Wyrazy lewica oraz lewicowy mają obecnie charakter mocno negatywny. Wynika to z faktu, że ideologie socjalistyczna oraz komunistyczna w XX wieku przyczyniły się do nadania terminowi lewica pejoratywnego znaczenia. Nie trzeba szczególnie przypominać i wchodzić w szczegóły, jakie były skutki wprowadzenia czerwonego reżimu najpierw w Rosji, Chinach i Kambodży. Jednak przypomnieć warto o tzw. lewicy niewywrotowej, która w swoich hasłach miała program przebudowy stosunków społecznych oraz działalność propaństwową. W tym kontekście chciałbym skupić uwagę na postaci Bolesława Limanowskiego- nestorze polskiego socjalizmu. Był on działaczem politycznym, publicystą, naukowcem, historykiem oraz socjologiem.

Urodził się w 1835 r., a zmarł w 1935. Żył więc równo sto lat. Pochodził ze średniozamożnej szlachty. W latach 1847-1854 uczył się w gimnazjum w Moskwie. W Dorpacie studiował medycynę, a od 1859 filozofię, ekonomię polityczną i historię. Żywo interesował się biologią, na wzór której, miał zamiar w przyszłości zbudować naukę o społeczeństwie. W 1860 wyjechał do Paryża, gdzie słuchał wykładów z zakresu wojskowości, a także uczęszczał na publiczne wykłady na Sorbonie. W 1861 przybył do Wilna, gdzie po zorganizowaniu manifestacji patriotycznej został aresztowany i skazany na pobyt w guberni archangielskiej. Po amnestii w 1867 zamieszkał w Królestwie Polskim. Od 1870r. przebywał we Lwowie i publikował w Dzienniku Lwowskim, w warszawskim Bluszczu i Przeglądzie Tygodniowym. W 1875 na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego uzyskał doktorat na podstawie rozprawy Socjologia Augusta Comta. W tym samym czasie pisze szereg prac socjologicznych, a jednocześnie rozwija działalność socjalistyczną wśród robotników Krakowa i Lwowa. Zmuszony został uciekać do Genewy i tam nawiązuje kontakt z grupą Równość oraz publikuje broszury socjalistyczne o charakterze agitacyjnym. W wyniku konfliktu wewnętrznego opuszcza grupę Równość( powodem był m.in. fakt, że grupa ta potępiała polski patriotyzm jako sprzeczny z doktryną socjalizmu) został współzałożycielem organizacji Lud Polski. Była to organizacja głosząca hasła niepodległościowe w korespondencji z ideami socjalistycznymi. Pobyt w Genewie Limanowski poświęca również na głoszenie wykładów dotyczących dziejów powstania styczniowego. W 1887r. wstępuje do Ligi Polskiej. Autorytet oraz dorobek naukowy Limanowskiego wpłynęły bezpośrednio na jego czołowe miejsce w Polskiej Partii Socjalistycznej. Stał on się z czasem jej głównym liderem oraz moralnym przywódcą. W 1912 zostaje prezesem Polskiego Skarbu Wojskowego. W 1922 zostaje senatorem. Po przewrocie majowym Piłsudskiego staje się jego ostrym krytykiem. Negatywnie oceniał dyktaturę marksistowską w Związku Radzieckim. Pisma Limanowskiego są liczne. Wśród najważniejszych należy wymienić Historia ruchu społecznego w drugiej połowie XVIII stulecia, Historia ruchu społecznego w XIX stuleciu.

Naukowo-badawczą działalność Limanowskiego należałoby podzielić na kilka części. Po pierwsze socjologia oraz badania nad narodem i sprawy państwowe, kwestia patriotyzmu oraz socjalizm.

Socjologię uczynił Limanowski obiektem głównych zainteresowań. Inspirował się w tym zakresie pracami Augusta Comte’a oraz Herberta Spencera. Socjologię uważał za dyscyplinę abstrakcyjno-konkretną. Uważał, że jej zadaniem jest nie tylko teoretyczne opracowanie zjawisk społecznych, ale także stworzenie podstaw do uprawiania polityki. Szczególną rolę w rozumieniu bytu społecznego odgrywa biologia ponieważ społeczeństwa są organizmami psychicznymi, które posiadają zdolność wytwarzania kultury, a więc zasobu duchowego. Badania nad socjologią doprowadziły Limanowskiego do uznania, że pierwotną formą życia społecznego jest rodzina, kolejnym ród, z którego zaczęły wyłaniać się plemiona. Najwyższa formą życia społecznego jest naród. Według Limanowskiego naród posiada kilka składowych, a więc są to jedność uczuć, pragnień, dążeń, naród posiada również własną przeszłość historyczną oraz wspólnotę wartości duchowych. Limanowski duży nacisk kładł na więzi psychiczne, a nie rzeczowe. Nie był on także zwolennikiem darwinizmu społecznego. Twierdził, że czynnikami stymulującymi rozwój społeczny nie są te, które wiążą się z walką jednostek o byt materialny, ale są nimi oświata i moralność, które dodają społeczeństwom energii oraz siły oraz łagodzą konflikty i obyczaje.

Dużo uwagi Limanowski poświęcił kwestii patriotyzmu. Wyróżnił dwa zasadnicze sposoby jego rozumienia. Po pierwsze patriotyzm narodowy, który opiera się na solidarności jednostki z całym narodem w warunkach pełnej wolności obywatelskiej. Jest on istotną siłą duchową narodu i świadczy o jego żywotności. Z kolei patriotyzm państwowy Limanowski uważał za nieracjonalny oraz genetycznie związany z nacjonalizmem. Patriotyzm państwowy ma imperialne podłoże, hamuje naturalną dążność ludzi do inicjatywy i niszczy pierwotne formy uspołecznienia ludzi, jakimi są gminy.

Limanowski uważał, że idei socjalizmu należy doszukiwać się w odległej starożytności, kiedy to we wspólnotach pierwotnych istniały komunistyczne bractwa organizujące się we wspólnoty celem organizowania sobie żywności. Celem ideologii socjalistycznej jest wyzwolenie ludu pracującego. Twierdził, że należy walkę o socjalizm połączyć z walką o odzyskanie niepodległości. Marzył o tzw. socjalizmie integralnym, mającym być wyrazem altruizmu ludzkiego, wynikiem ogólnego postępu moralności i wiedzy, rozwoju ekonomicznego i politycznych form życia. Marzył Limanowski o takim socjalizmie, który by zwalczył barbarzyństwo i umożliwił krzewienie ludzkiej kultury. Ideał ten był przeciwieństwem programu radykalnej polskiej lewicy, która interesy rewolucji społecznej przedkładała nad interesy narodowe.

Popatrzmy uważnie. Działalność Limanowskiego można spokojnie opatrzyć tytułem działalności intelektualno-naukowej. Bez wątpienia nazwać go można polihistorem socjalizmu. Znał doskonale stan badań ówczesnej socjologii oraz problematyki społecznej; nie była mu obca również kwesta bytu robotników oraz ich spraw. Na czym w takim razie polega różnica pomiędzy lewicą niekomunistyczną, a więc niewywrotową, a komunistyczną czy bardziej dziś odpowiednim słowem będzie lewicą tęczową? Sprawa jest stosunkowo prosta. Lewica współczesna zajęła się sprawami wyłącznie światopoglądowymi. Obecnie na pierwszy plan wysuwają się zagadnienia związane ze sprawami mniejszości, a nie sprawy pracownicze, płacowe, mieszkaniowe. Taka lewica płynie raczej na fali rewolucji roku 1968 niż nawiązuje to lewicy z prawdziwego zdarzenia. Co więcej, lewicowcy stali się marionetkami w teatrze waszyngtońsko-brukselskiej kliki, która za ich pomocą forsuje fałszywą antropologię spod sztandaru tęczowej flagi. Nie ulega wątpliwości, że pojęcie lewica tęczowa to nic innego jak kolejny przejaw lewicy wywrotowej, komunistycznej tylko nastawionej na sprawy światopoglądowe i kulturowe, a nie na zaprowadzenie czerwonej dyktatury za pomocą karabinów i czołgów. Oczywiście cechą wspólną lewicy tęczowej i lewicy takiej, jaką reprezentował Bolesław Limanowski będzie umiłowanie ustroju demokratycznego. Aczkolwiek Limanowski w demokracji nie widział bożka, a raczej był to ustrój, który miał przyczynić się do harmonijnego wzrostu i przezwyciężać przeciwieństwa klasowe. Pamiętajmy gdy wypowiadamy słowo lewica to nie powinno to być słowo stygmatyzujące. Prawdziwa lewica, której nie jest obojętny los robotnika oraz dzieje narodu oraz państwa stanowi przykład do naśladowania dla wszystkich kosmopolitów, którym wszędzie jest dobrze.

Mateusz Sanicki