Dnia 7 maja 2014 r. w Republice Południowej Afryki odbyły się wybory do Zgromadzenia Narodowego oraz do ustawodawczych władz prowincjonalnych. Były to piąte z kolei wybory do południowoafrykańskiej legislatywy od czasu upadku apartheidu i wprowadzenia powszechnego prawa wyborczego a także pierwsze od śmierci Nelsona Mandeli, który był przywódcą Afrykańskiego Kongresu Narodowego (African National Congress ANC).
Uprawnionych do głosowania było 25 388 082 obywateli a oddano 18 402 497 ważnych głosów. Frekwencja zatem wyniosła 73,48%. Bezkonkurencyjny okazał się Afrykański Kongres Narodowy, który zdobył 11 436 921 głosów (62,15%), co skutkowało uzyskaniem 249 miejsc w Zgromadzeniu Narodowym liczącym 400 deputowanych. Jest to piąte z kolei zwycięstwo ANC w wyborach do ciała ustawodawczego (1994 r. – 62,65%; 1999 r. – 66,35%; 2004 r. – 69,68%; 2009 r. – 65,9%). Pozostałe partie, które dostały się do parlamentu to: centrowy Alians Demokratyczny (Democratic Allians DA) Helen Zille – 22,23% głosów / 89 deputowanych; lewicowi populiści z partii Bojownicy o Wolność Gospodarczą (Economic Freedom Fighters EFF) Juliusa Malemy – 6,35% głosów / 25 deputowanych; prawicowa Partia Wolności Inkatha (Inkatha Freedom Party IFP) Mangosuthu Buthelezi’ego – 2,4% głosów / 10 deputowanych; populiści i byli członkowie IFP z Krajowej Partii Wolności (National Freedom Party NFP) założonej przez Zanele Magwaza-Msibi w 2011 r. – 1,57% głosów / 6 deputowanych; centrolewicowy Zjednoczony Ruch Demokratyczny (United Democratic Movement UDM) Bantu Holomisy – 1% głosów / 4 deputowanych; prawicowy konserwatywno-liberalny Front Wolności Plus reprezentująca interesy Afrykanerów (Vryheidsfront Plus VF PLUS) Pietera Muldera – 0,9% głosów / 4 deputowanych; centrolewicowy Kongres Ludu (Congress of the People COPE) Masiuoa Lekota – 0,67% głosów / 3 deputowanych; prawicowa Afrykańska Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna (African Christian Democratic Party ACDP) Kennetha Meshoe – 0,57% / 3 deputowanych; regionalny Niezależny Kongres Afrykański (African Independent Congress AIC) założony w 2005 r. przez Mandla Galo i mylony często z ANC – 0,53% / 3 deputowanych; centrolewicowy Agang RPA (Agang SA) Mampheli Ramphele – 0,28% – 2 deputowanych; lewicowy marksistowski Kongres Panafrykański Azani (Pan Africanist Congress of Azania PAC) Altona Mphethi’ego – 0,21% / 1 deputowany oraz lewicowa socjalistyczna Afrykańska Konwencja Ludowa (African People’s Convention APC) Themby Godi’ego – 0,17% / 30 676 głosów / 1 deputowany.
Jak możemy zauważyć południowoafrykańska scena polityczna jest rozdrobniona, lecz trzeba wyróżnić pewne cechy. Po pierwsze pozycja Afrykańskiego Kongresu Narodowego jest stabilna i niezagrożona. Po drugie na scenie politycznej RPA od czasu upadku apartheidu dominują partie o centrolewicowym i lewicowym programie. Sam ANC odnosi się do tak zwanej Narodowej Rewolucji Demokratycznej i ideałów socjalliberalnych w swoim programie. Partia została założona w 1912 r. a jej obecnym przewodniczącym jest Jacob Zuma. Biorąc pod uwagę południowoafrykański system polityczny, w którym głowa państwa wybierana jest przez Zgromadzenie Narodowe i zwyczajowo jest to lider zwycięskiej partii, Jacob Zuma po raz drugi objął najważniejszy urząd w państwie.
Pozycja ANC jest również niezagrożona na poziomie prowincjonalnym. Na dziewięć istniejących prowincji Afrykański Kongres Narodowy zwyciężył w ośmiu uzyskują w każdym około 60% głosów. Jedynie w Prowincji Przylądkowej Zachodniej ze stolicą w Kapsztadzie zwyciężył Alians Demokratyczny uzyskując 59,35% głosów przed ANC z 32,86% poparciem.
Należy jednak pamiętać, iż w Republice Południowej Afryki wieloletnia dominacja Afrykańskiego Kongresu Narodowego doprowadziła do pewnego rodzaju kontrowersji. Od pewnego już czasu pojawiają się oskarżenia politycznych przeciwników ANC o nadużycia i korupcję. Również dominacja rządzącej partii w mediach masowych musi budzić niepokój oraz podejrzenie o manipulację i cenzurę. Znamienny w tej sytuacji był protest mieszkańców Bekkersdal przeciwko przeprowadzaniu przez ANC kampanii wyborczej w okolicy, co spotkało się z ostrą reakcją policji, która użyła gumowych kul. Takich wydarzeń było niewiele ale pokazują, że „nowe stare” władze muszą zacząć reformować kraj.
Źródło: South Africa Parliamentary Chamber: National Assembly Elections Held In 1994, http://www.ipu.org/parline-e/reports/arc/2291_94.htm, [dostęp dn. 04.06.2014]; South Africa Parliamentary Chamber: National Assembly Elections Held In 1999, http://www.ipu.org/parline-e/reports/arc/2291_99.htm, [dostęp dn. 04.06.2014]; South Africa National Assembly Elections Held In 2004, http://www.ipu.org/parline-e/reports/arc/2291_04.htm, [dostęp dn. 04.06.2014]; April 22, 2009 General Election Results – Republic of South Africa Totals: National Assembly, http://electionresources.org/za/provinces.php?election=2009, [dostęp dn. 04.06.2014]; oficjalna strona DA, http://www.da.org.za/, [dostęp dn. 04.06.2014]; oficjalna strona EFF, http://effighters.org.za/, [dostęp dn. 04.06.2014]; oficjalna strona IFP, http://www.ifp.org.za/2014/index.html, [dostęp dn. 04.06.2014]; Magwaza-Msibi launches National Freedom Party, http://www.thenewage.co.za/Detail.aspx?news_id=8738&cat_id=1010, [dostęp dn. 04.06.2014]; oficjalna strona UDM, http://udm.org.za/, [dostęp dn. 04.06.2014]; oficjalna strona VF PLUS, http://www.vfplus.org.za/, [dostęp dn. 04.06.2014]; oficjalna strona COPE, http://www.congressofthepeople.org.za/, [dostęp dn. 04.06.2014]; oficjalna strona ACDP, http://www.acdp.org.za/, [dostęp dn. 04.06.2014]; Rise against incompetent leaders: AIC, 15 lipiec 2012, http://www.iol.co.za/news/politics/rise-against-incompetent-leaders-aic-1.1341400#.U47haHYwjLM, [dostęp dn. 04.06.2014]; J-B. Styan, AIC heads for Parliament: Did voters mistake it for ANC?, 8 maj 2014, http://www.citypress.co.za/politics/aic-heads-parliament-voters-mistake-anc/, [dostęp dn. 04.06.2014]; M. Monthso, We did not get ANC votes – AIC, 9 maj 2014, http://www.iol.co.za/news/politics/we-did-not-get-anc-votes-aic-1.1685842#.U47hJnYwjLM, [dostęp dn. 04.06.2014]; oficjalna strona Agang SA, http://www.agangsa.org.za/, [dostęp dn. 04.06.2014]; oficjalna strona PAC, http://www.pac.org.za/, [dostęp dn. 04.06.2014]; oficjalna strona APC, http://www.theapc.org.za/, [dostęp dn. 04.06.2014]; oficjalna strona ANC, http://www.anc.org.za/index.php, [dostęp dn. 04.06.2014]; 2014 National and Provincial Elections Results, http://www.elections.org.za/resultsnpe2014/default.aspx, [dostęp dn. 04.06.2014]; Gun-wielding men wearing bibs in ANC colours opened fire in the riot-torn streets of Bekkersdal yesterday, http://citizen.co.za/143670/bekkersdal-mayhem/, [dostęp dn. 04.06.2014]; ANC case against DA 'Zuma stole your money for Nkandla’ sms dismissed with costs, http://www.timeslive.co.za/politics/2014/04/04/anc-case-against-da-zuma-stole-your-money-for-nkandla-sms-dismissed-with-costs, [dostęp dn. 04.06.2014]; DA: Ad ruling a victory for freedom of expression, http://www.news24.com/Elections/News/DA-Ad-ruling-a-victory-for-freedom-of-expression-20140416, [dostęp dn. 04.06.2014].
dr Krystian Chołaszczyński
/ame/
