Stefan Themerson, Kardynał Pölätüo. Generał Piesc

Stefan Themerson, Kardynał Pölätüo. Generał Piesc, Wydawnictwo ISKRY, Warszawa 2013, ss. 215

            Książka autorstwa cenionego awangardowego artysty, prozaika obdarzonego doskonałym piórem, poety, eseisty, ale przede wszystkim wprawnego filozofa – Stefana Themersona pod tytułem „Kardynał Pölätüo. Generał Piesc” od lat zachwyca czytelników na całym świecie, ba – zafascynowała ona między innymi nawet samego Bertranda Russela. Stanowi ona wszakże dojrzały, głęboki oraz cenny w swej istocie traktat filozoficzny. Spośród innych tego typu dzieł wyróżnia go jego zaskakująca, lecz znakomita forma. Zaciekawiają obecne w nim fascynacje dadaizmem. Co więcej, jest on arcyzabawny, momentami przewrotny niczym samo życie oraz groteskowy jak człowiek od zarania dziejów. Nie zdarza się to często, a w tym przypadku jest niewątpliwym przejawem geniuszu nietuzinkowego twórcy.

            Stefan Themerson niewątpliwie wykazał się genialna błyskotliwością, inteligencją i przebiegłością w grze, jaką podjął ze swoimi czytelnikami. Posłużył się w tym celu wysublimowanymi grami językowymi. Pretekstem do opowiedzenia o zawiłościach życia ludzkiego stała się dla niego opowieść o fantasmagorycznych losach tytułowego, sędziwego Kardynała, będącego ojcem poety Guillaume’a Appolinaire’a. Główny bohater nie wpisuje się jednak we wzorzec idealnego ojca, jaki się współcześnie propaguje i postuluje. Przede wszystkim nie miłuje on swego syna ani nie wyraża ślepego uwielbienia dla jego twórczości. Dąży do stracenia syna, ponieważ uważa poezję w ogóle za zgubę dla ludzkości. Porównuje ją nawet, ale i poniekąd jej siłę do siły i skutków krwawych rewolucji. Nie stroni przy tym od niby pseudomerytorycznych uzasadnień, czerpie w tym celu z dorobku kultury, między innymi odnosi się do tradycji rzezi niewiniątek. Stefan Themerson igra tym samym z ideologicznymi, teoretycznymi oraz ideowymi uzasadnieniami współczesnych koncepcji, planów i innych narzędzi celujących w zmianie współczesnej rzeczywistości politycznej i społecznej. Przejaskrawiając objawy zaślepienia człowieka myślą o tym, co uważa za słuszne, pokazuje słabości naszych dzisiejszych autorytetów moralnych.

            Warto także bacznie przyjrzeć się – w zgodzie z pryzmatem uzmysłowionym nam przez autora – współczesnym wartościom powszechnie aprobowanym w społeczeństwach, a następnie zastanowić się nad ich związkiem z celami formułowanymi przez ludzi. Efektem z pewnością nie będą górnolotne frazesy ani pompatyczne sformułowania. Zwłaszcza wtedy, gdy wspomni się o naczelnym celu życia Kardynała. Mianowicie dążył on do stworzenia swoistej nowoczesnej syntezy filozoficznej, którą określił mianem pölätüomizmem. Zrównał ją z dorobkiem św. Tomasza z Akwinu, pokazując przy tym wyższość swojej wyprowadzonej matematycznie, metodycznie teorii. Porównanie przedstawił także w tabeli, co z pewnością dostarczy czytelnikowi wiele intelektualnej frajdy.

            Niezwykle ciekawe są również obecne na kartach książki, wspomniane już wcześniej gry językowe. Aby pojąć część z nich warto sięgnąć do słowniczka umieszczonego na końcu książki. Pozwoli on wszakże w pełni cieszyć się treścią i przesłaniem dzieła. Będzie to szczególnie przydatne między innymi przy okazji zapoznawania się z dialogami pomiędzy Kardynałem a bohaterami fikcyjnymi czy też prześmiewczymi karykaturami osób, które zapisały się w historii powszechnej. Dialogi te rzucają nowe światłe na ich czyny i sposoby myślenia o świecie.

            Opowiadania Stefana Themersona zamieszczone w tomiku pod tytułem „Kardynał Pölätüo. Generał Piesc” z pewnością nie należą do najłatwiejszych w odbiorze. Sam odbiór jednak jest w stanie przynieść czytelnikowi znacznie więcej radości i satysfakcji, aniżeli jakiekolwiek inne dzieło. Nic bowiem nie przynosi tyle samozadowolenia człowiekowi, co odkrywanie nowych, czyli takich, z których wcześniej nie zdawał sobie sprawy, znaczeń rządzących światem, międzyludzkimi relacjami oraz jednostkowymi procesami decyzyjnymi. Ta publikacja właśnie wszystko to nam umożliwia i na tym polega jej wyższość nad innymi traktatami filozoficznymi czy groteskowymi opowieściami o życiu człowieka.

Krzysztof Wróblewski

Książka jest dostępna na stronie Wydawnictwa Iskry: http://iskry.com.pl/literatura-piekna-poezja/281-kardynal-polatuo-general-piesc-978320717259.html

a.me.

Click to rate this post!
[Total: 1 Average: 1]
Facebook

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *