Claude-Jean Bertrand, Deontologia mediów, tłum. Tomasz Szymański, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 2007, ss. 272

            Instytutowi Wydawniczemu Pax należą się wyrazy wdzięczności ze strony polskiego czytelnika zainteresowanego etyką dziennikarską, ethosem dziennikarza i w ogóle funkcjonowaniem mediów. Jego nakładem ukazała się bowiem jedyna w języku polskim książka zawierająca tak szczegółowo i dogłębnie przenalizowane powyżej wymienione zagadnienia. Mowa o „Deontologii mediów” autorstwa Claude-Jeana Bertranda. Publikacji tym ważniejszej współcześnie, to znaczy wówczas, gdy trwa dyskusja o potrzebie formułowania i zmieniania istniejących kodeksów etycznych, wprowadzania norm deontologicznych czy w ogóle o istnieniu zawodowej moralności.

            Na kartach tej książki profesor Université Paris II zarysował rozmaite sposoby i próby wyłonienia zasad i reguł postępowania, które mogłoby przyczynić się do zwiększenia jakości przekazu medialnego, który jest całkowicie uzależniony od ludzi, którzy go tworzą. Ważna jest wszak funkcja społeczna środków masowego przekazu, czego znakomita większość dziennikarzy nie uświadamia sobie ze szkodą dla odbiorcy. W tym kontekście „Deontologia mediów” stanowi doskonały podręcznik dla osób, które pragną być świadomymi swojej roli społecznej dziennikarzami czy szerzej – nadawcami przekazu.

              Claude-Jean Bertrand z ogromnym znawstwem przedmiotu dokonuje oceny norm deontologicznych na przestrzeni dziejów. Przywołując ich fragmenty omawia słuszność wybranych zasad, odmawia racji bytu innym, a przede wszystkim, co szczególnie ważne ze względu na toczącą się w Polsce debatę – wyjaśnia na czym polegają luki w kodeksach etycznych mediów, to znaczy co i dlaczego jest w ich ramach niesłusznie pomijane. Uwagi i komentarze nie mają wyłącznie krytycznego charakteru, ponieważ autor proponuje gotowe rozwiązania – program pozytywny. Wskazuje konkretnie, jakie działania należy podjąć na jakim szczeblu, aby poprawić jakość przekazu medialnego, zwiększyć odpowiedzialność dziennikarzy oraz realizować funkcję społeczną środków masowego przekazu.

            Poza tym książka ta zawiera potężną dawkę wiedzy teoretycznej w zakresie funkcjonowania mediów i ethosu dziennikarza. Jest ona tym bardziej cenna, że wyszła ona spod pióra uznanego na całym świecie znawcy tej tematyki. Czytelnik zyska informacje dotyczące podstawowych rozróżnień pojęć niezbędnych do mówienia fachowym językiem o dziennikarstwie. Dowie się jakie są modele funkcjonowania prasy, rodzaje mediów, na czym polega informacja i rozrywka w środkach masowego przekazu, jakie funkcje realizują media, na czym polegają zależności pomiędzy wolnym rynkiem, prawem, moralnością, kontrolą jakości i deontologią. Szczególne ciekawy jest rozdział dotyczący zasad i wartości, ponieważ odbiorca dowie się z niego na czym polega specyfika funkcjonowania mediów w świetle innych instytucji oraz symptomatyczny wymiar komunikacji zapośredniczonej.

            Rozdział poświęcony rozważaniom nad istotą deontologii zainteresuje nie tylko osoby na co dzień związane z pracą w mediach. Kwestie dotykające rodzajów, treści kodeksów, typów zapisów, charakterystyki zasad, ich interpretacji i przestrzegania okażą się przydatne także dla reprezentantów innych zawodów, między innymi specjalistów od public relations czy funkcjonariuszy służby cywilnej. Zostały uporządkowane i omówione w bardzo przystępny sposób, co czyni ten zbiór bezcennym źródłem wiedzy na temat samej moralności w sferze wykonywanego zawodu.

            Poza sferą teoretyczną, Claude-Jean Bertrand rzucił nieco światła na potrzebę wprowadzenia pewnych norm do praktyki dziennikarskiej. Zarysował autorski program naprawy mediów, opisał środki działania, wyjaśnił kto jest grupą docelową poszczególnych wskazań. Pokazał jakie zarzuty mogą się pojawił w tym obszarze i jak zniwelować przeszkody na drodze ich wprowadzenia.

            Claude-Jeana Bertranda książka pod tytułem „Deontologia mediów” to nieoceniona skarbnica wiedzy na temat narzędzi, dyspozycji, ograniczeń, perspektyw stworzenia i wdrożenia w życie ethosu dziennikarskiego. Pozwala zrozumieć od czego uzależnione jest społeczne i środowiskowe uświadomienie sobie znaczenia mediów i jakie owoce może przynieść odbiorcom środków masowego przekazu. Jest to wobec tego niesłychanie ciekawa i warta polecenia książka – zarówno tym, którzy korzystają z mediów, jak i tym, którzy je tworzą.

Krzysztof Wróblewski

Książka jest dostępna na stronie Instytutu Wydawniczego Pax: http://www.iwpax.pl/produkt-deontologia-mediow-248.html

a.me.