Wojciech Józef Burszta, Kotwice pewności. Wojny kulturowe z popnacjonalizmem w tle, Wydawnictwo ISKRY, Warszawa 2013, ss. 312

            O tym, że żyjemy w ciężkich czasach nie trzeba nikogo specjalnie przekonywać. Jednakże ciekawy ogląd tego stanu rzeczy zawarł Wojciech Józef Burszta – antropolog, kulturoznawca, świetny eseista, profesor zwyczajny w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej w Instytucie Slawistyki PAN, autor licznych, uznanych dzieł, w swej innowacyjnej publikacji pod tytułem „Kotwice pewności. Wojny kulturowe z popnacjonalizmem w tle”. Tego jeszcze nie było! Autor daje wszak spojrzenie na różne epizody walk toczących się o tytułowe zakotwiczenie naszych poglądów, przekonań – szerzej – nas samych w… Właśnie – w czym? Poniekąd lub ponoć w zbiorowo-masowo wyznawanych zbiorach poglądów na temat seksualności, rodziny, tradycji, obyczajów, kultury, pamięci narodowej, nacjonalizmu. Ale nie tylko. Jak i dlaczego – o tym szerzej na łamach książki… Warto jednakże wspomnieć, iż rozmach, z jakimi przedstawione zostały poszczególne perspektywy jest imponujący. I choćby dlatego jest to pozycja wydawnicza – skądinąd solidnie wydana – godna polecenia.

            Autor przekonuje, że dzisiejsze społeczeństwa żyją w dobie interregnum. Coś odchodzi, aby tego miejsce mogło zająć coś innego. Nowe – niby oryginalne – pomysły mają stanowić koncept organizacji życia społecznego skoncentrowanego wokół jakiejś wyższej idei, zgodnie z normami, jednak bez ingerencji w niezależność pojedynczych bytów. W związku z tym i dlatego mamy wciąż do czynienia z nowymi wojnami kultur w łonie społecznych ethosów. Wszystko to stanowi niesłychanie ciekawy temat, który warto rozważyć. Owocem próby refleksji nad tym zagadnieniem jest również interesująca refleksja Wojciecha Józefa Burszty zamieszczona na stronicach monografii.

            Interesuje są interpretacje przedstawiane z różnych perspektyw, na przykład konserwatystów: „Konserwatyści alarmują, że wszystko to prowadzi do sukcesywnego zmniejszania się populacji, jako że choćby w Polsce pary nieposiadające dzieci to już jedna czwarta wszystkich polskich rodzin, wiele jest rodzin niepełnych, a do singli, patchworków i związków LAT (living apart together) trzeba jeszcze dodać homorodziny i inne konfiguracje jednopłciowe”. W ogóle Wojciech Józef Burszta wiele uwagi poświęca na przyjrzenie się modelowi polskiej rodziny w kontekście wojen będących zasadniczym przedmiotem jego arcyciekawego wywodu.

            Warto także bliżej przyjrzeć się dobrze naszkicowanym sporom zachodzącym pomiędzy poszczególnymi wartościami, miedzy innymi wpisanymi w opozycję kultura śmierci a kultura życia. Wnioski, jakie wysnuł autor na podstawie tych z pozoru banalnych antynomii wcale nie zaliczają się do błahych i – co godne uwagi – wcale nie doczekały się jeszcze – do tej pory – wyczerpującego omówienia w literaturze przedmiotu. Wiele z nich jest niezwykle aktualnych, jeśli zważymy na treść dzisiejszych przekazów medialnych, na przykład przyjrzymy się uwagom różnych środowisk na temat społecznego czy moralnego znaczenia związków partnerskich w Polsce czy kwestii zapłodnienia metodą in vitro – tego, co się zataja, przemilcza, o czym się krzyczy, a nawet obserwowalnym praktykom kibicowskim. W tym momencie rozważań, podkreślić trzeba, iż Wojciech Józef Burszta prezentuje na stronicach książki rodzimą perspektywę.

            Autor koncentruje się także na ukazaniu drogi – od kontestacji do neoliberalnego Lewiatana, daje ogląd globalnej ekumeny popnacjonalizmu, oczywiście eksponując wątek polski, zarysowuje zależności istniejące w łonie triady: Polska – chłopi – trwanie, podejmuje refleksje nad naszym stosunkiem do przeszłości i dychotomicznym obrazem rzeczywistości. Pomysłowe są przykłady, którymi Wojciech Józef Burszta obrazuje prezentowane tezy, przywoływane argumenty. Efekt jest naprawdę niesamowity! Wobec czego docenić trzeba obecne na stronicach publikacji dążenia do obdarowania czytelnika najlepszą treścią w najlepszym wydaniu.

            Dzieło autorstwa Wojciecha Józefa Burszty pod tytułem „Kotwice pewności. Wojny kulturowe z popnacjonalizmem w tle” to jedno z najciekawszych, a z pewnością najbardziej aktualne na polskim rynku wydawniczym, opracowanie poświęcone współczesnej kulturze. Nie jest wszak bezrefleksyjną kopią innych dzieł – wręcz przeciwnie, wyczuwa się w niej wiele nowych wątków, które dotychczas wspominane jedynie głównie przez środki masowego przekazu, nie doczekały się wartościowego opracowania w literaturze przedmiotu.

Piotr Tomaszewski

Książka jest dostępna na stronie Wydawnictwa ISKRY: http://www.iskry.com.pl/tytul/5514

a.me.