie z decyzją w sprawie zatwierdzenia zarzutów z 22 stycznia 2012 r. ma być pośrednim współsprawcą zbrodni przeciwko ludzkości. Zgodnie z artykułem 25 paragrafem 3 punktem a Statutu Rzymskiego ustanawiającego MTK z 1998 r.: Odpowiedzialności karnej i karze za zbrodnie objęte jurysdykcją Trybunału podlega na podstawie niniejszego statutu osoba, która: (…) popełnia taką zbrodnię sama, wspólnie z inną osobą albo za pośrednictwem innej osoby bez względu na to, czy ta inna osoba ponosi odpowiedzialność karną (…). Na postawie powyższego, Kenyatta został oskarżony o zabójstwo, deportację lub przymusowe przemieszczanie ludności, gwałty, prześladowania oraz inne nieludzkie czyny. Podstawą prawną oskarżenia był artykuł 7 paragraf 1 punkty a, d, g, h oraz k Statutu Rzymskiego.
Dnia 5 listopada 2009 r. Prokurator MTK (the ICC Prosecutor) złożył wniosek do Prezesa MTK o wszczęcie śledztwa w sprawie zbrodni przeciw ludzkości w Kenii, zgodnie z artykułem 15 paragrafem 3 Statutu Rzymskiego. Następnego dnia sprawa została przypisana do II Izby Przygotowawczej (Pre-Trial Chamber II) w składzie Ekaterina Trendafilova jako przewodnicząca, Hans-Peter Kaul oraz Cuno Tarfusser. Decyzja o otwarciu śledztwa zapadła 31 marca 2010 r. Dnia 15 grudnia 2010 r. Prokurator złożył wniosek do MTK by ten wezwał do stawienia się 6 osobom, które były podejrzane o zbrodnie przeciwko ludzkości. Natomiast 8 marca 2011 r. MTK wydał decyzję o wezwaniu trzech osób do stawienia się przed Trybunałem – Francis Kirimi Muthaura, Uhuru Muigai Kenyatta oraz Mohammed Hussein Ali. Kenia złożyła zażalenie na decyzję o wszczęciu postępowania przez MTK, lecz jej wnioski zostały odrzucone. Przesłuchania rozpoczęły się 8 kwietnia 2011 r. Dnia 18 marca 2013 r. zarzuty przeciwko Francis’owi Kirimi Muthaura zostały wycofane. W sumie 233 osobom przyznano status ofiar i przyznano uprawnienia do udziału w postępowaniu, które może zostać zakończone w najbliższym czasie z powodu niedostatecznej liczby dowodów.
Jak możemy przeczytać w oficjalnym biuletynie MTK, w Kenii mieliśmy do czynienia z wieloma sytuacjami, które kwalifikują się do ścigania. Wg Trybunału wydarzenia wyglądały następująco: od 24 do 28 stycznia 2008 r. organizacja Mungiki, która jest paramilitarną formacją reprezentującą interesy Kikuju, miała przeprowadzić ataki na członków grup etnicznych innych właśnie niż Kikuju, gdyż byli postrzegani jako zwolennicy Pomarańczowego Ruchu Demokratycznego (Orange Democratic Movement ODM). Chodziło głównie o członków wspólnot Luo, Luhya oraz Kalenjin a miało się to dziać w miastach Nakuru i Naivasha. Wydarzenia, które wtedy miały miejsce to zabójstwa, przemieszczanie tysięcy ludzi, gwałty, powodowanie obrażeń fizycznych oraz cierpienia psychicznego oraz niszczenie mienia. Wg Międzynarodowego Trybunału Karnego co najmniej od listopada 2007 r. do stycznia 2008 r. Kenyatta miał wielokrotnie spotykać się z liderami Mungiki w celu opracowania planu etnicznych ataków. Z jednej strony miano chronić interesy Mungiki a z drugiej zapewnić dalsze rządy Party of National Unity PNU. Rola Kenyatty w porozumieniu Mungiki z PNU miała być kluczowa.
Mungiki to organizacja założona w 1980 r. i skupiająca członków ludu Kikuju. Jest ona bardzo tajemnicza. Oprócz charakteru etnicznego, znaczącym elementem jest kultywowanie tradycyjnych wierzeń i z tego powodu często traktowana jest jak sekta. Pojawiają się też opinie, że Mungiki to największa organizacja przestępcza w Kenii. Pieniądze na działalność mają mieć głównie z wymuszeń. Za ochronę mają wyłudzać haracz także od samych mieszkańców centralnej i wschodniej Kenii. W języku kikuju „Mungiki” ma znaczyć: rzesza, mnogość, etc. Nie do końca wiadomo czy na czele organizacji stoi obecnie lider lub ciało zbiorcze. Przynajmniej do 2006 r. uznawano, że na czele grupy stał Maina Njenga. W chwili obecnej brak jednoznacznych opinii na ten temat. Wielu lokalnych liderów zginęło – w ataku z maja 2014 r. aż siedmiu.
Liczbę ludności Kenii szacuje się na 45 010 056. Skład etniczny wygląda następująco: Kikuju 22%, Luhya 14%, Luo 13%, Kalenjin 12%, Kamba 11%, Kisii 6%, Meru 6% i in. Dane na podstawie: CIA Factbook.
Źródło: T. Escritt, Kenyan president’s Hague trial halted in blow to war crimes court, 5 wrzesień 2014, http://www.reuters.com/article/2014/09/05/us-icc-kenya-adjournment-idUSKBN0H01LI20140905, [dostęp dn. 06.05.2014]; Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego, http://prawo.uni.wroc.pl/pliki/1929, [dostęp dn. 06.05.2014]; Rome Statute of the International Criminal Court, http://www.icc-cpi.int/NR/rdonlyres/ADD16852-AEE9-4757-ABE7-9CDC7CF02886/283503/RomeStatutEng1.pdf, [dostęp dn. 06.05.2014]; Situation in the Republic of Kenya The Prosecutor v. Uhuru Muigai Kenyatta Case n° ICC-01/09-02/11, http://www.icc-cpi.int/iccdocs/PIDS/publications/KenyattaEng.pdf, [dostęp dn. 06.05.2014]; K. Maina, Kenya: Seven Mungiki Leaders Killed Over Property, 13 maj 2014, http://allafrica.com/stories/201405131296.html, [dostęp dn. 06.05.2014]; Deadly shoot-out with Kenyan sect, 7 czerwiec 2007, http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/6722113.stm, [dostęp dn. 06.05.2014]; Kenya: The Mungiki sect, including organizational structure, leadership, membership, recruitment and activities; the relationship between the government and sects, including protection offered to victims of devil worshippers and sects, such as the Mungiki, http://www.justice.gov/eoir/vll/country/canada_coi/kenya/KEN104594.E.pdf, [dostęp dn. 06.05.2014]; Kenya CIA The World Factbook, https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ke.html, [dostęp dn. 06.05.2014].
Dr Krystian Chołaszczyński
/ame/
