Włodzimierz Pawluczuk (red.), W co wierzymy?, Oficyna Wydawnicza „Stopka”, Łomża 2007, ss. 346

            Pięknie, porządnie i starannie wydana – kolejna ze świetnej, glogerowskiej serii wydawniczej Oficyny Wydawniczej „Stopka” – książka pod redakcją Włodzimierza Pawluczuka, zatytułowana „W co wierzymy?” to zbiór doskonałych esejów poświęconych wierze Polaków oraz ich charakterowi narodowemu. Może stanowić bardzo dobry punkt odniesienia dla wszystkich czytelników zainteresowanych rozważeniem własnego światopoglądu i skonfrontowaniem go z innymi – których wyprzeć ze świadomości nie sposób, choć niektórzy podejmują nieudolne wysiłki w tym kierunku. Wszystko to gwoli pojęcia polskości…

            Autorzy – 23 wybitnych intelektualistów – poświęcają wiele uwagi doświadczeniu historycznemu, czynią go tłem swej refleksji, dzięki czemu odbiorca otrzymuje analizy całościowe szczególnych z punktu widzenia współczesnego odbiorcy wycinków rzeczywistości społecznej. Taki kontekst jest w wielu przypadkach bardzo ważny dla zrozumienia działania instytucji, z którymi codziennie się stykamy. Pozwala on zrozumieć irracjonalizm, którym jesteśmy wręcz bombardowani. Oznacza to, że odsłania kulisy wpływu telewizji, Internetu, przepowiedni, horoskopów, jakie regularnie nas ogłupiają. Warto więc – za namową autorów – pomyśleć nad sensem podejmowanych czynności, to jest zastanowić się czy przypadkiem ślepa wiara w horoskopy nie doprowadza nas do zguby i nie czyni naszych działań bezsensownymi.

            Jak przekona się czytelnik – warto stoczyć bój o siebie samego, o własną duszę – choćby z telewizorem czy narodową mitologią. Istotna jest w tym świetle wiara, przy czym posiada ona wiele odmian oraz wymiarów. Wierzyć można wszak – co świetnie obrazują autorzy – w: Boga, naród, naukę i wiele innych rzeczy. Niemniej Polacy wierzą inaczej, aniżeli Amerykanie. Nawet w „Korporacji” jest zupełnie inaczej. Na czym polega różnica? O tym przekona się odbiorca, sięgając po książkę.

            Autorzy starają się zgłębić wielkie niewiadome pojawiające się na horyzoncie refleksji o wierze, na przykład na czym polega siła mitu, w jakim sensie konsumpcjonizm stanowi nową wiarę wielu, czym kierują się ludzie balansujący pomiędzy wiarą a ryzykiem, wówczas gdy się głodzą. Stawiają trudne pytania i poszukują – skądinąd niezwykle owocnie – odpowiedzi na nie. Dokonują rzetelnych, bardzo dobrze uargumentowanych i zasobnych w bazy źródłowe analiz, między innymi: wierzeń i praktyk parareligijnych, religijnych wierzeń ludów, współczesnych opowieści wierzeniowych, miejsca wiary w hierarchii potrzeb w momentach krytycznych, takich jak chociażby katastrofy.

            Interesująca jest autorska próba Stanisława Obirka w sferze kreacji profilu polskiego katolika. Warto go zestawić z treścią tekstu Krystyny Skarżyńskiej na temat wiary Polaków w: ludzi, demokrację, instytucję międzynarodowe w momencie wchodzenia Polski w struktury Unii Europejskiej. Teksty te z pewnością zainspirują czytelnika świadomego swojego człowieczeństwa i dążącego do realizacji własnych celów, a także w coś – cokolwiek wierzącego do refleksji nad: wczoraj, teraz i dziś. Odsłaniają wszak co stoi za naszym poszukiwaniem bytów i niebytów.

            Ze szczególną uwagą autorzy przyglądają się także wierze w spiskowe teorie dziejów. Zdradzają ich słabości, między innymi to, że czynią pracę historyków bezprzedmiotową oraz niepotrzebną, ale i udowadniają szkodliwe, społeczne ich konsekwencje. Ujawniają ograniczania rozumu, siłę wiary. Na przykład Stefan Opara twierdzi, że: „U podstaw naszej cywilizacji leży uporczywe dążenie do oddzielenia tego, co racjonalne, od tego, co przeżyciowe i emocjonalne. Uznanie rozumu za wartość najwyższą oznacza degradację lub eliminację mitu, czyli narażenie się większości. Za to płacili wolnością lub życiem…”. Kto i dlaczego? Tego czytelnik dowie się z interesującego artykułu pod tytułem „Mroczna siła mitu”, zamieszczonego na kartach publikacji.

            Praca pod redakcją Włodzimierza Pawluczuka, zatytułowana „W co wierzymy” daje spojrzenia na różne oblicza wiary – w obiekty od zawsze obecne w naszej kulturze oraz te, które pojawiły się całkiem niedawno, ukazuje ich zróżnicowanie. To niezwykle ważne dzieło dla Polaków, którzy wątpią i wierzą – pozwala zweryfikować – co istotne – samodzielnie własny światopogląd, dostrzec siebie w kontekście. Jest warta polecenia wszystkim, którzy chcą zrozumieć siebie i swoje otoczenie.

Krzysztof Wróblewski

Książka jest dostępna na stronie Oficyny Wydawniczej „Stopka”: http://www.stopkapress.com.pl/opis,33,119.html