Karol Jakubowicz, Media a demokracja w XXI wieku. Poszukiwanie nowych modeli, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2013, ss. 274
Znany i poważany w globalnym środowisku akademickim medioznawca Karol Jakubowicz w swojej najnowszej monografii pod tytułem „Media a demokracja w XXI wieku. Poszukiwanie nowych modeli” daje czytelnikom spojrzenie na relacje pomiędzy mediami i demokracją. Dowodzi dlaczego nigdy nie będzie ich jednego modelu i uzasadnia czym to jest podyktowane. Wyjaśnia z jakich powodów nie ma możliwości nawet jego ogólnego określenia oraz w jakim zakresie winna jest temu demokracja. Przedstawia ścieżki rozwoju społecznego, które warunkują działalność mediów, a następnie podejmuje niesłychanie ciekawą refleksję nad wariantami „demokratyzacji demokracji” i funkcji środków masowego przekazu. Dostarcza tym samym odbiorcy wielu wątków do namysłu, obok których trudno dzisiaj przejść obojętnie, jeśli chce się być świadomym członkiem współczesnego społeczeństwa.
Niezwykle wartościowa – i z pewnością docenią do zwłaszcza studenci dziennikarstwa, komunikacji medialnej czy społecznej – jest dokonana przez Karola Jakubowicza charakterystyka modeli i podejść do zależności pomiędzy mediami a demokracją, które istnieją w literaturze przedmiotu. Autor bardzo precyzyjnie wyodrębnił rysujące się pomiędzy nimi niuanse i zwrócił uwagę na ich cechy charakterystyczne. Pozwoli to odbiorcom z pewnością wystrzec się potencjalnych – często w tym obszarze popełnianych – błędów merytorycznych. Poruszył także kwestie kontrowersyjne – zwłaszcza dzisiaj, w dobie mediatyzacji rzeczywistości politycznej – to znaczy związane z realizacją określonych zadań przez media w łonie demokracji. Zapytał w tym kontekście również o to czy bezpośrednia demokracja komunikacyjna stanowi obecnie koncepcję realistyczną czy utopijną, przedstawiając jednocześnie szereg interesujących argumentów. Zobrazował je doskonale dobranymi przykładami, wskazując między innymi na średnią penetracji internetu w poszczególnych regionach świata, zapraszając czytelnika do dyskusji nad interpretacją tych przywołanych danych.
Nie jest nowością stwierdzenie, że mamy do czynienia z kryzysem demokracji. Karol Jakubowicz świetnie zdaje sobie z tego sprawę. Dlatego też prezentuje nowatorskie spojrzenie medioznawcy na jego formy i przyczyny. Wiele uwagi poświęca procesom, jakie zdeterminowały przekształcenie terytorialnych i polityczno-ideowych ram demokracji. Tym samym inspiruje do podjęcia własnych badań nad między innymi: globalizacją, neoliberalizmem, nacjonalizmem, populizmem, „produktami ubocznymi demokracji”. Rozliczne przykłady z zakresu powszechnej historii najnowszej pozwalają sobie czytelnikowi uświadomić pewne zależności, które dotąd nie były dla niego widoczne gołym okiem ani tak oczywiste. To istotna pomoc dla wszystkich tych, którzy planują własne badania. Naukowiec pokazuje wszakże pewne sposoby podejścia do przedmiotu badań. Warto tu podkreślić, że jest to cecha znamienna dla całej serii wydawniczej Wydawnictwa Poltext „Akademickie warsztaty dziennikarskie”. Monografie publikowane w jej ramach – w sposób przystępny – przedstawiają kwestie kluczowe – zarówno dla teoretyków, jak i praktyków – pod względem warsztatowym.
Karol Jakubowicz przyjrzał się również dokonującym się współcześnie procesom na nowo. Choć doczekały się one już znacznej ilości opracowań, trzeba zwrócić uwagę na to, że za sprawą rozwoju technologicznego wiele z nich uległo dezaktualizacji. Część wszakże nieustannie zmienia się także wraz z kontekstem społeczno-politycznym, jak chociażby telewizja publiczna i jej wpływ na demokrację. Dlatego prezentowana czytelnikowi monografia jest świeża, aktualna i ważna dla pojęcia najnowszych mechanizmów towarzyszącym demokratyzacji mediów czy kryzysowi roli mediów w demokracji (na przykład: komodyfikacja, tabloidyzacja, mediokracja).
Monografia autorstwa Karola Jakubowicza pod tytułem „Media a demokracja w XXI wieku. Poszukiwanie nowych modeli” to lektura obowiązkowa dla wszystkich studentów dziennikarstwa, socjologii, politologii i kierunków pokrewnych, którzy nie chcą dać się zaskoczyć ani zostać w tyle za postępującymi w nauce trendami. Daje nowe spojrzenie na stare zjawiska i odsłania te całkiem nowe mechanizmy wpisane w relacje pomiędzy demokracją a mediami, które dopiero się dokonują. Jest to także książka warta polecenia wszystkim tym odbiorcom oczekującym inspiracji do namysłu nas współczesnymi zależnościami, w jakie są wplątani. Na pewno nie zawiedzie ona ich oczekiwań.
Krzysztof Wróblewski
Książka jest dostępna na stronie Wydawnictwa Poltext: http://www.poltext.pl/b1336-Media-a-demokracja-w-XXI-wieku.htm
a.me.