Czy istnieje chrześcijański feminizm? Co może on oznaczać? Przynajmniej dla niektórych przejawem takiego chrześcijańskiego feminizmu jest dbałość o wszechstronny rozwój intelektualny i duchowy, a czasem też zawodowy kobiety, bez kwestionowania jej tradycyjnej społecznej roli. Jeśli takie właśnie zjawisko nazwać by chrześcijańskim feminizmem to jego prekursorką była bez wątpienia wybitna wielkopolanka, generałowa Jadwiga Zamoyska.

Na świat przyszła w Warszawie w roku 1831. Była ukochaną córką znanego wielkopolanina Tytusa Działyńskiego, po którym odziedziczyła żarliwy patriotyzm, umiłowanie tradycji oraz pasje naukową. Przewodnikiem duchowym była jednak jej matka Gryzelda z Zamoyskich Działyńska.

W roku 1848 powróciła do rodzinnego Kórnika pod Poznaniem by w cztery lata później, dzięki dyspensie papieskiej, poślubić swego rodzonego wuja, Generała Władysława Zamoyskiego. Po zamążpójściu zamieszkała wraz z nim w Paryżu, gdzie jak na owe czasy tworzyli oboje iście partnerskie małżeństwo. Jadwiga towarzysz więc mężowi w licznych wojnach i podróżach dyplomatycznych między innymi do Stambułu i Bukaresztu. Pomagając mu w działalności politycznej, w latach 1858-1862 wielokrotnie wyjeżdżała też z nim w podróże dyplomatyczne do Londynu. Była współtwórczynią i pierwszą recenzentką dyplomatycznych wystąpień swojego męża, redagowała też jego korespondencję.
Trojkę swoich dzieci wychowała w iści patriotycznym duchu, a miejscem szczególnym dla tego wychowania był odwiedzany, co roku rodzinny Kórnik.

Po śmierci męża pozostała jednak za granicą, gdzie w modnym wówczas duchu zakładania stowarzyszeń religijnych bez obowiązku ślubów zakonnych utworzyła tak zwaną „Szkołę życia chrześcijańskiego”. To jednak właśnie tutaj, w rodzinnym Kórniku, w roku 1882 pomysł owej szkoły przyjął wreszcie konkretną formę, pod nazwą Szkoły Domowej Pracy Kobiet, zwanej też Zakładem Kórnickim. Ta pierwsza na ziemiach polskich szkoła gospodarcza była przenoszona następnie do Lubowali, Kalwarii Zebrzydowskiej, a wreszcie do pod zakopiańskich Kuźnic, gdzie istniała do 1949 roku. Wszędzie ślad za nią podążała i dzielna Jenerałowa.

Program nauczania owej nowatorskiej wówczas placówki, obok wychowania religijnego obejmował choćby kursy gospodarstwa domowego, a także śpiewu, literatury i historii Polski.
Zadaniem szkoły była potrójna praca: duchowa, fizyczna i umysłowa, a jej główną idea zawierała się w głośnym jej haśle: „Służyć Bogu – służąc Ojczyźnie, służyć Ojczyźnie – służąc Bogu”.

Jadwiga Zamoyska była też autorką licznych dzieł literackich o tematyce religijno-wychowawczej, jak choćby broszury „ O wychowaniu” z roku 1904. Była też autorką dzieł bardziej praktycznych jak choćby podręczników piekarstwa czy mleczarstwa.

Ostatecznie na stałe powróciła do Kórnika w roku 1920. Zmarła trzy lata później i tutaj tez została pochowana, a mieszkańcy tego uroczego podpoznańskiego miasteczka do dziś zachowują wdzięczną pamięć o swej prawdziwie chrześcijańskiej feministce.

Jan Filip Libicki

www.facebook.com/flibicki

aw