To wynik referendów zorganizowanych na wniosek Stowarzyszenie Młodzieży Łemkowskiej „Czuha”. Starania o wprowadzenie dwujęzyczności młodzi Łemkowie prowadzili oficjalnie już od 5 lat, łącząc jednak z kontrowersyjnym tematem upamiętnienia kolejnych rocznic Akcji Wisła. Na terenie między innymi Koniecznej, Zdyni, Gładyszowa, Regietowa i Uścia Gorlickiego. Sami Łemkowie szacują, że stanowią na tych terenach od 10 do 20 proc. mieszkańców. Głównym tematem spornym pozostają wciąż kwestie własnościowe, związane z roszczeniami dotyczącymi znacjonalizowanych po wojnie lasów.
Środowiska łemkowskie w Polsce od dłuższego już czasu pozostają pod silnym wpływem organizacji ukraińskich. Tendencje rusińskie są w tych kręgach znacznie słabsze, co odbija się również na tonie propagandy, współgrającej w wielu punktach z antypolskimi głosami Związku Ukraińców w Polsce, zwłaszcza w sprawie nieustannej polskiej ekspiacji za Akcję Wisła. Niestety, ale słowa potępienia tej operacji stanowiącej historyczną konieczność padały też z ust przedstawicieli kolejnych władz RP, by wspomnieć tylko fatalne wspólne oświadczenie prezydentów Lecha Kaczyńskiego i Wiktora Juszczenki z 27 kwietnia 2007. Oczywiście też – można zrozumieć podsycane szowinistyczną i rewanżystowską propagandą rozżalenie potomków przesiedlonych Łemków, ale odpowiedź z punktu widzenia polskiej racji stanu może być tylko jedna – trzeba było nie popierać banderowców…!
Równolegle jednak można i należy wykazywać się zrozumieniem wobec etnicznych aspiracji Łemków, w tym i to kształtowania ich regionalnej tożsamości i odrębności. Znowu jednak – wymaga to konsekwencji. Jeśli napisy – to po rusińsku, nie po ukraińsku. Jeśli imprezy kulturalne – to bez propagandy banderowskiej (zadomowionej obecnie na łemkowskiej Watrze). W innych realiach historycznych i politycznych oznaczałoby to również zaostrzenie tonu wobec organizacji krypto-banderowskich w Polsce, jednak oczywiście obecnie trudno by sobie takie działania wyobrazić czy to ze strony rządzących demoliberałów, czy prometejskiej centroprawicy.
Konrad Rękas
