„Nowa ekologia mediów. Konwergencja a metamorfoza”. Recenzja książki

Karol Jakubowicz, Nowa ekologia mediów. Konwergencja a metamorfoza, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2011, ss. 328

            Książka autorstwa Karola Jakubowicza – cenionego na świecie medioznawcy, specjalisty z zakresu mediów elektronicznych, autora, współautora, redaktora wielu polskich i zagranicznych publikacji naukowych dotyczących nowych mediów, a także członka honorowego Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej – pt. „Nowa ekologia mediów. Konwergencja a metamorfoza” nie jest wyrazem bezkrytycznej recepcji koncepcji o końcu tradycyjnych mediów masowych ani rezultatem koncentracji na postrzeganych w oddzieleniu od nich nowych mediach, Internecie, nowych technologiach. Zawiera raczej kompletną analizę „nowej ekologii mediów”, to znaczy: procesów konwergencji, mediamorfozy, remediacji. Należy przy tym nadmienić, iż ma ona monograficzny i warsztatowy charakter, podobnie jak pozostałe podręczniki akademickie ze znakomitej serii wydawniczej Wydawnictwa Poltext, „Akademickich warsztatów dziennikarskich”.

            Już w bardzo ciekawym i obszernym wstępie K. Jakubowicz zasygnalizował pojawiające się polemiki dotyczące m.in. przyszłości zapośredniczonej komunikacji. Przedstawił koncepcje nierzadko pomijane oraz bagatelizowane w literaturze przedmiotu. Omówił np. przejawy postawy „wizji końca świata”, technomiopii, teorię utopii technologicznnej, model „kumulatywnej” zmiany medialnej, a także zmiany „substytucyjnej”. W łonie stwierdzenia „Cyfryzacja przekształca media” w sposób zwięzły wyjaśnił na czym polega dematerializacja, „koniec z zasadą trzech jedności w mediach”, personalizacja, indywidualizacja, dezinstytucjonalizacja, dezintermediatyzacja, crowdsourcing. Stanowi to doskonałe wprowadzenie do kolejnych rozdziałów, ponieważ uzmysławia Czytelnikowi pewne trudności związane z definiowaniem czy rozróżnianiem pojęć, istnieniem wątpliwości w dyskursie, a przy tym ostrzeżenie przed potencjalnymi błędami.

            Podręcznik akademicki składa się z ośmiu rozdziałów zatytułowanych kolejno: „Konwergencja i jej konsekwencje”, „Media, nowe media, definicja medium”, „Scenariusze przyszłości mediów elektronicznych”, „Prawa i zasady mediamorfozy”, „Wpływ konwergencji na system medialny”, „Dziennikarstwo w społeczeństwie informacyjnym”, „Nowe media a demokracja”, „Posłowie”. Jego struktura została pomyślana tak, że jawi się on jako zbiór kolejnych wykładów, w ramach których rozwijane są zagadnienia dotyczące nowej ekologii mediów – od wprowadzenia, w którym autor naświetlił m.in. spory powstałe w związku z konwergencją mediów, do rozważań na temat przyszłości mediów i dziennikarstwa, które – według K. Jakubowicza – będą zmuszone do gruntownej autoprzemiany.

            Autor zaprezentował na łamach książki interesujący przegląd prognoz przyszłości mediów i Internetu, zwracając uwagę na istnienie tendencji socjocentrycznych, które niejako wyparły mediacentryczne. Podjął jednocześnie próbę wyboru najbardziej trafnej przy eksplikacji przemian w mediach i społeczeństwie oraz jej uzasadnienia. Następnie uzmysłowił Odbiorcom – często nieuświadomioną – potrzebę zrozumienia współczesnej ekologii mediów dzięki dostrzeganiu każdego z sektorów oddzielnie, a przy tym dostrzegania ich współzależności, współoddziaływania.

Według K. Jakubowicza nowe media 1.0, 2.0, 3.0 i nowe technologie są efektem i siłą napędową zmiany cywilizacyjnej, która stanowi początek drogi ku zrozumieniu, poznaniu odpowiedzi na frapujące, sformułowane lub czasem jeszcze niewypowiedziane i często trudne pytania, np.: czy nowe media zastąpią stare. Zaznaczył przy tym wagę dziennikarstwa obywatelskiego, partycypacyjnego, profesjonalnego w mediach profesjonalnych oraz poza nimi, zarysowując tym samym ich zróżnicowane oblicza.

W dyskusji na temat powstawania w Polsce społeczeństwa informacyjnego ciekawy głos stanowi rozdział poświęcony kryzysowi demokracji, mediom w demokracji, a także pytaniu o to czy e-demokracja jawi się jako podpora, czy bariera dla demokracji. Interesującym zabiegiem jest zamieszczony na łamach książki „Akt oskarżenia dla e-demokracji”. Daje bowiem pogląd na różne aspekty wykorzystania Internetu, np. podczas prowadzenia kampanii wyborczych lub szerzej – politycznych.

            Nie do przecenienia jest fakt, że K. Jakubowicz, jako jeden z nielicznych uczonych zajmujących się odbiorcami treści medialnych określił ich trafnie mianem prosumentów, a nie jak większość – konsumentów, nakreślając ich specyfikę. Co ciekawe, omówił przy tym wybrane aspekty rodzącego się, nowego systemu prawnego i regulacyjnego dla mediów elektronicznych, zwłaszcza Internetu.

            Publikacja zawiera imponującą bibliografię. Autor odwołał się do najważniejszych polskich i często nieprzywoływanych – a szkoda – w rodzimych monografiach, zagranicznych opracowań. Warto nadmienić, iż rzetelnie ustosunkował się do nich, przy czym w ramach opracowań poszczególnych zajęć odznaczało go dążenie do przedstawienia całościowego ujęcia problemu.

            Podręcznik z serii wydawniczej „Akademickich warsztatów dziennikarskich” pt. „Nowa ekologia mediów. Konwergencja a metamorfoza” należy polecić wszystkim osobom zainteresowanym uzależnieniami i formami remediacji Internetu i mediów. Jawi się bowiem jako znakomity, zdecydowanie pozytywnie wyróżniający się na tle innych, przewodnik po współczesnych koncepcjach oraz prognozach dotyczących ich funkcjonowania.           

Joanna Rak

Książkę można kupić na stronie Wydawnictwa Poltext: http://www.poltext.pl/b748-Nowa-ekologia-mediow.htm

Click to rate this post!
[Total: 0 Average: 0]
Facebook

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *