Robert Zieliński, Lew, Korporacja Ha!art, Kraków 2013, ss. 168

            Kim jest w dzisiejszych czasach – lub kim musi być – człowiek, aby określić go mianem lwa? Jakie zasadnicze cechy powinien posiadać? Czym się odznaczać? Jak zachowywać? Kim są w gruncie rzeczy współczesne lwy? Odpowiedzi na te pytania – zilustrowane doskonałymi przykładami i stereotypami – znajdziemy w świetnej debiutanckiej powieści Roberta Zielińskiego pod tytułem „Lew”. Jest ona tym bardziej godna uwagi i polecenia, że nie stanowi czystej fikcji, lecz została wzbogacona doświadczeniem autora, zdobytym na długoletniej emigracji. To umiejętne, a przy tym subtelne balansowanie na granicy realności i fikcji, sprawia, że książka jest w swym wymiarze pasjonującą oraz nieprzeniknioną lekturą.

            Głównym bohaterem prezentowanej i polecanej książki jest tytułowy Lew, a właściwie człowiek lubiący roić sobie o sobie samym jako o lwie. W gruncie rzeczy jest tak naprawdę polskim emigrantem wystylizowanym na rasowego Kalifornijczyka, takiego jakich znamy z amerykańskich produkcji. Dni mijają mu na podbijaniu serc kolejnych kobiet i dziewcząt, które określa mianem „zdobyczy”. Wydaje się dumny ze swoich sukcesów zawodowych i towarzyskich. Zna swoją wartość, jaką prezentuje dla otoczenia. Z Polaka ma w sobie tyle, że czuje powinność odczuwania więzi ze zmarłym papieżem Janem Pawłem II poprzez jego opłakiwanie. Wbrew pozorom jest to postać o niebo bardziej skomplikowana, aniżeli nam się zdaje. Jego kondycja psychiczna – pomimo bijącego w oczy dobrobytu materialnego – jest martwiąco słaba. To nie tylko człowiek zagubiony, oderwany od swej ojczyny i poszukujący przeznaczenia, szczęścia, kobiety, rodziny, lecz reprezentatywny przedstawiciel globalnego nowoczesnego społeczeństwa masowego. I właśnie to stanowi warty przemyślenia wątek, ponieważ zawiera w sobie ważne przesłanie na ludzi XXI wieku – dla nas wszystkich.

            Trzeba, abyśmy wspomnieli również, że poszukiwanie właśnie stanowi bardzo ważny motyw w książce. Zawsze towarzyszy mu wszakże rozdźwięk – od początku, przez proces dążenia, aż po uzyskany rezultat. Przesiąka ona każdy moment bardzo celnie opisanego czasu emigracji. Jest częścią miłości, spotkania drugiego człowieka i refleksji nad jego kulturą. Uporczywie wraca przy porażkach i sukcesach, aby nie dać wytchnienia. Na początku mamy wrażenie, że naszemu rodakowi się udało. Odniósł sukces, a jego american dream się ziścił. Ma dobrą pracę, wiele kobiet będących obiektem marzeń wszystkich jego znajomych, szacunek, uznanie, prestiż. Jednakże jego problem polega na tym, że nie potrafi sprostać faktowi posiadania tego wszystkiego i gmatwa się, błądzi w najciemniejszych zakamarkach swojej głowy.

            Wszystkie te sprzeczności powodują wyłonienie się rozlicznych stereotypów Polaka za granicą, Polaka w Stanach Zjednoczonych – tych negatywnych i pozytywnych. Autor podjął się ich reinterpretacji i redefinicji. Nie są to jednak mechanizmy i procesy tak łatwe, jak mogłoby nam się wydawać w związku z przeczytaną literaturą popularno-naukową. Każdy ze stereotypów zostaje wszak umiejętnie zarysowany – Robert Zieliński podjął się gry z nimi, zyskując tym samym czytelnika. Warto podkreślić, że jest to jedna z najlepszych we współczesnej polskiej literaturze prób wykorzystania konstruktów myślowych w celu zbudowania fabuły. Tę książkę warto przeczytać choćby dlatego, aby dać się wciągnąć narratorowi w ten zaskakujący wir obrazów, które… w istocie my sami, jako odbiorcy tej prozy tworzymy.     

            Tym, którym dotychczas nazwisko Roberta Zielińskiego nie mówiło nic, po przeczytaniu jego powieści pod tytułem „Lew” na pewno na długo zapisze się ono w pamięci. Jest bowiem niezwykle oryginalnym dziełem w łonie współczesnej polskiej prozy. Zawiera w sobie bardzo trafne ujęcia stereotypów i niesie pouczającą wiedzę o człowieku niniejszej epoki. Przywodzi na myśl również wiele aspektów funkcjonowania nowoczesnych społeczeństw, które wymagają z naszej strony gruntownej refleksji. Dlatego właśnie książkę tę gorąco się poleca.

Książka jest dostępna na stronie Korporacji Ha!art: http://www.ha.art.pl/wydawnictwo/katalog-ksiazek/2888-robert-zielinski-lew.html

Krzysztof Wróblewski

a.me.