Zarys historii epistemologii część trzecia: sensualizm

Sensualizm jest to sposób szukania prawdy za pomocą zmysłów np. słuchu czy węchu. Sensualizm jest powiązany z empiryzmem w ten sposób, że poznanie zmysłowe zawsze jest doświadczeniem. Jednak nie idzie to w drugą stronę, gdyż jest możliwe doświadczenie niezmysłowe. W tym rozdziale zajmę się tymi filozofami, którzy ograniczali doświadczenie do zmysłów.

Naukę o sensualizmie można rozpocząć od działających na terenie Grecji w V w. p.n.e. sofistów. Byli to nauczyciele, którzy za pieniądze uczyli jak skutecznie działać w społeczeństwie np. jak zrobić karierę w polityce. Nie byli wprawdzie sofiści szkołą filozoficzną, jednak kilku z nich filozofowało, a całość myśli była na tyle spójna, ażeby tworzyła przynajmniej zarys systemu. Świat poznajemy za pomocą zmysłów (a nie rozumu jak twierdziła większość greckich mędrców). Oczywiście sofiści zdawali sobie sprawę, że poszczególnym ludziom zmysły pokazują, co innego np. ślepemu oczy pokazują tylko ciemność. Wnioskowali, jednak z tego, że nie ma jednej prawdy i wszystko jest względne (relatywizm). Według tej zasady daltonista, który twierdzi, że kolory postrzega w inny sposób od człowieka nie cierpiącego na to zaburzenie, mówi tak samo prawdę, jak osoba nie mająca problemu z rozróżnianiem kolorów. Chociaż, wszystkie prawdy są równie prawdziwe, to niektóre z nich są bardziej użyteczne i właśnie te powinniśmy wybrać. Łatwo zauważyć tutaj dwie niespójności. Po pierwsze, skoro każdy ma rację, to każdy ma też równe prawo powiedzieć, że jego racja jest najpraktyczniejsza. Po drugie,  skoro, każdy ma rację, to osoba negująca mój system, też ma rację. 

Od sofistów sensualizm przejął Arystyp (druga połowa V w. p.n.e.- pierwsza połowa VI w. p.n.e.), twórca cyrenaizmu. Z tego, że poznanie ma charakter zmysłowy i subiektywny wnioskował, że nasza pewna wiedza ogranicza się do naszych stanów, a one dzielą się na przykre i przyjemne. Tak oto sensualizm w epistemologii prowadził do hedonizmu w etyce.

Również sensualistą był późniejszy hedonista Epikur (341 r. p.n.e.- 270 r. p.n.e.). Zdaniem Epikura zmysły zawsze mówią nam prawdę. Błędy istnieją, ale wynikają one ze złego osądu prawdziwej informacji podanej przez zmysły. Cała nasza wiedza pochodzi ze zmysłów. Poznając zmysłowo poszczególne przypadki, zaczynamy uogólniać i w ten sposób powstaje nasza wiedza o świecie.

Właściwie możemy na tym zakończyć problem sensualizmu, gdyż w późniejszych czasach ograniczanie poznania do samych zmysłów nie miało miejsca.

Marek Adam Grabowski

Click to rate this post!
[Total: 0 Average: 0]
Facebook

0 thoughts on “Zarys historii epistemologii część trzecia: sensualizm”

  1. „Właściwie możemy na tym zakończyć problem sensualizmu, gdyż w późniejszych czasach ograniczanie poznania do samych zmysłów nie miało miejsca.” – Ale Anglicy to wznowili w XVI w.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *