Od wczesnych godzin rannych dnia 30 grudnia 2014 r. sytuacja w Gambii była niejasna. Portal internetowy BBC, opierając się na doniesieniach dyplomatycznych i wojskowych informował, że w pobliżu pałacu prezydenckiego słychać było ostrą wymianę ognia, lecz gambijski rząd zaprzeczał by miał mieć miejsce zamach stanu. Ostatecznie sam prezydent Yahya Jammeh poinformował prasę, iż miała miejsce próba nielegalnego przejęcia władzy, która się nie powiodła. Zamachowcami mieli być głównie byli członkowie Gwardii Prezydenckiej.
W tym samym wywiadzie, głowa gambijskiego państwa, która nieprzerwanie rządzi od 1994 r. poinformowała, że za zamachem miał stać były wojskowy płk Lamin Sanneh, który rzekomo najechał na Gambię z Senegalu. Atak został odparty a nieoficjalnie zginąć miało trzech bądź czterech zamachowców – kolejnych czterech miało zostać pojmanych wg BBC. W czasie tych wydarzeń Jammeh, wg doniesień rządowych, miał przebywać we Francji, lecz francuskie ministerstwo spraw zagranicznych zaprzeczyło tym doniesieniom. Prawdopodobnie podczas nieudanego zamachu prezydent Gambii znajdował się w Dubaju. Jak podaje BBC, drogi wyjazdowe ze stolicy Bandżul są zamknięte i kontrolowane przez wojsko. Podobnie ma się z lądową granicą z Senegalem, lecz powoli sytuacja się stabilizuje a przejścia są otwierane.
Następnego dnia, 31 grudnia 2014 r. prezydent Jammeh powrócił do Gambii. W swoim noworocznym orędziu powiedział: „Ci, którzy popierają i sponsorują przemoc dla zmiany władzy powinni wiedzieć, że to nie są tylko działania łamiące prawa człowieka i interesy określonych grup, lecz także działanie sprzeczne z wolą Wszechmogącego Allaha”. Gambijski przywódca jest znany ze swej religijności – jest muzułmaninem.
Oficjalnie wydarzenia miały wyglądać tak: tuż przed świtem 30 grudnia grupa uzbrojonych dezerterów z gambijskiej armii miała dokonać szturmu na pałac prezydencki, lecz zostali odparci. Lider grupy miał być jednym z tych, którzy zginęli. Wg niektórych analityków fakt, że Jammeh sam przejął władzę w wyniku zamachu a w ostatnim nieudanym puczu główną rolę odgrywali wojskowi może sugerować, iż w niedalekiej przyszłości gambijski przywódca może w armii zechcieć zrobić czystkę. Poza tym, Jammeh znany jest ze swego ostrego stosunku do opozycji i przy tej okazji zastosować różnego rodzaju represje wobec osób krytycznych względem jego prezydentury. Senegal, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Unia Afrykańska oraz Organizacja Narodów Zjednoczonych wyraziły zaniepokojenie sytuacją w Gambii.
Płk Lamin Sanneh to były dowódca Gwardii Prezydenckiej, który dwa lata temu dostał azyl z Stanach Zjednoczonych. Jednym z zabitych miał być też Njaga Jagne, kapitan amerykańskiej armii w rezerwie. Zarówno Sanneh jak i Jagne mieli w tajemnicy wyruszyć do Gambii, nie informując o niczym rodzin jak i nie kontaktując się w tej sprawie z władzami USA – wg gambijskiego Freedom Newspaper. Same Stany Zjednoczone zaprzeczyły, by miały coś wspólnego z organizatorami zamachu. Zidentyfikowano również innych zamachowców: Modou Njie to były członek Gwardii Prezydenckiej, który mieszka w Londynie; Bai Lowe mieszka na terenie Niemiec. Pierwszy z nich został schwytany a drugi wycofał się w nieznanym kierunku.
Yahya Jammeh urodził się w maju 1965 r. Wg oficjalnej strony internetowej prezydenta Gambii, pełne imię i nazwisko głowy państwa brzmi Yahya Abdul-Azziz Jemus Junkung Jammeh Babili Mansa. W 1994 r. miał miejsce zamach stanu, w wyniku którego objął on najwyższy urząd w państwie. Do historii przechodzą jego wypowiedzi. W 2012 r. zapowiedział, że pozostanie u władzy przez najbliższy miliard lat (a billion years) jeśli tylko Bóg zechce. Natomiast w 2007 r. ogłosił, że wynalazł lek na AIDS oraz bezpłodność a jego mikstura opiera się na ziołowej mieszance. Rok później zapowiedział, że wszyscy homoseksualiści w Gambii zostaną ścięci. W sposób zdecydowany rozprawia się z politycznymi przeciwnikami i krytykami. Istnieją podejrzenia, że Jammeh stał za zabiciem w 2004 r. dziennikarza Deyda Hydara.
Źródło: Gambia President Yahya Jammeh says coup plot 'thwarted’, 30 grudzień 2014, http://www.bbc.com/news/world-africa-30632515, [dostęp dn. 31.12.2014]; Plotters will fail says Gambian president after failed coup, 31 grudzień 2014, http://www.dailymail.co.uk/wires/afp/article-2893011/Plotters-fail-says-Gambian-president-failed-coup.html?ITO=1490&ns_mchannel=rss&ns_campaign=1490, [dostęp dn. 01.01.2015]; Pa Nderry M’Bai, TWO US RESIDENTS KILLED DURING ARMY MUTINY IN GAMBIA!!, 31 grudzień 2014, http://www.freedomnewspaper.com/Homepage/tabid/36/newsid367/10563/BREAKING-NEWS-TWO-US-RESIDENTS-KILLED-DURING-ARMY-MUTINY-IN-GAMBIA/Default.aspx, [dostęp dn. 01.01.2015]; Gambia president returns home after reports of coup attempt, 31 grudzień 2014, http://uk.reuters.com/article/2014/12/31/uk-gambia-security-idUKKBN0K90EP20141231, [dostęp dn. 01.01.2015]; Yahya Jammeh: Gambia president 'home after coup plot’, 31 grudzień 2014, http://www.bbc.com/news/world-africa-30642157, [dostęp dn. 01.01.2015]; oficjalna strona prezydenta, http://www.statehouse.gm/president.html, [dostęp dn. 01.01.2015].
Dr Krystian Chołaszczyński
