Agnieszka Gromkowska-Melosik, „Kobieta epoki wiktoriańskiej. Tożsamość, ciało i medykalizacja”

Agnieszka Gromkowska-Melosik, Kobieta epoki wiktoriańskiej. Tożsamość, ciało i medykalizacja, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2013, ss. 191

            Monografia naukowa autorstwa Agnieszki Gromkowskiej-Melosik pod tytułem „Kobieta epoki wiktoriańskiej. Tożsamość, ciało i medykalizacja” zasługuje na baczną uwagę czytelników nie tylko z uwagi na to, że dotyka nad wyraz słabo rozpoznanego w polskiej literaturze przedmiotu zagadnienia, mianowicie tożsamości oraz cielesności kobiet w wiktoriańskiej Anglii. Znaczącą jej wartość stanowi fakt, iż dostarcza ona wskazówek dotyczących eksplorowania tego nowego w łonie nauk społecznych pola badawczego. Autorka sprawnie, erudycyjnie, efektywnie i z ogromnym znawstwem przedmiotu refleksji porusza się bowiem w gąszczu anglojęzycznych źródeł. Z powodzeniem, celnie je przywołuje. Jednocześnie nie tworzy tylko i wyłącznie standardowego raportu z najważniejszych źródeł czy szerzej – badania. Dodatkowo – co w szczególności wartościowe – intepretuje go, omawia, wyjaśnia oraz krytycznie ustosunkowuje się do stanowisk w nich obecnych.

            Rozważania autorki dają bez wątpienia wieloaspektowe spojrzenie na najsłabiej zidentyfikowane aspekty funkcjonowania kobiet na przestrzeni wybranego okresu dziejowego, a także jego dyskursy kobiecości. Agnieszka Gromkowska-Melosik wykorzystała wszakże niezwykle różnorodne źródła: literaturę piękną (nie tylko najbardziej znaną, ale przede wszystkim reprezentatywną), różnego rodzaju poradniki na przykład: higieniczne, medyczne, savior viveru, dzieła filozoficzne, publicystykę oraz materiał wizualny. Dzięki temu doskonale widoczne stają się inspiracje, motywacje, czynniki leżące u podstaw rodzenia się wśród ówczesnych kobiet potrzeb, a także oceny rzeczywistości społecznej, kulturowej. Świetnie uzmysławiają one zależności powstające na linii przyczyn i skutków korzystania z tekstów kultury. Odsłaniają marzenia i lęki kobiet wpisane w ich kobiecość.

            Podczas lektury warto zagłębić się w interesująco ukazane dyskursy konstruujące asymetrię płciową oraz podporządkowujące kobietę. Autorka świetnie wyeksponowała wszakże najciekawsze i najmniej rozpoznane z perspektywy dnia dzisiejszego: kwestie tożsamości, ciała, seksualności i stylu życia. Erudycyjnie nakreśliła kontekst symptomatycznych represji takich jak choćby determinizm biologiczny, intelektualne poddaństwo kobiet. Odniosła się przy tym między innymi do teorii hierarchii płciowej, skonfrontowała dane empiryczne z koncepcjami Michela Foucaulta. Efekty przeprowadzonych analiz są więc co najmniej zaskakujące, a z pewnością inspirujące. Burzą wiele stereotypów płci przypisywanym przez kolejne stulecia kobietom epoki wiktoriańskiej. Warto zatem podkreślić, iż monografia ta w znaczącym stopniu uświadamia czytelnikowi faktyczną jakość ówczesnych dyskursów.

            Niektóre wątki przynoszą interesującą refleksję, gdy zestawimy minione komponenty kobiecości ze współczesnymi, w szczególności tymi lansowanymi przez nowe media. Przykładowo Agnieszka Gromkowska-Melosik szczegółowo i ciekawie rekonstruuje specyfikę macierzyństwa, reprezentacji kobiecego podporządkowania, ideał urody stanowiący narzędzie przemocy nad ciałem kobiety. Szczególnie godne podkreślenia są zagrożenia, od których nie jest wolna także dzisiejsza rzeczywistość społeczna i uwikłane w nią kobiety, jak na przykład elementy patologizacji seksualności kobiet. 

            Przydatne dla kolejnych badaczy okażą się bez wątpienia wskazówki interpretacyjne umożliwiające odkrywanie prawdy historycznej. Umożliwią one uniknięcie ślizgania się po powierzchni znaczeń i sensów towarzyszące tekstom i obrazom, a także dotarcie do ich głębi gwoli odszyfrowania treści kobiecości epoki wiktoriańskiej. Pokazują czynniki, takie jak choćby medykalizacja odczytywana w kontekście moralnym, o których istnieniu się zapomina, a bez których nie sposób analizować ówczesnych fenomenów. Kluczowa jest także świadomość obciążeń w obszarze złożoności tych badań, o czym Agnieszka Gromkowska-Melosik mówi bardzo wyraźnie i dobitnie, dzięki czemu kontynuatorzy jej badań mają utorowaną drogę.

            Książkę autorstwa Agnieszki Gromkowskiej-Melosik pod tytułem „Kobieta epoki wiktoriańskiej. Tożsamość, ciało i medykalizacja” odznacza to, iż reprezentuje ona najwyższy światowy poziom naukowy. Autorka korzystając z nieraz trudno dostępnych, a w Polsce niemal w ogóle nieznanych źródeł nakreśliła wieloaspektowy i w swej istocie fascynujący obraz kobiety epoki wiktoriańskiej. Rekonstrukcja ta jest wolna od powszechnych obciążeń, zakłamań historycznych, albowiem powstała od samego początku do końca na bazie zróżnicowanych źródeł historycznych. Monografia ta jest więc niewątpliwie ciekawą i godną polecenia lekturą, która przyniesie z pewnością inspiracje także do namysłu nad współczesnymi dyskursami kobiecości.

Krzysztof Wróblewski

Książkę można nabyć na stronie Oficyny Wydawniczej Impuls: http://www.impulsoficyna.com.pl/katalog/kobieta-epoki-wiktorianskiej,1463.html

a.me.

Click to rate this post!
[Total: 0 Average: 0]
Facebook

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *