Natasha Walter, Żywe lalki. Powrót seksizmu, tłum. Elżbieta Smoleńska, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2012, ss. 272
„Żywe lalki. Powrót seksizmu” to trudny do zlekceważenia postulat, w którym Natasha Walter domaga się dokonania redefinicji pojęć kobiecości i seksizmu. Sama autorka nie pozostaje jednak gołosłowna i przywołuje liczne przykłady, wyniki własnych i cudzych badań społecznych, wywiadów pogłębionych, obserwacji uczestniczących, a także – prywatnych, intymnych rozmów. Wszystko to każe inaczej niż dotychczas spojrzeć na znane problemy dotykające nie tylko sfery kobiecej seksualności. Współczesność niejako wymusiła zmianę w jej pojmowaniu oraz postrzeganiu.
Bardzo ważnym motywem rozważań Natashy Walter jest lalka. Ubolewa ona nad ich wymykaniem się z domów dla lalek dzieci czy sklepów z zabawkami i przedostawaniem do rzeczywistości społecznej, to znaczy wkraczaniem do prawdziwego życia. Wynika to stąd, że małe dziewczynki nie tylko bawią się swoimi lalkami, ale i mają się – według odgórnie im narzucanym norm – na nich wzorować – o ile chcą być seksowne, a seksowne, znaczy akceptowane przez rówieśników. W związku z tym „estetyka błyszczącego różu” obejmuje kolejne aspekty życia dorastających i w końcu dorosłych kobiet. Autorka zarysowała wpływ strategii marketingowych celujących w przeprowadzeniu od początku do końca zabiegu zlania się ze sobą dwóch bytów, mianowicie: lalki i kobiety. Efekty tych analiz są zatrważające!
Natasha Walter wiąże na płaszczyźnie teoretycznej z tymi procesami konsekwencję w postaci obserwowanych, jaskrawych przedstawień kobiecej seksualności bądź atrakcyjności seksualnej, zwykle ukazywanej tylko i wyłącznie jednowymiarowo. Na skutek tego dochodzi do zawężenia pojęcia „seksowna” i wzmocnienia roli pornografii w funkcjonowaniu społeczeństw. Zjawiskiem o niebagatelnym znaczeniu jest także seksualizacja kultury, której nie sposób jednoznacznie ocenić, ponieważ posiada tylu samo zwolenników, co przeciwników. Jednakże na pewno warto poznać argumenty wypowiadane przez każdą ze stron po to, aby być w stanie wyrobić sobie własne – odpowiadające swoim przekonaniom – spojrzenie na współczesna kulturę.
Książka ta rzuca światło na to jak wielu producentów żeruje na naszej seksualności, demistyfikacji seksu, wykorzystuje powszechne przyzwolenie na seksualizację małych dziewczynek, trudności w sferze oporu wobec rozerotyzowanej obyczajowości. Wykorzystywanie ludzkich słabości – oraz niechęci podjęcia z nimi walki, żeby na nich po prostu zarobić. Warto wspomnieć, że nie jest to specyficzne jedynie dla amerykańskich społeczeństw, ponieważ zjawiska te są coraz to bardziej popularne w Polsce. Dlatego warto przyjrzeć się ich opisom przedstawionym w książce, by stać się bardziej świadomym konsumentem czy rodzicem, pojmować zachowania producentów posługujących się specyficznym kodem. Być może wielu pomoże to ustrzec się przed całkowitą ingerencją w ich prywatność i seksualność.
Natasha Walter obnaża nie tylko mechanizmy, których jesteśmy często bezwiednie trybikami lub na których działanie się godzimy. Naświetla również problematykę związaną z brakiem uświadomienia co do konsekwencji bezczynności, biernego poddawania się czy aktywnego współuczestniczenia w kulturze, która ulega seksualizacji. Są to cenne uwagi, albowiem pozwalają zauważyć to, co dotąd często bagatelizowaliśmy, uznając za nieszkodliwe.
Natasha Walter w swej książce powstałej nie tylko dla kobiet – ku przestrodze, ale i da wszystkich ludzi pragnących być świadomymi uczestnikami współczesnej kultury, pod tytułem „Żywe lalki. Powrót seksizmu” mówi o aktualnych, ale zbyt rzadko poruszanych sprawach. Pozwala uzmysłowić sobie własne prawa i istnienie możliwości decydowania o samym sobie, o własnym ciele, zdać sobie sprawę z zagrożeń i uświadomić, że zawsze istnieje lepsze, choć czasem trudniejsze rozwiązanie. To doskonała książka dla tych, którzy chcą i nie boją się go poszukać.
Piotr Tomaszewski
Książka jest dostępna na stronie Wydawnictwa Czarna Owca: http://www.czarnaowca.pl/feminizm/zywe_lalki,p1557384994
a.me.
