Umarł prof. Andrzej Walicki, jeden z największych umysłów ostatnich dziesięcioleci, historyk filozofii i badacz rosyjskiej myśli politycznej i filozoficznej. Pozostawiał ogromny dorobek naukowy, także w języku angielskim. W III RP był stopniowo spychany w niepamięć, gdyż nie prezentował poglądów uznanych za obowiązujące – był krytykiem polskiej polityki wschodniej, piętnował obsesyjną rusofobię i nie zgadzał się z jednostronnymi ocenami na temat PRL.

Andrzej Stanisław Walicki ur. 15 maja 1930 w Warszawie. Był synem synem historyka sztuki Michała Walickiego. Początkowo studiował na Uniwersytecie Łódzkim, będąc uczniem m.in. Sergiusza Hessena i Tadeusza Kotarbińskiego. Magisterium obronił w 1953 na Uniwersytecie Warszawskim. Doktoryzował się w 1957, a habilitację uzyskał w 1964 w Instytucie Filozofii PAN. Tytuł profesora otrzymał w 1972. W latach 50. związany był z Uniwersytetem Warszawskim. Następnie pracował w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN – początkowo na stanowisku adiunkta, a później docenta (od 1964) i profesora (od 1972). W latach 1981–1986 był wykładowcą Australijskiego Uniwersytetu Narodowego w Canberze. W 1986 został zatrudniony na Uniwersytecie Notre Dame (USA). W 1999 został jego emerytowanym profesorem. Jako profesor wizytujący wykładał m.in. na Uniwersytecie Stanforda (1976).

Autor licznych prac z zakresu filozofii społeczno-politycznej, tłumaczonych na wiele języków, badacz myśli rosyjskiej, polskiej filozofii narodowej, historii marksizmu i myśli liberalnej. Jego zainteresowania naukowe obejmują m.in. totalitaryzm, komunizm, liberalizm, patriotyzm, nacjonalizm, mesjanizm oraz inteligencję. W 1998 roku otrzymał Nagrodę im. Eugenia Balzana (Włochy) – najważniejszą europejską nagrodę w dziedzinie humanistyki, za wkład w badanie dziejów myśli rosyjskiej i polskiej.
W 2001 otrzymał tytuł doctora honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego. W 2005, za wybitne zasługi dla nauki polskiej, został odznaczony przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. W 2015 otrzymał Nagrodę Specjalną Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Został członkiem Komitetu Nauk Historycznych PAN.

Ważniejsze prace: „Osobowość a historia. Studia z dziejów literatury i myśli rosyjskiej”, Warszawa 1959; „W kręgu konserwatywnej utopii. Struktura i przemiany rosyjskiego słowianofilstwa”, Warszawa 1964 (wyd. 2, Warszawa 2002, wyd. 3, Warszawa 2020); „Filozofia a mesjanizm. Studia z dziejów filozofii i myśli społeczno-religijnej romantyzmu polskiego”, Warszawa 1970; „Rosyjska filozofia i myśl społeczna. Od Oświecenia do marksizmu”, Warszawa 1973; „Między filozofią, religią i polityką. Studia o myśli polskiej epoki romantyzmu”, Warszawa 1983; „Polska, Rosja, marksizm. Studia z dziejów marksizmu i jego recepcji”, Warszawa 1983; „Spotkania z Miłoszem”, Londyn; „Trzy patriotyzmy. Trzy tradycje polskiego patriotyzmu i ich znaczenie współczesne”, Warszawa 1991; „Aleksander Hercen – kwestia polska i geneza pewnych stereotypów”, 1991; „Filozofia prawa rosyjskiego liberalizmu”, Warszawa 1995 (oryg. wyd. ang. 1987); „Marksizm i skok do królestwa wolności. Dzieje komunistycznej utopii”, Warszawa 1996 (oryg. wyd. ang. 1995); „Idea wolności u myślicieli rosyjskich. Studia z lat 1955–1959”, Kraków 2000; „Polskie zmagania z wolnością. Widziane z boku”, Kraków 2000; „Idea narodu w polskiej myśli oświeceniowej”, Warszawa 2000; „Rosja, katolicyzm i sprawa polska”, Warszawa 2002; „Mesjanizm Adama Mickiewicza w perspektywie porównawczej”, Warszawa 2006; „Z Polski i o Polsce. Korespondencja z lat 2004–2006”, Kraków 2007 (współautor: Paweł Kozłowski); „O inteligencji, liberalizmach i o Rosji”, Kraków 2007; „Naród, nacjonalizm, patriotyzm”, Kraków 2009 (prace wybrane, tom 1); „Filozofia polskiego romantyzmu”, Kraków 2009 (prace wybrane, tom 2); „Idee i ludzie. Próba autobiografii”, Warszawa 2010; „Stanisław Brzozowski – drogi myśli”, Kraków 2011 (prace wybrane, tom 3); „Polska, Rosja, marksizm”, Kraków 2011 (prace wybrane, tom 4); „Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii”, Kraków 2013; „O Rosji inaczej”, Warszawa 2019.

W ostatnich latach zmagał się z ciężką chorobą, ale był aktywny intelektualnie, myślał o nowych pracach, śledził polską publicystkę na tematy go interesujące. Był stałym czytelnikiem „Myśli Polskiej”, którą uznawał za jedno z nielicznych pism, z którym się utożsamiał. Profesor zgodził się na publikację przez Wydawnictwo Myśl Polska jego znakomitej pracy „Trzy patriotyzmy. Trzy tradycje polskiego patriotyzmu i ich znaczenie współczesne”, która po raz pierwszy ukazała się w 1991 roku i była poświęcona m.in. analizie myśli politycznej Romana Dmowskiego i Narodowej Demokracji. Książka ukaże się na jesieni tego roku.

W Zmarłym traci polska nauka wielkiego swojego przedstawiciela, który we własnym kraju nie znajdował zrozumienia, bo miał odwagę mówić publicznie rzeczy niepopularne. Oportunizm i zakłamanie tzw. klasy politycznej i wielu środowisk naukowych jest jedną z cech obecnej Polski. Dzieje się to nie po raz pierwszy w naszych dziejach, ale za każdym razem musi budzić to poczucie odrazy i sprzeciwu. Ludzie, którzy kiedyś uznawali Profesora za wielki autorytet – pod koniec Jego życia blokowali mu dostęp do wypowiedzi, odrzucali teksty i wywiady (ostatnio tuż przed śmiercią do tygodnika „Polityka”), wykreślali go z pamięci. Tym samym sobie wystawiali świadectwo małości i tchórzostwa. Daremne to zabiegi, gdyż wielki dorobek Profesora będzie wieczny a ich małość przejdzie bez echa.

Jan Engelgard
20.08.2020
Na podst. Wikipedii (dane biograficzne) i inf. własnej

za: http://www.mysl-polska.pl