Grudzień 2021 r.

• Chiny nawiązują relacje dyplomatyczne z Nikaraguą, po tym jak ten środkowoamerykański kraj zerwał relacje dyplomatyczne z Tajwanem¹.
• 10 grudnia 2021 r. Rosjanie zawarli z Argentyną umowę dotyczącą m.in szkoleń argentyńskich żołnierzy na terenie Rosji².
• Wirtualny szczyt z udziałem Władimira Putina i Xi Jinpinga, podczas którego uznano, że oba kraje „powinny wzmocnić koordynację i współpracę w sprawach międzynarodowych, zabierać donośniejszy głos w globalnym zarządzaniu, wypracować praktyczne rozwiązania kwestii globalnych (jak walka z epidemiami czy zmiany klimatu), oraz stanowczo bronić społeczności międzynarodowej w rozwiązywaniu kwestii zapalnych”³.
• Chiny podpisują pakiet umów z Irakiem, w tym zobowiązują się do odbudowy 1000 szkół⁴. Ma to zwiększyć wpływy ChRL w rejonie Bliskiego Wschodu.

Styczeń 2022

• Uczestnictwo ambasadorów Chin, Rosji i Serbii w obchodach rocznicy utworzenia Republiki Serbskiej, które miały miejsce 8 i 9 stycznia 2022 roku w Banja Luce, na terytorium Bośni i Hercegowiny⁵.
• Wspólne manewry wojskowe Rosji, Chin i Iranu, które odbyły się 21 stycznia b.r. na Oceanie Indyjskim. Były to już trzecie wspólne ćwiczenia wojskowe tych państw od 2019 roku⁶.
• Do chińskiej inicjatywy Pasa i Szlaku przyłączyła się Syria. Porozumienie w tej sprawie podpisali Fadi al-Khalil, przewodniczący syryjskiej Komisji Planowania i Współpracy Międzynarodowej oraz Feng Biao, ambasador Chin w Syrii⁷. W tym kontekście al-Khalil zaznaczył, że: „Współpraca między oboma narodami będzie obejmować wymianę towarów, technologii i kapitału, a także aktywizację przepływu ludzi i wymiany kulturalnej” a dołączenie przez Syrię do inicjatywy Pasa i Szlaku „odzwierciedla starożytną i długą historię przyjaźni oraz współpracy” z Chinami⁸. Ambasador Feng Biao natomiast oświadczył, że Chiny zamierzają zaangażować się w odbudowę Syrii po zniszczeniach wojennych.

Igrzyska Olimpijskie w Pekinie, 4-20.2.2022

• Przed przybyciem do Chin Władimir Putin opublikował na stronie chińskiej agencji informacyjnej Xinhua artykuł, w którym wprost mówił o kluczowym znaczeniu sojuszu obu państw⁹. W tekście tym jest mowa m.in. o wzmacnianiu rozliczeń w walutach narodowych i tworzeniu mechanizmów potrzebnych do tego, by chronić się przed negatywnymi konsekwencjami sankcji nakładanych przez państwa trzecie.
• Wspólne oświadczenie Federacji Rosyjskiej i Chińskiej Republiki Ludowej w sprawie wejścia stosunków międzynarodowych w nową erę i globalnego zrównoważonego rozwoju, wydane przez przywódców obydwu państw¹⁰.
• Nawiązanie bliskiej współpracy między Chinami a Ekwadorem¹¹.
• Zacieśnianie się sojuszu chińsko-argentyńskiego. Prezydent Argentyny Alberto Fernández potwierdził swoje poparcie dla zasady jednych Chin, w zamian za co prezydent Chin Xi Jinping ogłosił swoje wparcie dla Argentyny w jej sporze z Wielką Brytanią o Malwiny/Falklandy. Obydwaj przywódcy podpisali porozumienie w sprawie współpracy w ramach projektu Jednego Pasa i Jednej Drogi¹².

Luty 2022

24 lutego konflikt ukraińsko-rosyjski wkracza w kolejną fazę.

Marzec 2022

Spotkanie rosyjskiego ministra spraw zagranicznych Siergieja Ławrowa i jego chińskiego odpowiednika Wanga Yi, podczas którego padły oświadczenia o rozszerzeniu współpracy obydwu państw¹³. Współpraca ma dotyczyć m.in. koordynacji polityki zagranicznej i mówienia jednym głosem w sprawach światowych.

Kwiecień 2022

• Chiny i Rosja zaczynają się rozliczać w walutach lokalnych, rozpoczynają się rozmowy między Indiami a Rosją w sprawie przywrócenia po raz pierwszy od czasów zimnej wojny umowy dotyczącej rupii i rubla. Arabia Saudyjska i Chiny rozmawiają o umowie naftowej opartej na juanie¹⁴.
• Przylot sześciu chińskich ciężkich samolotów transportowych Y-20 do Serbii i dostawa systemów obrony przeciwlotniczej dla tego kraju¹⁵.
• Do sojuszu z Chinami dołączają Wyspy Salomona, które trzy lata wcześniej wycofały się z sojuszu z Tajwanem i postawiły na Chiny kontynentalne¹⁶. 19 kwietnia b.r. Chiny podpisały pakt o bezpieczeństwie z tym wyspiarskim krajem południowo-wschodniej Oceanii. Rozpoczęły także wielką kampanię mającą przekonać kolejne państwa południowego Pacyfiku do kompleksowej umowy gospodarczej i nowego porozumienia w sprawie bezpieczeństwa¹⁷.
• Chiny i Iran zacieśniają współpracę w zakresie szkoleń wojskowych, zdecydowały się też na wymianę niektórych wojskowych informacji¹⁸.

Maj 2022

• Rosja i Iran zacieśniają współpracę gospodarczą, szczególnie w obszarze eksportu żywności¹⁹.

Czerwiec 2022

• Prezydent Meksyku Andres Manuel Lopez Obrador nie wziął udziału w szczycie obu Ameryk (SOA), z którego, decyzją amerykańskiej administracji, zostały wykluczone Kuba, Wenezuela i Nikaragua²⁰. Do protestu przyłączyli się także prezydenci Gwatemali i Hondurasu. Państwa Ameryki Środkowej w coraz większym stopniu zacieśniają współpracę z Chinami w ramach inicjatywy Jednego Pasa – Jednej Drogi²¹.
• Podczas szczytu państw BRICS pada propozycja utworzenia nowej światowej waluty rezerwowej²². Ma zostać oparta o koszyk walut – Brazylii, Rosji, Indii, Chin i RPA.
  W ramach 20-letniej umowy o współpracy podpisanej w Teheranie przez prezydentów Iranu oraz Wenezueli, Wenezuela udostępni Iranowi milion hektarów gruntów pod strategiczne uprawy²³.

Lipiec 2022

• Spotkanie Władimira Putina z przywódcą Iranu Alim Chameneim, a także prezydentem Turcji, Recepem Tayyipem Erdoğanem, w celu pogłębienia współpracy²⁴.
• Chińskie inwestycje i handel były przedmiotem rozmów między prezydentem Indonezji Joko Widodo i chińskim przywódcą Xi Jinpingiem²⁵.

Sierpień 2022

• Turcja i Rosja podpisują porozumienie w sprawie płatności za rosyjski gaz w rublach, a więc z pominięciem dolara²⁶.
• Wenezuela i Kolumbia po trzech latach zawieszenia odnawiają stosunki dyplomatyczne²⁷. Zmiana związana była z wyborem lewicowego polityka Gustavo Petro na prezydenta Kolumbii, co oznacza osłabienie wpływów Waszyngtonu w regionie.

Wrzesień 2022

• „W dniach 15–16 września w Samarkandzie odbył się 22. szczyt Szanghajskiej Organizacji Współpracy (SzOW) z udziałem przywódców państw członkowskich, tj. Chin, Rosji, Indii, Pakistanu oraz wszystkich krajów Azji Centralnej (Turkmenistan nie jest członkiem organizacji), a także państw obserwatorów lub partnerów (m.in. Iranu, Turcji, Azerbejdżanu, Białorusi; nie przybył zaproszony premier Armenii). W jego trakcie doszło do licznych spotkań bilateralnych, a sam szczyt poprzedzony został wizytą lidera ChRL w Kazachstanie. Głównymi wątkami rozmów były konsekwencje zmian wywołanych wojną na Ukrainie, perspektywy współpracy gospodarczej i rozwoju wspólnych projektów transportowych. (…) Ponadto na szczycie otworzono finalny etap irańskich starań o pełne członkostwo w organizacji, uznano za partnerów w dialogu Bahrajn, Kuwejt, ZEA i Mjanmę oraz zapowiedziano rozpoczęcie rozmów o włączeniu do dialogu Egiptu, Arabii Saudyjskiej i Kataru. Już po zakończeniu szczytu wolę członkostwa Turcji w SzOW ponownie zadeklarował prezydent Recep Tayyip Erdoğan”²⁸. Iran ma zostać członkiem organizacji w kwietniu 2023 r.²⁹.
• Wyspy Salomona odrzuciły projekt amerykańskiej umowy, a przywódcy Mikronezji wyrazili niezadowolenie z powodu „niewystarczającej” pomocy finansowej dla ich regionu. Amerykańskie próby wzmocnienia więzi z krajami Pacyfiku zakończyły się niepowodzeniem³⁰.
• Nikaraguański MSZ poinformował, że „dziesięć lat po decyzji podjętej przez rząd dyktatora Nikaragui Daniela Ortegi w sprawie budowy interoceanicznego kanału, który ma być »trzy razy większy niż Kanał Panamski« i połączyć Morze Karaibskie z Pacyfikiem, postanowiono powierzyć realizację tego przedsięwzięcia inwestorowi z Chin. Realizację przedsięwzięcia, którego koszt wyceniono na 50 mld dolarów, rząd Nikaragui powierzył w 2012 roku jednej z wielkich prywatnych grup kapitałowych Honkgongu. Przez 10 lat budowa jednak nie rozpoczęła się. Sytuacja zmieniła się dopiero po tym, jak w grudniu ubiegłego roku dyktator Nikaragui przywrócił stosunki dyplomatyczne z Pekinem, po 31-letnim okresie utrzymywania ich z Tajwanem”³¹.
• Chiny i Rosja podpisały umowę na temat strategicznej współpracy w zakresie projektów dotyczących nawigacji satelitarnej. „Zawarte porozumienie ma umożliwić poprawę dokładności ich systemów nawigacji satelitarnej: rosyjskiego GLONASS oraz chińskiego BeiDou. Oba systemy są rozwijane niezależne od stworzonego przez Amerykanów GPS. (…) Oba państwa zgodziły się w niej na wybudowanie na swoim terytorium naziemnych stacji satelitarnych partnera. W związku z tym chińskie stacje powstaną w Obnińsku na zachodzie Rosji, Irkucku we wschodniej Syberii i w Pietropawłowsku Kamczackim na wschodzie kraju. Z kolei rosyjskie stacje zostaną zbudowane w trzech chińskich miastach – Changchun na północnym wschodzie kraju, Urumczi na północnym zachodzie i w Szanghaju na wschodzie”³².

Październik 2022

• „Państwa porozumienia naftowego OPEC+ z Arabią Saudyjską i Rosją na czele nie uległy presji USA oraz G7 i wprowadziły cięcia wydobycia pomimo niedoborów ropy na rynku i wysokiej ceny. (…) USA oraz pozostałe strony G7 (w tym Unia Europejska) zabiegały o zwiększenie podaży ropy, w celu obniżenia cen paliw na stacjach i ulżenia gospodarkom krajów-importerów odczuwającym drożyznę w wynikach ekonomicznych. (…) Ruch OPEC+ jest odczytywany jako solidarność z Rosjanami w kartelu obawiającym się inicjatywy odbiorców ropy. OPEC przedłużyło współpracę z Rosją w ramach OPEC+ do końca 2023 roku”³³.
• „Węgry i Serbia zbudują rurociąg do transportu rosyjskiej ropy. Inwestycja ma zbliżyć do siebie sektory energetyczne obu państw. Współpraca rozumiana jest również jako jednoznaczna forma sprzeciwu wobec stanowiska Brukseli, która dąży do uniezależnienia się od dostaw surowców energetycznych z Federacji Rosyjskiej”³⁴.
• „Sieci kart bankowych Iranu i Rosji zostaną połączone w ciągu najbliższych miesięcy (…). Połączenie ma ułatwić firmom i turystom łatwe przeprowadzanie transakcji”³⁵.
• Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych przytłaczającą większością głosów przegłosowało rezolucję zobowiązującą Izrael do pozbycia się broni jądrowej, do posiadania której kraj ten nigdy się nie przyznał³⁶. Komitet Zgromadzenia Ogólnego ONZ przegłosował rezolucję zgłoszoną przez Autonomię Palestyńską i 19 innych krajów, między innymi Bahrajn, Jordanię, Maroko i Zjednoczone Emiraty Arabskie stosunkiem 152 do 5. Pięć państw, które sprzeciwiły się rezolucji w sprawie „ryzyka rozprzestrzeniania broni jądrowej na Bliskim Wschodzie” to: Kanada, Izrael, Mikronezja, Palau i Stany Zjednoczone. Kolejne 24 kraje wstrzymały się od głosu, są wśród nich członkowie Unii Europejskiej, w tym Polska³⁷.
• Nowym prezydentem Brazylii został Luiz Inácio Lula da Silva, co oznacza porażkę proamerykańskiego polityka, walczącego o reelekcję Jaira Bolsonaro³⁸.

Listopad 2022

• Węgry i Iran podpisały porozumienie o współpracy ekonomicznej w ramach Trzeciej Irańsko-Węgierskiej Wspólnej Komisji ds. Współpracy Ekonomicznej (Iran and Hungary Joint Economic Cooperation Commission)³⁹.
• Chiny i Kuba zacieśniają współpracę podczas wizyty w Pekinie Miguela Díaz-Canela Bermudeza, kubańskiego prezydenta i pierwszego sekretarza Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Kuby⁴⁰. Bermudez wspólnie z Władimirem Putinem odsłonił także pomnik Fidela Castro w Moskwie⁴¹.

Grudzień 2022

• Chiny i Arabia Saudyjska zacieśniają strategiczną współpracę, co oznacza osłabianie wpływów amerykańskich na Bliskim Wschodzie⁴². Częścią porozumienia jest podpisanie „listu intencyjnego z chińską firmą Huawei Technologies w sprawie usług chmurowych i budowy centrów wysokich technologii w saudyjskich miastach. Porozumienie uzgodniono, mimo że USA przestrzegały sojuszników w Zatoce Perskiej przed używaniem technologii tego chińskiego koncernu ze względów bezpieczeństwa – podkreśla Reuters. Chińskie i saudyjskie firmy zawarły również 34 umowy dotyczące inwestycji, między innymi w branży zielonych energii, IT, usług w chmurze, transportowej i budowlanej – przekazała SPA. Agencja nie podała wartości umów, ale wcześniej zapowiadała podpisanie porozumień wartych 30 mld dolarów. Xi przyleciał do Arabii Saudyjskiej w środę i – jak oceniały stacja CNN i agencja AFP – został tam przywitany z większą pompą niż prezydent USA Joe Biden podczas swojej lipcowej wizyty. Według mediów jest to wyraźny sygnał dla Waszyngtonu, który skrytykował zbliżenie Rijadu z Pekinem”⁴³.
• Wiceszef Rady Bezpieczeństwa Rosji Dmitrij Miedwiediew spotkał się w Pekinie z prezydentem Chin Xi Jinpingiem. „Miedwiediew przekazał chińskiej głowie państwa przesłanie od prezydenta Rosji, w którym m.in. zwrócono uwagę na bezprecedensowy poziom rosyjsko-chińskiego dialogu politycznego i praktycznej współpracy oraz wyrażono zaufanie do dalszego postępującego rozwoju stosunków międzypaństwowych i międzypartyjnych w ścisłej współpracy z nowym kierownictwem KPCh (…) Rosjanie przekazali również, że odnotowano „szeroką zbieżność podejścia Moskwy i Pekinu do najbardziej palących problemów świata”. Podczas rozmowy politycy mieli poruszyć temat strategicznej koordynacji polityki zagranicznej, w tym w ramach ONZ i na innych platformach wielostronnych, w tym Szanghajskiej Organizacji Współpracy, BRICS i G20”⁴⁴.
• Iran i Rosja reaktywują korytarz transportowy, tzw. korytarz perski, który w II wojnie światowej pozwolił ZSRR wspomóc aliantów w pokonaniu III Rzeszy⁴⁵.
• Otwarcie chińskiej gospodarki zwiększa popyt na surowce energetyczne. „To sprawia, że inwestorzy oczekują większej aktywności w niektórych sektorach gospodarki chińskiej – już obecnie widać złagodzenie podejścia, chociażby po skokowym wzroście popytu na paliwo lotnicze. (…) Z kolei drugą wiadomością, sprzyjającą wyższym wycenom ropy naftowej, jest informacja o planach rozpoczęcia programu uzupełniania rezerw strategicznych ropy naftowej. W piątek amerykański Departament Energii podał, że kupi do 3 mln baryłek ropy z dostawą w lutym. Skupowanie ropy naftowej na rynku to następstwo programu systematycznej sprzedaży tego surowca z rezerw strategicznych przez USA w bieżącym roku w celu presji na spadek cen ropy. USA w marcu ogłosiły sprzedaż aż 180 mln baryłek ropy i w późniejszych miesiącach trzymały się tego planu. W rezultacie, strategiczne rezerwy ropy w USA spadły do poziomu 380 mln baryłek, najniższego od 1984 r”⁴⁶.
• Marynarka Armii Ludowo-Wyzwoleńczej osiągnęła możliwość operowania na dalekim Pacyfiku i jest w stanie kontrolować wody wokół wyspy Guam, amerykańskiej wyspy na Pacyfiku i ważnej bazy wojskowej. „Lotniskowiec chińskiej marynarki wojennej Liaoning po raz pierwszy zbliżył się do wyspy Guam na Pacyfiku, gdzie mieszczą się amerykańskie bazy wojskowe. Wysyłany jest geopolityczny i strategiczny sygnał: możemy was dosięgnąć. Jeśli nie dziś, to wkrótce – ocenił Carl Schuster, emerytowany oficer amerykańskiej marynarki”⁴⁷.
• ChRL i Federacja Rosyjska uzgodniły zwiększenie koordynacji działań w polityce międzynarodowej. „Władimir Putin w czasie rozmowy z Xi Jinpingiem podkreślił, że Rosja i Chiny dążą do zacieśnienia współpracy zarówno w obszarach dotyczących bezpieczeństwa, jak i handlu. Stwierdził także, że stosunki dwustronne są »najlepsze w historii i wytrzymują wszelkie próby«. – Podzielamy te same poglądy dotyczące przyczyn, kursu i logiki zachodzących przemian globalnego krajobrazu geopolitycznego – powiedział Władimir Putin. Xi Jinping w czasie swojej wypowiedzi zaznaczył, że »na tle trudnej sytuacji międzynarodowej Chiny są gotowe do zacieśniania współpracy politycznej z Rosją« i bycia »globalnymi partnerami«”⁴⁸. „Chiny są gotowe do współpracy z Rosją i wszystkimi postępowymi siłami na świecie, które sprzeciwiają się hegemonizmowi i polityce siły, aby wspólnie przeciwstawić się unilateralizmowi, protekcjonizmowi i zastraszaniu oraz zdecydowanie chronić suwerenność, bezpieczeństwo i interesy rozwojowe obu krajów, a także międzynarodowe równość i sprawiedliwość, powiedział Xi. Xi powiedział, że Chiny i Rosja powinny zwiększyć wzajemne wsparcie w kwestiach dotyczących ich podstawowych interesów i współpracować, aby przeciwstawić się ingerencji i sabotażowi sił zewnętrznych. Putin powiedział, że Rosja zdecydowanie popiera stanowisko Chin w sprawie Tajwanu i stanowczo przestrzega zasady jednych Chin. Putin powiedział również, że w obecnej złożonej i trudnej sytuacji międzynarodowej stosunki rosyjsko-chińskie utrzymały solidne tempo rozwoju, odnotowując stały postęp współpracy w różnych dziedzinach, w tym w energetyce, rolnictwie, transporcie, infrastrukturze, sporcie i wymianie międzyludzkiej. Odporność, dojrzałość i stabilność stosunków rosyjsko-chińskich uległy dalszemu wzmocnieniu, powiedział Putin, dodając, że znaczenie strategicznej koordynacji między dwoma krajami stało się bardziej widoczne, a stosunki dwustronne mogą służyć jako model dla stosunków między głównymi krajami w XXI wieku. Rosja jest gotowa kontynuować ścisłą współpracę z Chinami na platformach wielostronnych, w tym Organizacji Narodów Zjednoczonych, Szanghajskiej Organizacji Współpracy, BRICS i Grupy 20, powiedział Putin”⁴⁹.

za: https://www.nowoczesnamysl.pl/kalendarium/

---

¹ Nikaragua zrywa relacje z Tajwanem, nawiązuje z Chinami, 10.12.2021, https://www.rp.pl/dyplomacja/art19184961-nikaragua-zrywa-relacje-z-tajwanem-nawiazuje-z-chinami; China, Nicaragua resume diplomatic relations, 10.12.2021, http://www.news.cn/english/2021-12/10/c_1310364598.htm.

² Chiny i Rosja rozmieszczą bazy w Argentynie?, 10.02.2022, https://defence24.pl/geopolityka/chiny-i-rosja-rozmieszcza-bazy-w-argentynie.

³ Przywódcy Rosji i Chin ogłaszają: będziemy razem bronić swoich interesów, 15.12.2021, https://businessinsider.com.pl/gospodarka/rosja-i-chiny-jednym-glosem-bedziemy-bronic-interesow/w1k839k.

⁴ L. Zhou, China signs deal to build 1,000 schools in Iraq as Beijing pushes for greater role in Middle East after US withdrawals, 19.12.2021, https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3160306/china-signs-deal-build-1000-schools-iraq-beijing-pushes.

⁵ Bośnia i Hercegowina: Chiny, Rosja i Serbia brutalnie ingerują w nasze sprawy wewnętrzne, 12.01.2022, https://forsal.pl/swiat/bezpieczenstwo/artykuly/8331606,bosnia-i-hercegowina-chiny-rosja-i-serbia-brutalnie-ingeruja-w-nasze-sprawy-wewnetrzne.html.

⁶ Rosja, Chiny i Iran prężą muskuły. Nagranie z manewrów wojskowych na Oceanie Indyjskim, 21.01.2022, https://wideo.wp.pl/rosja-chiny-i-iran-preza-muskuly-nagranie-z-manewrow-wojskowych-na-oceanie-indyjskim-6728802423842945v?amp=1.

⁷ Syria dołącza do chińskiej inicjatywy Pasa i Szlaku, 16.01.2022, https://strajk.eu/syria-dolacza-do-chinskiej-inicjatywy-pasa-i-szlaku/.

⁸ Ibidem.

⁹ V. Putin, “Russia and China: A Future-Oriented Strategic Partnership” for the Chinese News Agency Xinhua, 3.2.2022, http://en.kremlin.ru/events/president/news/67694.

¹⁰ V. Baran, Rosja i Chiny wydają wspólne oświadczenie. Chodzi o NATO, 04.02.2022, https://wiadomosci.wp.pl/rosja-i-chiny-wydaja-wspolne-oswiadczenie-chodzi-o-nato-6733702518024928a. Tekst oświadczenia opublikowany został na stronie: http://www.kremlin.ru/supplement/5770.

¹¹ Ambassador of Ecuador to China: The Relationship Is at the Best Period in History Today, 25.03.2022, http://www.chinatoday.com.cn/ctenglish/2018/commentaries/202203/t20220325_800280523.html.

¹² China, Argentina to deepen comprehensive strategic partnership, 06.02.2022, https://news.cgtn.com/news/2022-02-06/China-Argentina-to-deepen-comprehensive-strategic-partnership-17qINrzqQVy/index.html.

¹³ Siergiej Ławrow w Chinach. Spotkał się z szefem chińskiej dyplomacji, 30.03.2022, https://tvn24.pl/swiat/chiny-siergiej-lawrow-spotkal-sie-z-szefem-chinskiej-dyplomacji-wangiem-yi-5655316.

¹⁴ Chiny kupują rosyjskie surowce w juanach. To pierwszy taki przypadek od nałożenia sankcji, 10.04.2022, https://businessinsider.com.pl/gospodarka/chiny-kupuja-rosyjskie-surowce-w-juanach-to-pierwszy-taki-przypadek-od-nalozenia/p33g30y.

¹⁵ Liu Xuanzun, Guo Yuandan, Spotting of six Y-20 cargo planes in Serbia displays China’s strategic transport capabilities, 10.04.2022, https://www.globaltimes.cn/page/202204/1258931.shtml.

¹⁶ B. Kwiatkowska, Wyciekła umowa z Chinami. Wielka awantura o Wyspy Salomona, 29.03.2022, https://wiadomosci.wp.pl/awantura-o-wyspy-salomona-reakcja-sasiadow-obrazliwa-6752444092562368a.

¹⁷ P. Ciszak, Chiny zdobyły przyczółek i budują nowy układ. Wyspy na marginesie geopolityki stały się jądrem brutalnej rywalizacji, 29.05.2022, https://www.money.pl/gospodarka/chiny-zdobyly-przyczolek-i-buduja-nowy-uklad-wyspy-na-marginesie-geopolityki-staly-sie-jadrem-brutalnej-rywalizacji-6773012359453248a.html.

¹⁸ Chiny i Iran zacieśniają współpracę wojskową, 28.04.2022, https://radio.opole.pl/104,572581,chiny-i-iran-zaciesniaja-wspolprace-wojskowa; China, Iran agree to push military ties to higher level, 28.04.2022, https://news.cgtn.com/news/2022-04-28/China-Iran-agree-to-push-military-ties-to-higher-level-19AEBvT2swg/index.html.

¹⁹ Russia, Iran sign trade expansion agreements, 26.05.2022, https://www.middleeastmonitor.com/20220526-russia-iran-sign-trade-expansion-agreements/.

²⁰ USA wykluczają ze szczytu obu Ameryk rządy Kuby, Wenezueli i Nikaragui. Nie pojedzie też prezydent Meksyku, 6.06.2022, https://tvn24.pl/swiat/usa-wykluczaja-ze-szczytu-obu-ameryk-rzady-kuby-wenezueli-i-nikaragui-prezydent-meksyku-andres-manuel-lopez-obrador-nie-jedzie-5739561; ‘No longer US’ backyard,’ Latin America sends united message, 7.06.2022, https://www.globaltimes.cn/page/202206/1267442.shtml.

²¹ China, L. America become closer politically and economically: Mexican Chamber, 9.06.2022, https://www.globaltimes.cn/page/202206/1267741.shtml.

²² Russia and China are brewing up a challenge to dollar dominance by creating a new reserve currency, 24.06.2022, https://markets.businessinsider.com/news/currencies/dollar-dominance-russia-china-rouble-yuan-brics-reserve-currency-imf-2022-6.

²³ Iran będzie uprawiać milion hektarów ziemi w Wenezueli, 27.07.2022, https://www.bankier.pl/wiadomosc/Iran-bedzie-uprawiac-milion-hektarow-ziemi-w-Wenezueli-8381278.html.

²⁴ Putin spotkał się z Erdoganem i Chameneiem. „Teheran i Moskwa muszą być czujne wobec oszustw Zachodu”, 19.7.2022, https://www.rmf24.pl/raporty/raport-wojna-z-rosja/news-putin-spotkal-sie-z-erdoganem-i-chameneiem-teheran-i-moskwa-,nId,6166620#crp_state=1; Leader meets Putin, says dollar must be removed from bilateral trade, 19.7.2022, https://www.tehrantimes.com/news/474826/Leader-meets-Putin-says-dollar-must-be-removed-from-bilateral.

²⁵ Widodo z Indonezji rozmawia o inwestycjach, G-20 z chińskim Xi, 26.7.2022, https://aktualnosci.news/widodo-z-indonezji-rozmawia-o-inwestycjach-g-20-z-chinskim-xi-100746/.

²⁶ Fatih Donmez: Agreement reached with Russia on gas payment in rubles, 11.08.2022, https://www.azerbaycan24.com/en/fatih-donmez-agreement-reached-with-russia-on-gas-payment-in-rubles/; Turkish Energy Minister Donmez: the country will not join the sanctions against Russia, 11.08.2022, https://scooptrade.com/turkish-energy-minister-donmez-the-country-will-not-join-the-sanctions-against-russia/.

²⁷ Venezuela and Colombia restore diplomatic ties after three years, 29.08.2022, https://www.france24.com/en/americas/20220829-venezuela-and-colombia-restore-diplomatic-ties-after-3-years.

²⁸ Z wojną w tle. Szczyt Szanghajskiej Organizacji Współpracy w Samarkandzie, 20.09.2022, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2022-09-20/z-wojna-w-tle-szczyt-szanghajskiej-organizacji-wspolpracy-w.

²⁹ Iran to obtain full SCO membership in 2023: embassy, 12.07.2022, https://www.globaltimes.cn/page/202207/1270360.shtml.

³⁰ Chiny wygrały. Oferta USA została odrzucona, 28.09.2022, https://wiadomosci.wp.pl/chiny-wygraly-oferta-usa-zostala-odrzucona-6817201913723712a.

³¹ Nikaragua. Delegacja Chin omówiła z rządem Ortegi projekt budowy kanału interoceanicznego, 29.09.2022, https://www.gospodarkamorska.pl/nikaragua-delegacja-chin-omowila-z-rzadem-ortegi-projekt-budowy-kanalu-interoceanicznego-66857.

³² Rosja i Chiny łączą siły w kosmosie. Chcą zwiększyć dokładność swoich nawigacji satelitarnych, 30.09.2022, https://najlepsze-miasto.com/swiat/rosja-i-chiny-lacza-sily-w-kosmosie-chca-zwiekszyc-dokladnosc-swoich-nawigacji-satelitarnych/.

³³ Potęgi naftowe rzucają wyzwanie Zachodowi i grają na jeszcze droższą ropę, 5.10.2022, https://biznesalert.pl/porozumienie-naftowe-opec-rosja-arabia-saudyjska-ropa-ciecie-2-mln-barylek/.

³⁴ Węgry i Serbia zbudują rurociąg. To początek szerszej współpracy obu państw, 11.10.2022, https://obserwatorgospodarczy.pl/2022/10/11/wegry-i-serbia-zbuduja-rurociag-to-poczatek-szerszej-wspolpracy-obu-panstw/; Vucic, Orban agree to build a Serbia-Hungary oil pipeline, 10.10.2022, https://www.ansa.it/nuova_europa/en/news/sections/politics/2022/10/10/vucic-orban-agree-to-build-a-serbia-hungary-oil-pipeline_2ebdf057-e09c-45c3-b5b7-74c3f922868a.html.

³⁵ Rosja i Iran połączą swoje systemy płatności kartą w ciągu kilku miesięcy, 11.10.2022, https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/rosja-i-iran-polacza-swoje-systemy-platnosci-karta-w-ciagu-kilku-miesiecy/39rlrqs.

³⁶ ONZ zobowiązała Izrael do pozbycia się broni jądrowej, 30.10.2022, https://www.wnp.pl/przemysl-obronny/onz-zobowiazala-izrael-do-pozbycia-sie-broni-jadrowej,639614.html;

³⁷ Specjalna rezolucja ONZ. Izrael został zobowiązany do pozbycia się broni jądrowej, 30.10.2022, https://wiadomosci.dziennik.pl/swiat/artykuly/8578121,bron-jadrowa-izrael.html.

³⁸ Znamy wyniki wyborów w Brazylii. Wielki powrót byłego prezydenta, 30.10.2022, https://wiadomosci.onet.pl/swiat/znamy-wyniki-wyborow-w-brazylii-wielki-powrot-bylego-prezydenta/pnx6xtk.

³⁹ Iran, Hungary sign cooperation document, 17.11.2022, https://en.irna.ir/news/84946216/Iran-Hungary-sign-cooperation-document.

⁴⁰ China’s Xi pledges support for Cuba on ‘core interests’, 26.11.2022, https://abcnews.go.com/International/wireStory/chinas-xi-pledges-support-cuba-core-interests-93944263.

⁴¹ Evoking Castro, Putin and Cuban leader pledge to deepen ties, 22.11.2022, https://www.reuters.com/world/europe/evoking-castro-putin-cuban-leader-pledge-deepen-ties-2022-11-22/.

⁴² Xi Jinping takes his diplomatic charm offensive to the Middle East, 07.12.2022, https://www.politico.com/news/2022/12/07/xi-jinping-china-saudi-arabia-summit-00072784.

⁴³ Arabia Saudyjska i Chiny zacieśniają współpracę. Podpisały strategiczne umowy, 08.12.2022, https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/swiat/artykuly/8606119,arabia-saudyjska-chiny-wspolpraca-umowy-huawei.html.

⁴⁴ Miedwiediew spotkał się w Pekinie z prezydentem Xi. Rozmowa o Ukrainie, 21.12.2022, https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art37648131-miedwiediew-spotkal-sie-w-pekinie-z-prezydentem-xi-rozmowa-o-ukrainie.

⁴⁵ Iran i Rosja reaktywują korytarz transportowy. „Ogromne zagrożenie”, 22.12.2022, https://www.onet.pl/biznes/biznesalert/iran-i-rosja-reaktywuja-korytarz-transportowy-ogromne-zagrozenie/ggpqhs9,30bc1058.

⁴⁶ Komentarz surowcowy DM BOŚ – ropa naftowa, złoto, 19.12.2022, https://www.parkiet.com/surowce/art37632491-komentarz-surowcowy-dm-bos-ropa-naftowa-zloto; Ceny ropy rosną w reakcji na otwieranie gospodarki Chin, 20.12.2022, https://www.wnp.pl/finanse/ropa-w-usa-zyskuje-w-reakcji-na-otwieranie-gospodarki-chin,657924.html.

⁴⁷ Media: chiński lotniskowiec Liaoning zbliżył się do wyspy Guam, na której znajdują się bazy wojskowe USA, 30.12.2022, https://tvn24.pl/swiat/chiny-usa-lotniskowiec-liaoning-zblizyl-sie-do-wyspy-guam-terytorium-usa-6558113; China’s aircraft carrier Liaoning spotted edging close to Guam for first time amid US strategic threats, 29.12.2022, https://www.globaltimes.cn/page/202212/1282934.shtml?id=12.

⁴⁸ Rozmowa Władimir Putin – Xi Jinping. Prezydent Rosji wyszedł z propozycją, 30.12.2022, https://www.wprost.pl/polityka/11025868/rozmowa-wladimir-putin-xi-jinping-prezydent-rosji-wyszedl-z-propozycja.html.

⁴⁹ Xi, Putin meet via video link; bilateral ties show ‘solid foundation to withstand tests’, 30.12.2022, https://www.globaltimes.cn/page/202212/1282968.shtml.