Krzysztof Koehler, Boży podżegacz. Opowieść o Piotrze Skardze, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2012, ss. 344

            Krzysztof Koehler to poeta, historyk literatury, eseista, scenarzysta, autor siedmiu książek poetyckich, monografii, wydawca tekstów staropolskich, autor hipertekstu sarmackiego, programów telewizyjnych scenariuszy do filmów dokumentalnych. Jego najnowsza książka pod tytułem „Boży podżegacz. Opowieść o Piotrze Skardze”, która ukazała się nakładem Wydawnictwa Sic! rzuca nowe światło na postać – życie, twórczość i działania – Piotra Skargi. Po jej lekturze już nigdy ani nazwisko Piotra Skargi, ani pozostała po nim spuścizna ideowa nie będą się czytelnikowi kojarzyły wyłącznie z „Kazaniami sejmowymi”.

            Z kart tej publikacji wyłania się Piotr Skarga jakiego dotąd nie znaliśmy. To nie tylko wielki Polak, jezuita, kaznodzieja królewski, ale ktoś o wiele ważniejszy dla polskiej kultury rodzimej. Dzięki zawartych na nich informacjach czytelnik pozna go również jako pisarza, dowie się więcej o owocach jego twórczości oraz ich ówczesnym przyjęciu, a przede wszystkich o tym, co go inspirowało i co spowodowało, że borykał się w swym życiu z najróżniejszymi problemami. Bardzo ciekawie został zarysowany ówczesny kontekst społeczno-polityczny, w jakim funkcjonował i tworzył, dzięki czemu ludzie współcześni są w stanie lepiej zrozumieć podłoże oraz istotę prezentowanych wątków z życia i dzieł Piotra Skargi.

            Nie jest to kalendarium wydarzeń – chociaż swoim zakresem obejmuje całe życie i twórczość jezuity – ani typowa książka historyczna napisana bez wyrazu i suchym językiem. Wręcz przeciwnie – to jest faktycznie, jak wskazuje tytuł, opowieść przede wszystkim o człowieku, którym szarpały namiętności, miał swoje słabości i atuty, a nie jednej z wielu postaci historycznych. Przy tym wszystkim jest snuta w sposób bardzo żywy i barwny, a obraz jej świetności dopełnia bogata baza bibliograficzna.

            Zawiera także bardzo ciekawe komentarze do jego twórczości, na przykład: „Jeżeli ksiądz Piotr takie lub podobne kazania głosił wcześniej, też tak bezpośrednio politycznie zaangażowane, tak bezprzykładnie jednostronne, dzielące rzeczywistość w kategoriach politycznego interesu tych, do których przemawiał, wcale nie dziwię się temu niedoszłemu biskupowi kamienieckiemu (Sygański w przypisie do wspomnianego listu dodaje z satysfakcją, iż Woroniecki pozostał na zawsze biskupem nominantem), że takie rzeczy pisał o kaznodziei”. Krzysztof Koehler nie boi się stawiać odważnych tez, wyrażać swojego zdania czy ukazywać czytelnikowi możliwych ścieżek interpretacji zachowań kaznodziei: „Myślę, że po jakimś czasie mogło się było wstydzić, że tak się jednoznacznie tu wypowiedziało”. Aktywnie poszukuje również odpowiedzi na pytania zawieszone w powietrzu na przestrzeni dziejów lub nie słusznie w ogóle wcześniej niezadane, a niesłychanie ważne dla zrozumienia motywów i konsekwencji czynów w mniejszym lub większym stopniu zapamiętanych do dziś.

            Ksiądz Piotr Skarga jest obecnie uznawany za kontrowersyjną postać, a bardzo możliwe, że opowieść Krzysztofa Koehlera doleje oliwy do płonącego ognia. Ciekawe w jej kontekście są głosy przypisujące mu miano „polskiego konserwatysty”, dążące do wybielenia jego życiorysu lub dewaluacji znaczenia. Ciekawe argumenty, z których część została wysunięta po raz pierwszy w literaturze, a zaprezentowane na łamach książki, warte są głębszego przemyślenia, może warto napisać do nich polemikę? Na pewno jednak trzeba je poznać, bo czynią z publikacji pod tytułem „Boży podżegacz. Opowieść o Piotrze Skardze” świetną przesłankę wznowienia dyskusji na temat chociażby recepcji twórczości Piotra Skargi na przestrzeni lat w Polsce czy podjęcia próby oceny tej od lat fascynującej kolejne pokolenia postaci.

            Krzysztofa Koehlera książka pod tytułem „Boży podżegacz. Opowieść o Piotrze Skardze” na pewno zachwyci czytelnika, w którym wciąż wzbudzają emocje wydarzenia sprzed lat. Dostarczy wielu wrażeń miłośnikom historii i zachwyci zarówno ze względu na doskonałą narrację, jak i treść, której ciężko cokolwiek zarzucić, osoby zafascynowane postacią księdza Piotra Skargi. To warta polecenia i ciekawa lektura!

Dominika Zakrzewska

Książka jest dostępna na stronie Wydawnictwa Sic!: http://www.wydawnictwo-sic.com.pl/ksiazka/335/Bozy-podzegacz-Opowiesc-o-Piotrze-Skardze/nowosci/

a.me.