Zbyszko Melosik, Tomasz Szkudlarek, „Kultura, tożsamość i edukacja. Migotanie znaczeń. Recenzja książki

Zbyszko Melosik, Tomasz Szkudlarek, Kultura, tożsamość i edukacja. Migotanie znaczeń, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2010, ss. 133

            „Jesteśmy bajkopisarzami” deklarują – ale czy na pewno? – autorzy w pierwszym zdaniu zaiste bajecznej książki pod tytułem „Kultura, tożsamość i edukacja. Migotanie znaczeń” – znakomici naukowcy Zbyszko Melosik oraz Tomasz Szkudlarek. Jest to lektura obowiązkowa dla wszystkich czytelników, którzy nie godzą się na bycie nieuświadomionymi cząstkami kultury oraz bezrefleksyjnymi uczestnikami dyskursu publicznego. Dostarcza ona wszak wielu istotnych, wartych rozpatrzenia wątków na temat wszystkiego tego, co towarzyszy schyłkowi nowoczesności oraz konstrukcji znaczeń i tożsamości współczesnego człowieka.

            Autorzy reprezentują bardzo ciekawą perspektywę, z której proponują spojrzenie na ponowoczesność – jako dramat, jako nadzieję. Formułują przy tym teorię nowoczesną i prezentują jej metafory. Zaskakująca jest rola Madonny przywołana w ich kontekście. Wszystko to przy ich antyfundamentalistycznym podejściu do nauki i pedagogiki – oraz jednoczesnym wysokim poziomie merytorycznym pracy – powoduje zaskakujący czytelnika efekt.

            Warto również bliżej przyjrzeć się kwestiom różnicującym dyskursy, a wyróżnionym przez autorów, to znaczy: globalizmowi, lokalizmowi i tożsamości. Da to pogląd na specyfikę współczesnego pożądania tożsamości i jej przejawy. Jednak nie tylko. Zbyszko Melosik oraz Tomasz Szkudlarek skoncentrowali się wszak w dużej mierze na ukazaniu relacji pomiędzy społeczeństwem a społeczną konstrukcją podmiotowości oraz przekazaniu stanu wiedzy na temat znanego nam z doświadczenia – lecz jak się okaże nazbyt pobieżnie – społeczeństwa. Nie mniej cenne są jednak analizy sfer fikcji, innymi słowy: tekstów kultury, ich słabiej lub gorzej rozpoznanych przez odbiorców kontekstów, a także interpretacji. Mimo wszystko i niezależnie od ich jakości posiadają one istotne znaczenie dla konstrukcji tożsamości ludzi – dlaczego, jak to się dzieje, na czym to polega – na te i wiele innych pytań odpowiadają w sposób rzeczowy, precyzyjnie, doskonale zobrazowany świetnie dobranymi przykładami – autorzy.

            Interesujące są uwagi na temat profilów tożsamości – zrekonstruowanych na podstawie pokaźnej bazy źródłowej – zwłaszcza: wolności, uwiedzenia, kuszenia, sacrum, codzienności, wartości w stylu pop. Zbyszko Melosik oraz Tomasz Szkudlarek bardzo dobrze je opisali, uzmysławiając czytelnikowi konsekwencje z pozoru błahych epizodów, które przytrafiają się niemal codziennie każdemu z nas. Któż by pomyślał, że można wyłapać tyle znaczeń ze zwykłej sytuacji, że kobieta opala się na zaludnionej plaży. Autorzy są niekwestionowanymi mistrzami doszukiwania się sensów, które warunkują kształt tożsamości współczesnych społeczeństw.

            Precyzyjnie opisane mechanizmy zainteresują również specjalistów w dziedzinie marketingu politycznego, komercyjnego czy public relations. Zbyszko Melosik oraz Tomasz Szkudlarek zdradzili wszak zależności pomiędzy wpływem a konstrukcją tożsamości i zarysowali możliwości z tym związane. Wskazali, między innymi, że: „Konstrukcja tożsamości zależy więc od zakupów, od zakupów zależy zatem i poczucie bezpieczeństwa będące jednym z wymiarów zdefiniowanej tożsamości”. Dodali dalej: „Podstawowym mechanizmem władzy jest w takiej sytuacji mechanizm uwiedzenia. Reklama, wraz z całym obszarem polityki reprezentacji, stanowi więc zasadniczy mechanizm kontroli społecznej i praktyki konstruowania podmiotowości”. Równie interesujące, a przy tym nowatorskie jest zestawienie różnych aspektów edukacji i kultury popularnej. Warto więc rozważyć uwagi na temat rosnącej roli sztuki wizualnej we współczesnym świecie.

            Zbyszko Melosik i Tomasz Szkudlarek w swym znaczącym dla czytelników zainteresowanych współczesną kulturą dziele pod tytułem „Kultura, tożsamość i edukacja. Migotanie znaczeń” w sposób wyczerpujący i niezwykle precyzyjny ukazali kwestie towarzyszące obecnym procesom konstrukcji tożsamości. Dali spojrzenie na mechanizmy je warunkujące, szanse i zagrożenia dla współczesnych społeczeństw. Dostarczyli licznych inspirujących i nowatorskich refleksji w tym zakresie. Dlatego monografię tę uznać trzeba za ważną dla tych, którzy skłonni są rozważyć treść swej edukacji i uważnie przyjrzeć się konstrukcji własnej tożsamości.

Krzysztof Wróblewski

Książka jest dostępna na stronie Oficyny Wydawniczej „Impuls”: http://impulsoficyna.com.pl/wyszukaj/kultura-tozsamosc-i-edukacja,961.html

a.me.

Click to rate this post!
[Total: 0 Average: 0]
Facebook

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *