„Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej”, Ewa Malinowska, Jolanta Nocoń, Urszula Żydek-Bednarczuk (red.)

Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej, Ewa Malinowska, Jolanta Nocoń, Urszula Żydek-Bednarczuk (red.), Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2013, ss. 528

            Od momentu wydania wielkiego dzieła Stanisława Gajdy, czyli „Przewodnika po stylistyce polskiej” minęło ponad piętnaście lat. Przez ten czas zmieniło się polskie społeczeństwo oraz język, jakim się ono posługuje. Gruntownej zmianie uległy zwłaszcza style polszczyzny. Pojawiły się nowe, a dotychczasowe ewoluowały. Brakowało więc jak dotąd publikacji, która dawałaby nam ich całościowy ogląd. Tę ogromną pustkę na naszym rynku wydawniczym nareszcie wypełniła nowa książka pod tytułem „Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej”, jaką starannie zredagowały niekwestionowane znawczynie tej tematyki, mianowicie – Ewa Malinowska, Jolanta Nocoń, Urszula Żydek-Bednarczuk. Jednocześnie zastrzec musimy, że proces zmian nie zakończył się i autorzy są tego świadomi, w związku z czym umiejętnie stawiają ostrożne i przekonujące prognozy. Wskazują na czynniki towarzyszące dynamice zmian społeczno-cywilizacyjno-kulturowych, a także ich kierunki oraz pokazują jak je uwzględniać, aby właściwie operować naszym językiem narodowym. Nie było jak dotąd tak wnikliwej analizy wydarzeń w obszarze lingwistyki, rzeczywistości językowo-komunikacyjnej, jak niniejsza. I choćby dlatego monografia ta jest fascynującą lekturą!

            W książce tej zawarto rezultaty analiz badań kompetentnego zespołu badaczy. Ich celem, który z powodzeniem zrealizowali, było opracowanie w przystępnej dla czytelnika, syntetycznej formie dorobku badań nad stylami współczesnej polszczyzny. Uwzględnili oni przy tym zarówno teoretyczne, jak i metodologiczne aspekty, co czyni ją pomocną dla badaczy będących reprezentantami różnych dyscyplin naukowych, nie tylko tych z obszarów nauk społecznych i humanistycznych.

            Bardzo ciekawie autorzy naświetlili procesy towarzyszące mieszaniu i przenikaniu się stylów. Uzmysłowili nam przejawy oraz konsekwencje ekspansji potoczności, jej kulturowej nobilitacji, tworzenia się nowych praktyk zachowań komunikacyjnych. Odkryli nowe sfery badania komunikowania medialnego. Zaprezentowali niezwykle wartościowe oraz oryginalne analizy medioznawcze. Ich znaczącym walorem jest aktualność i to, że ich twórcy wykazali się wrażliwością na zachodzące zmiany na przykład w odniesieniu do modyfikacji w łonie dotychczasowej dystynkcji substancjonalnej języka. Przejawia się do w użytecznych wskazaniach co do możliwości przewidywania pewnych tendencji zachodzących w oralności i piśmienności społeczeństwa polskiego czy predylekcjach społecznych. Zwłaszcza dobrze widać to w przypadku analiz dyskursu medialnego, prasowego, telewizyjnego, radiowego, internetowego, stylu reklamy komercyjnej, komunikacji politycznej. Trzeba nadmienić, że zostały one potraktowane z osobna, co rzadko się zdarza, a co zwraca uwagę na kwestie, które zwykle umykają naukowcom.

            Warto wspomnieć, że znajdziemy w książce zachwycający artykuł Stanisława Gajdy na temat teorii stylu i stylistyce. Jest on cenny zwłaszcza dla tych czytelników, którzy czują się zagubieni wśród powtarzanych w literaturze naukowej nieaktualnych koncepcji. Ten uznany filolog i językoznawca przybliża nam współczesną sytuację poznawczą stylistyki. Zwraca naszą uwagę na przeoczane i marginalizowane, lecz kluczowe aspekty dla jej zrozumienia. Porządkuje istniejące ustalenia w ramach ciekawej typologii. Warto ją uznać za wiążącą, zwłaszcza w sytuacji zamętu panującego w najnowszych publikacjach temu poświęconych, gdzie stanowiska są słabo uargumentowane. W tym przypadku jest całkiem inaczej. Stanisław Gajda przedstawił wszakże rozważania oparte na przebogatej polskiej oraz światowej bazie źródłowej,  a także – co najważniejsze – własnych długoletnich badaniach i doświadczeniu zawodowym. Artykuł ten posiada imponujący wymiar i można przypuszczać, że szybko zostanie uznany za klasyczny.

            Równie cenne są kolejne rozprawy. Aldona Skudrzyk i Jacek Warchala przedstawili ustalenia definicyjne i przemiany metodologiczne w ramach języka potocznego oraz dyskursu potocznego. Szczególnie interesujące są uwagi odnoszące się do uznania potoczności za zasadę konceptualizacji rzeczywistości społecznej, a także dotykające jej wpływu na proces socjalizacji. Rozproszą one wiele wątpliwości pojawiających się w naszej codzienności, polegających zwłaszcza na wahaniach co wypada powiedzieć lub napisać, a czego nie, co jest właściwą reakcją, a co nie.  Rozwiążą także spory nawiązujące się w odniesieniu do norm. Warto sięgać po ten tekst każdego dnia, gdy tylko napotkamy na znaczący dla nas problem językowy, by uniknąć rozterek wewnętrznych i konfliktów.

            Bardzo precyzyjnie zostały tez omówione najważniejsze style. Autorzy – posiłkując się bogatymi bibliografiami, z których możemy korzystać – pokazali na czym polegają: styl naukowy, popularnonaukowy, dydaktyczny i przedstawili style dyskursu popularnonaukowego i dydaktycznego. Wskazania te przydadzą się wszystkim, przed którymi stoi zadanie stworzenia określonego tekstu. Warto skorzystać z tych rad, aby udoskonalić swoją polszczyznę, a także jakość tworzonych prac.

            Oryginalne i bez wątpienia przydatne także dla uczniów i studentów okażą się analizy poświęcone stylowi artystycznemu – kondycji ponowoczesnej, komunikacji urzędowej i stylowi religijnemu. Nowe doświadczenia języka, stylistyki i literackości, jakie w nich uwzględniono sprawiają, że rozważania te są świeże i aktualne. Są to więc porady cenne przy okazji odczytywania oraz interpretowania tekstów kultury.

            Publikacja pod tytułem „Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej” to pozycja obowiązkowa w każdym polskim domu i przeznaczona nie tylko dla osób zajmujących się zawodowo tworzeniem tekstów czy badaniami naukowymi. Może ona okazać się pomocna również dla uczniów czy studentów. Okaże się wręcz niezbędna dla wszystkich wątpiących w swoja znajomość norm oraz chcących poprawnie i właściwie używać polszczyzny, korzystając jednocześnie z bogactwa jej stylów. Z tych właśnie powodów książkę tę gorąco się poleca.

Książka jest dostępna na stronie Wydawnictwa UNIVERSITAS: http://www.universitas.com.pl/ksiazka/Style_wspolczesnej_polszczyzny__Przewodnik_po_stylistyce_polskiej_3264.html

Krzysztof Wróblewski

a.me.

Click to rate this post!
[Total: 0 Average: 0]
Facebook

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *