Frédéric Martel, Mainstream. Co podoba się wszędzie na świecie, tłum. Karolina Sikorska, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2011, ss. 488

            Kultura masowa, popkultura czy kultura popularna – choć są na ustach wszystkich, i to od dawna, nie doczekały się dotąd kompleksowego opracowania. Za innowacyjną w tym względzie uznać należy książkę autorstwa Frédérica Martela – socjologa, dziennikarza, pisarza, pod tytułem „Mainstream. Co podoba się wszędzie na świecie”. Jest to dzieło imponujące treścią, formą i rozmachem. Stanowi wszak owoc wielu ważnych badań, między innymi wywiadów z ponad 1200 osobami, związanymi z kulturą głównego nurtu, przeprowadzonych przez naukowca w 30 krajach w okresie 5 lat. Efekt jest naprawdę rewelacyjny, zdumiewa! Po lekturze, to, co nas fascynuje, przestanie skrywać przed nami tajemnice!

            Jest to bez wątpienia ważne dzieło. Docenić trzeba także z pewnością zaprezentowaną na kartach monografii perspektywę. Jej znaczącym atutem jest fakt, że umożliwia ona dostrzeżenie ścieżek światowego przepływu informacji i docieczenie istoty ważnych współcześnie zjawisk, takich jak chociażby fenomen Kung-fu Pandy czy przeniesienie centrów kulturotwórczych na Daleki Wschód oraz do Indii. Jakie są tego: przyczyny, przebieg, konsekwencje, znaczenie? Dlaczego Europa nie odgrywa roli ważnego gracza w tym procesie? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań uzyska czytelnik dzięki świetnym tekstom Frédérica Martela dostępnym w publikacji.

            Społecznie istotne są refleksje poświęcone randze centrów informacyjnych i rozrywkowych, które warunkują mentalność współczesnego człowieka. Pozwala to uzmysłowić sobie, w jaki sposób: kształtowany jest profil odbiorcy, funkcjonują mechanizmy związane z działaniami o charakterze ekonomicznym, to znaczy wpływające na masowy sukces pewnych produktów oraz porażkę innych, gwarantujące, że staną się one bestsellerem, hitem, przebojem lub spektakularną klęską, gniotem, chłamem. To interesujący widok na kulturę popularną pojętą jako przemysł, biznes oraz grupę docelową towarów, które wciąż pozostają w obiegu.

            Szczególnie cenne jest to, że autor nie odpowiada się za żadną ze stron – nie próbuje wybielić zarzutów stawianych kulturze popularnej ani też jej nie atakuje. Stara się raczej odnaleźć jak najwięcej argumentów przemawiających za racjami każdej ze stron. Odznacza się przy tym rzetelnością, obiektywizmem, skrupulatnością, dzięki czemu książka ta ma pod względem merytorycznym dużą przewagę nad innymi, dostępnymi nie tylko na polskim, ale i światowym rynku wydawniczym, dotyczących tej tematyki.

            Frédéric Martel usiłuje – z powodzeniem zresztą – odnaleźć odpowiedzi na pytania formułowane między innymi przez rodzimych – europejskich przedsiębiorców oraz osoby związane z kulturą, na przykład o źródła sukcesu produktów amerykańskiej kultury masowej, czy istnieje możliwość wzmocnienia ich pozycji w przemyśle kulturowym, co zdeterminowało sukces Ameryki Południowej, Indii, Chin, Korei, krajów arabskich w sferze przemysłu filmowego oraz muzycznego. Wnioski sformułowane na kanwie tych odpowiedzi są wartościowe w odniesieniu do przyszłych strategii marketingowych i mogą okazać się pomocne przy planowaniu przyszłych kroków tych, którym marzy się kariera w mainstreamie.

            Wszystkie studia zamieszczone na kartach książki pełne są ciekawostek. Dotyczą one między innymi podbojów Coca-Coli, fenomenu multipleksów, pop music i indies, ataku MPAA na Amerykę Łacińską, dziejów studia Disney’a, nowego Hollywoodu, uniwersytetu mainstreamu. Odbiorca dowie się również dlaczego Bollywood odniósł sukces w podboju świata i na czym polega geopolityka dram, seriali ramadanowych i innych telenoweli. Pozna znaczenie Miami na mapie współczesnych stosunków kulturowych i Al-Dżaziry dla świata arabskiego. Nauczy się czytać „książkę mediów na pustyni”. Niesłychanie interesujące się także uwagi na temat antymainstreamowej kultury Europy. Na czym polega jej specyfika, co ją wyróżnia, dlaczego jest godna uwagi? Na pytania te z niezwykłą pasją i zaangażowaniem odpowiada autor na kartach publikacji.

            Książka autorstwa Frédérica Martela pod tytułem „Mainstream. Co podoba się wszędzie na świecie” zachwyci czytelników chcących poznać sekrety amerykańskiego entertainmentu czy dowiedzieć się na czym polega światowa wojna kulturowa. Zawiera informacje, których nie poznamy z przekazów medialnych, a jakie są ważne dla zrozumienia naszej roli i możliwości jako uczestników i jednocześnie konsumentów kultury masowej. Dzieło to stanowi lekturę obowiązkową dla wszystkich osób chcących poznać meandry dzisiejszej kultury oraz pojąć złożoność współczesnej globalnej wioski.

Krzysztof Wróblewski

Książka dostępna na stronie Wydawnictwa: http://www.czarnaowca.pl/filozofia/mainstream,p1084817427

a.me.