Małgorzata Terlecka-Reksnis, Soc, pop, post. Portrety gwiazd, Wydawnictwo MG, Łódź 2013, ss. 240
Ślepo zapatrzeni w hollywoodzkie produkcje nie dostrzegamy rodzimych talentów. Niesłusznie hołdujemy gwiazdkom i celebrytom, które królują w mediach nie ze względu na posiadane umiejętności czy z uwagi na godne podziwu osiągnięcia, lecz zwłaszcza na skutek kontrowersji i uczestniczenia w niejednoznacznych moralnie zajściach. Niezgodą na taką niesprawiedliwość w obszarze kultury czy odbioru polskiej twórczości jest obszerna, starannie wydana, oprawiona w twardą, porządną okładkę, książka autorstwa Małgorzaty Terleckiej-Reksnis pod tytułem „Soc, pop, post. Portrety gwiazd”. To dziewięć doskonale nakreślonych portretów kobiet, które ukształtowały polską muzykę rozrywkową – i nie tylko – oraz zapisały się raz na zawsze w naszej pamięci kulturowej. Osiecka, Jędrusik, Dudziak, Kora, Przemyk, Bartosiewicz, Geppert, Bem, Jopek – bo o nich mowa – to szczególne bohaterki, szczególnego dzieła.
Prezentowana czytelnikom monografia zawiera szkice reporterskie gromadzone i zapisywane przez ostatnie dwadzieścia pięć lat. Tworzy je niepowtarzalne, unikalne archiwum spotkań, rozmów, faktów oraz wyobrażeń, będące świadectwem odczuwania dynamicznie – wbrew nadziejom na dotarcie to obiektu marzeń – zmieniającej się rzeczywistości społecznej i kulturowej. Trzeba przy tym jednocześnie zaznaczyć, że to nie tylko relacja z życia na piedestale w roli gwiazdy, w świecie mody. Poznamy wszakże zwyczaje tych kobiet, które są dzisiaj ikonami popkultury oraz obyczaje zbiorowości, których były i nieraz wciąż są częścią. Dowiemy się jakie tęsknoty, marzenia, pragnienia oraz potrzeby rządziły relacjami w tej szczególnej grupie. Bo to nie tylko refleksje autorki i bohaterek, ale i bliskich im osób, takich jak na przykład Olga Lipińska.
Najbardziej fascynujące w tej książce jest jednak to, iż zyskamy odpowiedzi na nurtujące pytania o przyczyny pewnych ich publicznych wystąpień, kroków czy decyzji, jakie zaważyły o przebiegu kariery, ale i również dlaczego niektóre kariery się załamywały. Takie ujęcie stanowi nie lada gratkę zarówno dla historyków, socjologów, politologów, kulturoznawców, jak i dla fanów artystek. Przede wszystkim jednak zachwyci ludzi zainteresowanych pogłębianiem swej świadomości polskości. Z relacji przyjaciół dowiemy się zwłaszcza w jaki sposób bohaterki radziły sobie ze swoimi rolami społecznymi oraz sztuką, którą tworzyły. Przykładowo zaskakująca jest opowieść o tym jak Kalina Jędrusik oglądała siebie na szklanym ekranie, w scenie miłosnej. Te wspomnienia są często przesłanką głębszych rozważań nad życiem w ogóle. O tym gdzie biegnie granica pomiędzy wizerunkiem scenicznym, maską a człowiekiem, jak tworzą się w pamięci zbiorowej mity, jak przebiega proces demistyfikacji, na czym polegają paradoksy aktorstwa w dzisiejszych czasach. To zdecydowanie wartościowa oraz wzbogacająca intelektualnie i emocjonalnie lektura.
Autorka zdołała cudownie – ze wspomnień, rozmów, wrażeń – wydobyć dla czytelników pewien znamienny sposób pojmowania polskości, reagowania na nią oraz jej tworzenia. Dzięki – świetnie pod względem warsztatowym przedstawionym – obrazom polskiej rzeczywistości społecznej, minionych wydarzeń politycznych, których konsekwencje często wciąż boleśnie odczuwamy, a także przenikania do nas zachodnich wzorców uzyskujemy subiektywny (i dzięki temu ciekawy) przegląd momentów krytycznych lat 50., 60., 80., 90. Stanowi on wzorowy przykład precyzyjnego studium kulturowego.
Małgorzata Terlecka-Reksnis w swej książce pod tytułem „Soc, pop, post. Portrety gwiazd” pokazała nam rozmaite oblicza kobiecości, historii zapamiętanych z nietuzinkowych perspektyw oraz prywatną popkulturę ważnych Polek. Zabrała nas do samego centrum ścierania się ze sobą postaw wobec tego, co w kulturze polityczne, a co determinuje jakość życia społecznego narodu. To z kolei dało nam spojrzenie na zmiany w łonie zbiorowej wyobraźni, ewolucji zmian w sferze upodobań, preferencji konsumenckich, a także – co istotne – niepokojącej przemianie w obszarze wrażliwości, jaka wciąż ma miejsce. Jest to więc monografia ważna i cenna dla Polaków – jako, że dokumentuje kluczowy w rozwoju naszej kultury okres, a także wszystkich tych, co pragną poznać lepiej ten naród.
Książka jest dostępna na stronie Wydawnictwa MG: http://www.wydawnictwomg.pl/?s=soc
Krzysztof Wróblewski
a.me.