Najnowsza książka profesora historii współczesnej na Uniwersytecie CEU-San Pablo w Madrycie nie jest biografią adm. Luisa Carrero Blanco (1904-1973) – osoby nr 2 w Hiszpanii gen. Franco już od drugiej połowy lat 50. ubiegłego wieku, choć formalnie premiera dopiero w ostatnim roku swego życia. Jest to natomiast monografia społeczno-polityczna Hiszpanii w jej przełomowym okresie wychodzenia z powojennej biedy, zacofania i autarkii ekonomicznej (po części wymuszonej międzynarodowym bojkotem, po części jednak wynikającej z ideologii narodowo-syndykalistycznej Falangi), która doprowadziła do „cudu gospodarczego” lat 60., kiedy to kraj ten bił wszelkie rekordy światowe rozwoju gospodarczego, a jego struktura społeczna została całkowicie przeobrażona, co zaowocowało powstaniem zamożnej i silnej klasy średniej. Dokonała tego właśnie ekipa tzw. technokratów, która wraz z admirałem Carrero została powołana przez Caudillo na kluczowe stanowiska rządowe w lutym 1957 roku. Tworzyli ją przede wszystkim: Laureano López Rodó, jako minister planowania, a następnie spraw zagranicznych; Alberto Ullastres, jako minister gospodarki, oraz Mariano Navarro Rubio, jako minister finansów. Działaniom technokratów przyświecała idea spełnienia marzeń Hiszpanów wcześniejszych pokoleń, jak XIX-wiecznego „regeneracjonisty” Joaquína Costy, aby wyeliminować głód chleba, wykształcenia i sprawiedliwości, czy „narodowego katolika” Ramira de Maeztu, aby „inna Hiszpania” – zarazem katolicka i bogata – stała się możliwa. Jednocześnie ta modernizacja społeczno-ekonomiczna miała się dokonać w ramach państwa autorytarnego, acz pozbywającego się stopniowo totalitarno-faszystowskiego pokostu wczesnej fazy frankizmu. W wizji politycznej głównego architekta tych zmian, czyli właśnie adm. Carrero Blanco, nowoczesna Hiszpania miała zarazem odrodzić się jako spadkobierczyni potężnej Hiszpanii Królów Katolickich XV i XVI stulecia, będącego jej Wiekiem Złotym.
W głównych partiach książki autor omawia wyczerpująco historię i (imponujące) rezultaty trzech Planów Rozwoju Ekonomicznego i Społecznego; stopniową instytucjonalizację reżimu poprzez ustawy o randze konstytucyjnej, zakładającą stopniowe przechodzenie od dyktatury personalnej do monarchii społecznej (social) i państwa prawa; wreszcie otwieranie się Hiszpanii na świat dzięki pełnej rozmachu „dyplomacji technokratycznej” Gregoria Lopeza Bravo, której filarami były: współpraca ze Stanami Zjednoczonymi, „ostatni pakt familijny” z Francją gaullistowską oraz utrzymywanie więcej niż dobrych, bo serdecznych stosunków z krajami arabskimi, przede wszystkim z islamskimi monarchiami, ale również z Egiptem prezydenta Nassera. Ostatni rozdział, zatytułowany symbolicznie „Sarajewo technokracji”, wprowadza ważną korektę do interpretacji najnowszych dziejów Hiszpanii, przekonująco uzasadniając, że gwałtowny zwrot ku demokracji parlamentarnej oraz monarchii liberalnej zamiast socjalnej nie rozpoczął się dopiero po śmierci Franco i rozpoczęciu panowania Jana Karola Burbońskiego, lecz już po owym „Sarajewie”, czyli zamachu bombowym ETA w grudniu 1973 roku na premiera, dosłownie rozerwanego na strzępy, co neofalangistowscy liberałowie (aperturistas), z Manuelem Fragą na czele, wykorzystali do demontażu instytucjonalnego państwa frankistowskiego, eliminacji politycznej „technokratów” oraz faktycznego ustanowienia systemu partyjnego pod zakamuflowaną nazwą „stowarzyszeń”.
Dodać należy, że dzięki opartej na twardych faktach argumentacji książka prof. Orelli o Hiszpanii rozwijającej się jest także ważnym głosem w obecnej „bitwie” o pamięć historyczną, wznieconej za rządów premiera J. L. Rodrígueza Zapatero, której skutkiem jest m.in. to, że młodzi Hiszpanie dowiadują się z podręczników do nauki historii, jakoby cały okres rządów Franco był jednym pasmem terroru, nędzy i zacofania, prosperity zaś nadeszła nawet nie po transición ku demokracji, lecz dopiero za rządów (1982-1996) pierwszego premiera socjalistycznego Felipe Gonzaleza i po akcesji do Unii Europejskiej.
Jacek Bartyzel
José Luis Orella, La España del desarrollo. El Almirante Carrero Blanco y sus hombres, Editorial Galland Books, bmw, 2014, str. 280.
Pierwodruk w: „Studia Polityczne”, vol. 40, nr 4/2015, s. 217.
za: legitymizm.org