Zbyszko Melosik, Kultura popularna i tożsamość młodzieży. W niewoli władzy i wolności, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2013, ss. 490

            Badanie kultury współczesnej wymaga od dzisiejszych naukowców nie tylko doskonałego warsztatu badawczego, ale i przede wszystkim zrozumienia zjawisk jej towarzyszących oraz procesów globalizacji. Jeden z najwybitniejszych polskich socjologów Zbyszko Melosik już niejednokrotnie dowiódł swymi publikacjami, że poza świetną znajomością metodologii badań, potrafi również obserwować rzeczywistość kulturową i wyciągać ze swych obserwacji celne wnioski. Najnowsza jego książka zatytułowana „Kultura popularna i tożsamość młodzieży. W niewoli władzy i wolności” jest kolejnym potwierdzeniem wielkiego kunsztu autora.

            Ta gorąco polecana monografia stanowi niewątpliwie dojrzałe dzieło, a także niejako podsumowanie dotychczasowego dorobku Zbyszka Melosika. Jednocześnie zawiera w sobie prezentację ważnego stanowiska w toczącej się debacie na temat identyfikacji i autoidentyfikacji młodych ludzi w dobie globalizacji. W centrum uwagi profesora znalazły się wszakże tym razem kultura popularna i młodzież. Podjął się on wyzwania zrekonstruowania popularnych fenomenów w kontekście tożsamości młodzieży. Zaproponował przy tym całkiem nową, dotąd – jak się wydaje – w ogóle nieeksponowaną perspektywę spojrzenia na otoczenie i środowisko, w którym żyje człowiek. Mianowicie wskazał na jego funkcjonowanie niejako w dwóch rzeczywistościach, to znaczy na dwóch płaszczyznach. Pierwsza z nich istnieje na bazie zasady wolności jednostki w procesie kształtowania własnej biografii, tożsamości oraz pozornie nieograniczonych wyborów dokonywanych w sferze kultury popularnej i konsumpcji. Logika drugiej sprowadza się do świadomości działania przemożnych regulatorów tożsamości, a także szerzej – życia społecznego w ogóle. Przynosi to szereg paradoksów i sprawia, że treści identyfikacji współczesnego człowieka nieodmiennie towarzyszy poczucie sprzeczności wytwarzanej za pośrednictwem rozmaitych bodźców umieszczonych w różnych konfiguracjach.

            Pomimo to wszystko – według autora – dzisiejszy człowiek nie wydaje się zagubiony ani nie wydaje się żyć schizofrenicznie. Takie spojrzenie w szczególności na młodzież niejako kłóci się z naszym stereotypowym myśleniem o rzeczywistości, w której funkcjonujemy oraz którą obserwujemy za pośrednictwem środków masowego przekazu. Po przekonującej i trafnej argumentacji, bogatej w wartościowe dowody, czytelnik z pewnością przychyli się do stanowiska Zbyszka Melosika. Zanim jednak to uczyni, warto, aby podelektował się przemyślanym i twórczym opracowaniem autora skupiającego swą uwagę na popkulturowych i globalnych konstrukcjach tożsamości młodzieży, analizie tekstów kulturowych czy regulowaniu i kontrolowaniu tożsamości w społeczeństwie współczesnym. Są one niesłychanie aktualne oraz bez wątpienia okażą się niezastąpioną pomocą naukową czy dydaktyczną dla wszystkich osób zajmujących się analizowaniem dzisiejszej rzeczywistości społecznej.

            Do najciekawszych należą między innymi społeczne konstrukcje narcyzmu na Facebooku, refleksja nad zmierzchem autorytetów za sprawą pojawienia się instant gwiazd, idolów, celebrytów, głos w dyskusji na temat poprezentacji i końca autentyczności w kulturze współczesnej. Wszystkie one są naprawdę oryginalnymi analizami, a także rzucają nowe światło na znane zjawiska. Odkrywają tym samym nieznane oblicza znanych elementów współczesnej rzeczywistości.

            Monografia Zbyszka Melosika pod tytułem „Kultura popularna i tożsamość młodzieży. W niewoli władzy i wolności” to obecnie najbardziej pogłębiony intelektualnie przegląd teorii dotyczących procesu konstruowania tożsamości ludzi XXI wieku. Powinna stać się lekturą obowiązkową nie tylko dla kulturoznawców, socjologów, antropologów i pedagogów, ale przede wszystkim dla wszystkich tych, którzy pragną pojąć – nieidące w parze z zagubieniem – uwikłanie człowieka w meandrach współczesnej kultury popularnej. Pomimo swych znakomitych walorów naukowych, za sprawą genialnej narracji, książkę czyta się niczym powieść o społeczności, której jest się mikrocząstką. Odkrywanie innych zalet monografii będzie dla czytelnika przyjemnością nieodłączną od każdej kolejnej strony jej lektury.

Krzysztof Wróblewski

Książka jest dostępna na stronie Oficyny Wydawniczej „Impuls”: http://impulsoficyna.pl/wyszukaj/kultura-popularna-i-tozsamosc-mlodziezy,1529.html

a.me.