Powołanie przez Romana Dmowskiego Obóz Wielkiej Polski (OWP) nadało nową jakość życiu politycznym przedwojennej Polski. Był to nowy typ organizacji opartej na zasadach hierarchii, dyscypliny i odpowiedzialności osobistej za każdy odcinek pracy. OWP miało przygotowywać się do „czynu”, czyli przejęcia w odpowiedniej chwili władzy, nadając jej silny, narodowy autorytet, wyprowadzić kraj z anarchii, bezładu i stagnacji.
Na czele organizacji stanął Roman Dmowski, jako Wielki Oboźny, przy którym utworzona została Wielka Rada OWP, jako organ doradczy. Początkowo Rada liczyła 19 członków. 8 grudnia 1929 r. powiększono jej skład do 37 osób wprowadzając podział na członków stałych i zastępców. Właściwe funkcje kierownicze spełniał Wydział Wykonawczy z Aleksandrem Dębskim jako przewodniczącym. Członkami jego zostali: Zygmunt Berezowski, Tadeusz Bielecki, Tadeusz Kobylański, Zygmunt Płuciński i Jerzy Zdziechowski. Cały kraj został podzielony na 6 dzielnic. Te z kolei podzielone zostały na województwa i powiaty. Na czele każdej jednostki terytorialnej stał oboźny. Najmniejsza jednostka była placówka. Wszystkie władze były mianowane odgórnie.
Dzielnica Zachodnia obejmowała Wielkopolskę, Pomorze i siedem powiatów województwa łódzkiego. Oboźnym został Zygmunt Płuciński, ziemianin, a zarazem działacz kółek rolniczych.
Dzielnica Krakowska obejmowała Galicję Zachodnią i Śląsk. Kierownictwo objął legendarny gen. Stanisław Haller.
Dzielnica Lwowska obejmowała Galicję Wschodnią. Oboźnym został przywódca ziemian – Adam Głażewski.
Dzielnicę Warszawską tworzyły ziemie dawnej Kongresówki. Oboźnym został Aleksander Dębski, były wojewoda wołyński.
Dzielnice Lubelsko-Wołyńską tworzyło województwo lubelskie razem z Wołyniem. Oboźnym został mianowany lekarz – Adam Majewski.
Na kresach północno-wschodnich OWP udało się tylko utworzyć w Wilnie.
Początkowo OWP nie przejawiał większej aktywności. Z marazmu wyciągnęli organizacje młodzi, nacjonalistyczni narodowcy powołując:
Ruch Młodych OWP
Pierwszy zjazd Ruch Młodych OWP odbył się 3 kwietnia 1927 r. we Lwowie. Założenia ideowe przedstawił Zdzisław Stahl. Opowiedział się on za szerzeniem patriotyzmu, nacjonalizmu, budowaniem ustroju opartego na hierarchii, mocnych władzach i rządzie oraz potrzebę podjęcia działań w środowisku robotniczym. Uważał, że tylko naród świadomy swojego położenia polityczno-gospodarczego może być gwarancją silnej i wielkiej Polski.
Powołany został Wydział Wykonawczy Młodych, którego przewodniczącym został Z. Stahl, a
Zastępcą T. Bielecki. Czołowymi przedstawicielami „młodych” byli miedzy innymi: Klaudiusz Hrabyk, Edward Borkowski, Jan Zdzitowiecki, Tadeusz Bretoni, Jan Jodzewicz, Ludwik Christians, Jan Rembieliński, Władysław Kempfi, Zbigniew Stypułkowski, Zbigniew Kunicki i inni.
Dopiero teraz powstała organizacja, która była karna, zdecydowana i gotowa do akcji, nastawiona krytycznie do otaczającej rzeczywistości, bezkompromisowa i szukająca rozwiązań radykalnych!
Andrzej Jankowski
a.me.