Bożena Keff, „Antysemityzm. Niezamknięta historia”

Bożena Keff, Antysemityzm. Niezamknięta historia, Warszawa 2013, ss. 248

            Właśnie takiej książki o dziejach uprzedzenia jak ta autorstwa Bożeny Keff pod tytułem „Antysemityzm. Niezamknięta historia” brakowało dotychczas na polskim rynku wydawniczym. Ta jedyna w swoim rodzaju monografia, która różni się od innych tego typu tym, że nie obejmuje swoim obszarem wyłącznie wątków historycznych. Stanowi wszakże pogłębione analitycznie studium kulturowe dotyczące genezy i proliferacji antysemityzmu w świecie chrześcijańskim. Uzmysławia czym jest i jakie ma konsekwencje życie w świecie wyobrażeń na temat Żydów. Uświadamia na czym dzisiaj polega zmaganie wyobrażeń z faktami, i że współcześnie wnioski wynikające z własnego doświadczenia i fakty ustępują miejsca funkcjonalnym stereotypom. Poza tym zawiera obiektywne – z uwzględnieniem blasków i cieni działalności Żydów – przedstawienie dziejów zjawiska od starożytności po dwudziesty pierwszy wiek, w Polsce i na świecie. Nierzadko mocne, trafiające do czytelnika słowa są popierane wyrazistym materiałem wizualnym, który pozwala pojąć specyfikę dziejących się na przestrzeni dziejów procesów. To nie tylko historia pewnego wyobrażenia, lecz coś znacznie większego w swym wymiarze…

            Warto na samym początku podkreślić, że książka ta może z powodzeniem posłużyć jako podręcznik szkolny, akademicki, przewodnik czy nawet zarys wykładów na temat kultury żydowskiej i antysemityzmu. Jego przewaga nad innymi publikacjami tego typu polega na tym, że po pierwsze zawiera szczegółową oraz wyczerpującą charakterystykę pojęć wchodzących w zakres zainteresowania tymi obszarami. Po drugie pokazuje ich ewolucję na przestrzeni lat i w różnych miejscach, co jest rzadkością w monografiach z tego zakresu. Zastrzec należy jednocześnie, że nie straciła na tym ani jakość, ani szczegółowość narracji. Wartością dodaną takiego ujęcia są nieustanne wskazania Bożeny Keff – często wyróżnione inną czcionką – na co powinniśmy zwrócić uwagę, czego nie możemy przeoczyć, jeśli chcemy uchwycić sens wykładu. Szczególnie wartościowe są także tworzone na bieżąco porównania, dające spojrzenie na tendencje w historii idei. Co więcej, autorka stworzyła przydatne słowniczki pojęć, w których wyjaśniła na czym one polegają i jak rozumieć je w kontekście refleksji o uprzedzeniach.

            Praca Bożeny Kaff niewątpliwie okaże się niezastąpioną lekturą dla wszystkich tych, którzy słabo dotychczas rozpoznali zjawisko antysemityzmu lub ich wiedza na ten temat kończy się na informacjach o Holocauście i wspomnieniach o muralach. Autorka prezentując kulturę żydowska, pokazała na jakiej podstawie i w jakim kontekście kształtowały się do niej uprzedzenia. Nie jest to więc jedynie suchy opis przejawów antysemityzmu, do jakiego się przyzwyczailiśmy z powodu braku lepszych publikacji. Nie tylko laicy, ale i czytelnicy żywo zainteresowani tą tematyka znajdą w niej ciekawe wątki. Bożena Keff zwróciła bowiem uwagę na aspekty marginalizowane lub niedoceniane w dyskursie naukowym. Przykładowo bardzo dokładnie przyjrzała się etapom oraz rezultatom procesu samonienawiści żydowskiej oraz początkom emancypacji, skonfrontowała różne ujęcia pamięci historii, upolitycznienie kwestii kulturowych. Przywołała wiele wątków historycznych o kluczowym znaczeniu dla eskalacji antysemityzmu oraz przemian w łonie kultury żydowskiej, jakich próżno szukać w innych opracowaniach poświęconych tym zagadnieniom.

            Bardzo cenne dla czytelników jest dokonane przez autorkę odświeżenie pojęcia antysemityzmu. Mianowicie Bożena Keff, dając nam przekrojowe spojrzenie na jego pojmowanie w różnych momentach dziejowych pokazała, że definicje akceptowalne jeszcze piętnaście czy dziesięć lat temu, dzisiaj się zdezaktualizowały. Nie uwzględniają one bowiem aktualnych trendów oraz konsekwencji globalizacji. Dlatego tak ważna jest próba, jaką podjęła autorka w tym dziele. To pierwsza jak dotychczas próba porównania zjawiska i przyczyn takiego, a nie innego jego ujmowania na przestrzeni dziejów w literaturze przedmiotu. Podobieństwa i różnice w tym obszarze są znacznie bardziej zaskakujące, aniżeli moglibyśmy przypuszczać. Warto dobrze je przemyśleć, aby zrozumieć genezę i istotę antysemityzmu.

            Książkę autorstwa Bożeny Keff pod tytułem „Antysemityzm. Niezamknięta historia” gorąco poleca się wszystkim czytelnikom zainteresowanym nie tylko antysemityzmem i kulturą żydowską. Stanowi ona wszakże przede wszystkim świetne studium narodzin, ewolucji i trwania postaw, uprzedzeń, tworzenia się wyobrażeń, nieustannego konfrontowania się ze sobą stereotypów z rzeczywistością. Przynosi rozliczne inspiracje w obszarze poznania społeczeństw oraz ich obrazów obcego. Bez wątpienia warto po nią sięgnąć, aby pojąć procesy, które rządzą światem od zarania dziejów. To przerażająca, lecz i zarazem fascynująca wiedza.

Książka jest dostępna na stronie: http://www.czarnaowca.pl/filozofia/antysemityzm,p230720155

Krzysztof Wróblewski

Click to rate this post!
[Total: 0 Average: 0]
Facebook

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *