Reagan: Reaganomika – działa zawsze i wszędzie (1)

Gdzie więc leży ekonomiczna prawda? Czy istnieje ekonomiczna teoria, która dowiodła swej prawdziwości w praktyce? Znakomicie, że pytacie!

Przyjrzyjmy się trzem kryzysom gospodarczym, które dowiodły skuteczności Reaganomiki. Oto lekcja pierwsza: “Zapomniany Kryzys” roku 1920.

Wszyscy znają Wielki Kryzys lat trzydziestych, za to o kryzysie w 1920 roku słyszało niewielu. Historyk Thomas E. Woods Jr z Ludwig von Mises Institute nazwał go “Zapomnianym Kryzysem”. Wspomniany kryzys zaczął się w styczniu 1920 roku, w trakcie prezydentury Woodrow Wilsona. Gospodarka zaczęła pikować w dół, produkt krajowy spadł o 17 procent, bezrobocie wzrosło z 4 do prawie 12 procent.

W takich okolicznościach, w dniu 4 marca 1921 roku jako kolejny prezydent zaprzysiężony został Warren G. Harding. Sekretarz handlu w nowej administracji, Herbert Hoover, namawiał prezydenta do podjęcia interwencji przy pomocy rozsadzających budżet wydatków rządowych. Harding zignorował te rady na rzecz obniżenia stawek podatkowych we wszystkich przedziałach podatku dochodowego. Ograniczył też wydatki rządowe, aby osiągnąć równowagę budżetową. Innymi słowy, prezydent Harding wcielił w życie podstawowe zasady Reaganomiki – choć w tym czasie Ronald Reagan był zaledwie dziewięcioletnim chłopcem, mieszkającym w Dixon, Illinois.

Harding nie kierował się żadną ekonomiczną teorią. Postąpił zgodnie ze zdrowym rozsądkiem. Potraktował budżet państwa tak jak potraktowałbyś swój domowy budżet. W trudnych momentach obcinasz wydatki i unikasz długów. Harding wykazał względem swych ziomków zdroworozsądkowe współczucie. W ciężkich czasach rząd powinien złagodzić ciężary nakładane na barki obywateli i obniżyć podatki.

W efekcie reaganowskiej polityki prezydenta Hardinga, gospodarka odbiła się od dna ze zdumiewającym impetem. W ciągu pierwszych sześciu miesięcy jego urzędowania pojawiły się sygnały powrotu do zdrowia. Do roku 1922 bezrobocie spadło prawie o połowę (do 6,7 procent), by w roku 1923 obniżyć się do poziomu 2,4 procent!

W “The Trumph of Capitalism” ekonomista Robert A. Degen podsumował “Zapomniany Kryzys” następująco: “Lata dwudzieste zaczęły się od ostrego kryzysu w latach 1920-1921, z którym gospodarka uporała się szybko. Od roku 1922 do końca dekady kraj doświadczył niezwykłego połączenia żywiołowego wzrostu gospodarczego i stabilnych cen. Szalone lata dwudzieste były okresem tak wielkiego optymizmu i witalności, że po raz pierwszy w historii wydawało się możliwe wyeliminowanie ubóstwa. Wysokie płace, niskie koszty i dynamiczny rozwój uczyniły amerykańską gospodarkę przedmiotem międzynarodowego podziwu i wzorem do naśladowania” [1].

Wyjście amerykańskiej gospodarki z “Zapomnianego Kryzysu” przypomina gospodarcze uzdrowienie za prezydentury Reagana w latach osiemdziesiątych, kiedy w okresie 1983-1990 doświadczyliśmy 96 kolejnych miesięcy wzrostu gospodarczego [2]. Co spowodowało gwałtowne ożywienie w 1921 roku? Woods wyjaśnia: “Rząd federalny nie zrobił tego, do czego od zawsze namawiają ekonomiści ze szkoły Keynesa, tj. nie zwiększył deficytu budżetowego i wydatków rządowych w celu wpompowania pieniędzy do gospodarki. Górę wzięło staromodne zapatrywanie, że rząd powinien trzymać się polityki niskich podatków i ograniczania deficytu. Najlepszą receptą na wyjście z kryzysu okazało się coś dokładnie przeciwnego w stosunku do propozycji keynesistów” [3].

Współcześnie administracji prezydenta Hardinga wypomina się głównie aferę korupcyjną Teapot Dome [4]. Wielka szkoda, że tak się stało, gdyż po pierwsze Harding osobiście był niewinny a z dzisiejszej perspektywy samą aferę można ocenić jako raczej niewielką [5]. W każdym razie nie da się jej porównać z miliardami dolarów w postaci różnych przysług i łapówek, przy pomocy których liderzy Partii Demokratycznej pozyskali poparcie dla przepchnięcia Obamacare w 2010 roku. Jest to tysiące razy większa afera niż Teapot Dome.

A co się stało z sekretarzem handlu Herbertem Hooverem, którego rady prezydent Harding zignorował? 4 marca 1929 roku Hoover został prezydentem Stanów Zjednoczonych. Wiele osób błędnie uważa, że Hoover był wolnorynkowym konserwatywnym Republikaninem, który popierając wilczy kapitalizm doprowadził do Wielkiego Kryzysu. Błąd!

Jak wskazuje Daniel J. Mitchell z Cato Institute, Hoover był odległy od konserwatywnych pryncypiów, popierał idee Wielkiego Rządu, drastycznie podwyższył podatki – w tym najwyższą stawkę podatkową z 25 na 63 procent. Mitchell dodaje: “Co najważniejsze, przynajmniej z punktu widzenia keynesistów, w ciągu zaledwie czterech lat Hoover zwiększył wydatki rządowe o 47 procent. I nie miał najmniejszych oporów, aby wzrost wydatków finansować deficytem budżetowym. Kiedy obejmował urząd w 1929 roku w budżecie zastał nadwyżkę, kiedy w 1933 roku urząd opuszczał deficyt budżetowy sięgnął 4,5 procent produktu krajowego” [6].

Krach na Wall Street w 1929 roku, który zapoczątkował Wielki Kryzys, miał miejsce osiem miesięcy po objęciu prezydentury przez Hoovera. Wszystkie jego działania sytuację jedynie pogarszały. Opuścił urząd przegrany, przekazując stery zrujnowanej gospodarki Franklinowi Delano Rooseveltowi, którego polityka kryzys wydłużyła jeszcze bardziej.

CDN

Michael Reagan
“The New Reagan Revolution”
Thomas Dunne Books – St. Martin’s Press, New York 2011, str. 223-225
tłum. Marcin Bonicki

http://www.reagan.org.pl/artykul/reaganomika-dziala-zawsze-i-wszedzie-1

aw

Przypisy:
[1] Robert A. Degen, The Trumph of Capitalism, Edison, NJ: Transaction Publishers, 2007, s. 38;
[2] Gene W. Heck, Building Prosperity: Why Ronald Reagan and the Founding Fathers Were Right on the Economy, Lanham, MD, Rowman&Littlefield, 2006, str. 94;
[3] Thomas E. Woods Jr, The Forgotten Depression 1920, Ludwig von Mises Institute, November 27, 2009, www.mises.org
[4] Mianem Teapot Dome określa się aferę korupcyjną, która miała miejsce w latach 1920-1923. Sekretarz Departamentu Zasobów Wewnętrznych Albert B. Fall w zamian za łapówkę bez przetargu wydzierżawił trzy pola naftowe stanowiące rezerwę zaopatrzenia dla US Navy. Jedno z nich znajdowało się w Teapot Dome w Wyoming, dwa pozostałe w Kalifornii. Do czasu afery Watergate afera Teapot Dome uważana była za największą w historii USA. Źródło: wikipedia – przyp. tłum.;
[5] Thomas E. Woods Jr, The Forgotten..;
[6] Daniel J. Mitchel, Spending Is Not Stimulus.

Click to rate this post!
[Total: 0 Average: 0]
Facebook

0 thoughts on “Reagan: Reaganomika – działa zawsze i wszędzie (1)”

  1. „produkt krajowy spadł o 17 procent” – przecież wiemy, że wszystko zależy od metody liczenia, „bezrobocie wzrosło z 4 do prawie 12 procent” – czy osoba bezrobotna to ten, kto nie zgłosił się do urzędu liczenia pracy, bo przecież nie osoba nie płacąca składki ZUS, któego w USA wtedy nie było?

  2. @Michał – wystarczy przeczytać część komentarzy na nczasie pod tym tekstem, żeby zobaczyć, jak stronniczy jest ten tekst…

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *