Bryan Bruce, Jezus. Dowody zbrodni. Śledztwo w sprawie śmierci najsłynniejszego człowieka wszech czasów, tłum. Julita Mastelarz, Wydawnictwo Carta Blanca, Warszawa 2011, ss. 320

            Identyfikacja kryminalistyczna[1] Jezusa Chrystusa, będąca głównym celem badań oraz rozważań zamieszczonych w książce pt. „Jezus. Dowody zbrodni. Śledztwo w sprawie śmierci najsłynniejszego człowieka wszech czasów” autorstwa Bryana Bruce’a, czyni ją – z perspektywy współczesnego czytelnika – niezwykle interesującą propozycją wydawniczą.

            Socjologa i filozofa – B. Bruce’a – zalicza się obecnie do najlepszych twórców filmów dokumentalnych w Nowej Zelandii. Nakręcił bowiem ponad trzydzieści dokumentów oraz seriali telewizyjnych, za które był wielokrotnie nagradzany. Prowadzi on również program poświęcony różnorakim zbrodniom, emitowany w nowozelandzkiej telewizji TV ONE[2]. Łącząc swe zainteresowania naukowe i zdolności pisarskie, a także posiłkując się współczesnymi technikami kryminalistycznymi, podjął się rozwiązania – jak stwierdził – „najsłynniejszej zagadki kryminalnej w historii ludzkości”[3], a mianowicie tajemnicy śmierci Jezusa Chrystusa.

            Szczególną rolę w badaniach B. Bruce’a odegrały: eliminacja desygnatów[4] oraz podział relacji i śladów z punktu widzenia przydatności[5]. Jak wskazał: „Doszedłem do wniosku, że stosując metody znane mi z badań nad innymi przedstawionymi śledztwami, być może uda mi się rzucić nieco światła na wydarzenia, w wyniku których rzymscy żołnierze przybili Jezusa do krzyża”[6]. Wyrazem uświadomienia sobie przez badacza specyfiki identyfikacji kryminalistycznej oraz istnienia fragmentarycznych danych są następujące słowa: „Pracowałem nad rozwiązaniem zagadki śmierci Jezusa tak samo, jak nad innymi sprawami kryminalnymi – zbierając informacje o ofierze i jej znanych współpracownikach, analizując zeznania świadków i konsultując się z biegłymi (…). Rozwiązanie tej zagadki wymagało podróży po  całym świecie – byłem nie tylko w Izraelu, lecz także we Włoszech, w Grecji, Wielkiej Brytanii, Niemczech i Stanach Zjednoczonych. W każdym z tych miejsc spotykałem się z najwybitniejszymi biblistami i historykami zajmującymi się życiem Jezusa, a także anatomami oraz archeologami specjalizującymi się w znaleziskach z I wieku naszej ery. Rozmowy z nimi były podstawą moich wniosków (…). Czy jestem zdania, że rozwiązałem zagadkę zabójstwa Jezusa? O tak…”[7]. Dają one pogląd m.in. na dbałość autora w zakresie ustalania zależności pomiędzy identyfikowanymi obiektami[8], co determinuje wartość poznawczą książki.

            Recenzowana publikacja składa się z dwunastu rozdziałów zatytułowanych kolejno: „Denat i jego środowisko”, „Czynnik nazarejski”, „Uszkodzony materiał dowodowy”, „Badacze dokumentów”, „Znani współsprawcy”, „Modus operandi”, „Miejsce zajścia”, „Przestępstwo”, „Szczegóły budzące zastrzeżenia”, „Aresztowanie”, „Sąd żydowski”, „Epizod z Piłatem”. Kończy ją interesujące podsumowanie pt. „Mateusz, Marek, Mel i Auschwitz”, z którego czytelnik dowie się co łączy Auschwitz ze śledztwem B. Bruce’a. Warto wspomnieć, że autor zamieścił w książce wiele funkcjonalnych dodatków, umożliwiających wizualizację zaprezentowanych treści, to znaczy m.in. obrazy fotograficzne przedstawiające np. miejsce, gdzie Jan ochrzcił Jezusa – Kasr el-Jahud, wapienny blok znaleziony w Cezarei Nadmorskiej w 1961 r. – obecnie przechowywany w Muzeum Izraela w Jerozolimie – na którym wyryto dedykację od Poncjusza Piłata, będący jedynym materialnym dowodem jego istnienia, synagogę w Kafarnaum; mapy imperium rzymskiego oraz starożytnej Palestyny; kalendarium; indeks; aneks zawierający tabele, w których uwzględniono czyny i nauki – np. uzdrowienia, cuda, przypowieści i porównania, kazania i rozprawy Jezusa – ukazane z różnych perspektyw – podzielone na przyjęte, wyraźnie zdefiniowane kryteria.

            Niewątpliwym walorem polskiego wydania są zamieszczone w książce uwagi konsultanta merytorycznego Dariusza Kota, z wykształcenia – filologa, prowadzącego stronę www.jezushistoryczny.pl, poświęconą akademickim badaniom nad postacią Jezusa z Nazaretu i wczesnym chrześcijaństwem. Warto nadmienić, iż zainicjował on ponadwyznaniową debatę dotyczącą tak zwanego „trzeciego podejścia” (Third Quest) w badaniach nad Jezusem historycznym w miesięczniku „Znak” (4–6/2009). Zajmuje się prowadzeniem bloga „Biblista-ateista”, gdzie przedstawia np. komentarze historyczno-krytyczne do Ewangelii[9]. Stąd jego adnotacje uzupełniające lub komentarze do rozważań autora jawią się jako niezwykle cenne. Należy także uwzględnić, iż z uwagi na to, że zacytował on relewantne źródła, przywołał aktualne ustalenia historyków, bez wątpienia ułatwił czytelnikowi zrozumienie prezentowanych przez B. Bruce’a kwestii.

            Książka pt. „Jezus. Dowody zbrodni. Śledztwo w sprawie śmierci najsłynniejszego człowieka wszech czasów” jest opisem poszukiwań rozwiązania nurtującej kolejne pokolenia zagadki. Jawi się zatem jako godna polecenia nie tylko ze względu na wykorzystanie przez autora w tym celu współczesnych technik kryminalistycznych, lecz również jako interesujące studium działalności Jezusa Chrystusa.

Joanna Rak

Książkę można kupić m.in. na stronie wydawnictwa Carta Blanca:

http://www.cartablanca.pl/produkty/231/jezus-dowody-zbrodni-sledztwo-w-sprawie-smierci-najslynniejszego-czlowieka-wszech-czasow

---

[1] Konceptualizacja pojęcia za: M. Kulicki, V. Kwiatkowska-Wójcikiewicz, L. Stępka, Kryminalistyka. Wybrane zagadnienia teorii i praktyki śledczo-sądowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2009, s. 19.

[2] Zob. http://www.cartablanca.pl/produkty/231/jezus-dowody-zbrodni-sledztwo-w-sprawie-smierci-najslynniejszego-czlowieka-wszech-czasow [dostęp dn. 10 listopada 2012 r.].

[3] B. Bruce, Jezus. Dowody zbrodni. Śledztwo w sprawie śmierci najsłynniejszego człowieka wszech czasów, tłum. Julita Mastelarz, Wydawnictwo Carta Blanca, Warszawa 2011, s. 6.

[4] O eliminacji desygnatów jako istotnym czynniku identyfikacji kryminalistycznej zob. szerzej: M. Kulicki, V. Kwiatkowska-Wójcikiewicz, L. Stępka, dz. cyt., s. 19.

[5] Zob. tamże, s. 20.

[6] B. Bruce, dz. cyt., s. 6.

[7] Tamże, s. 6-7.

[8] M. Kulicki, V. Kwiatkowska-Wójcikiewicz, L. Stępka, dz. cyt., s. 20.

[9] Zob. http://www.cartablanca.pl/produkty/231/jezus-dowody-zbrodni-sledztwo-w-sprawie-smierci-najslynniejszego-czlowieka-wszech-czasow [dostęp dn. 10 listopada 2012 r.].