W spotkaniu wzięli udział prezydenci Federacji Rosyjskiej – Władymir Putin, Armenii – Serż Sarkisjan, Białorusi – Aleksander Łukaszenka, Kazachstan – Nursułtan Nazarbajew, Tadżykistanu – Emomali Rachmon, Uzbekistanu – Islam Karimow, Ukrainy – Wiktor Janukowycz; premierzy: Azerbejdżanu – Artur Rasi-Zade i Mołdawii – Władimir Filat oraz minister spraw zagranicznych Kirgistanu Erlan Abdylajew. Uczestnicy szczytu spotkali się z prezydentem Turkmenistanu Gurbanguły Berdimuhamedowem.

Celem szczytu było m.in. podpisanie szeregu umów, głównie z zakresu bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym porozumienia o współpracy w szkolenia jednostek antyterrorystycznych oraz umowy w sprawie utworzenia Rady Szefów Wywiadu Gospodarczego państw WNP. Organ ten będzie koordynować wspólne działania mające na celu zwalczanie prania brudnych pieniędzy i finansowania terroryzmu.

Rada Szefów Państw WNP ogłosiła rok 2013 Rokiem Kultury Ekologicznej i Ochrony Środowiska, a także zapowiedziano rozpoczęcie przygotowań do obchodów w 2015 r. 70. rocznicy zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej.

Prezydent Putin w trakcie szczytu spotkał się też indywidualnie z Wiktorem Janukowyczem, Nursułtanem Nazarbajewem i Serżem Sarkisjanem. W swoim wystąpieniu na forum Rady, szef Federacji Rosyjskiej podkreślił gospodarczy wymiar współpracy w ramach WNP. – To zadanie o szczególnej wadze w sytuacji światowego kryzysu, grożącego dalszym pogłębieniem. Dodatkowego znaczenia w walce ze skutkami globalnej recesji ma też zacieśnianie więzi w ramach ustanowionej w obrębie WNP strefy wolnego handlu – przekonywał prezydent Putin. Większość państw WNP ratyfikowała już umowę w sprawie jej utworzenia. Do końca 2012 r. – uczynią to zapewne Kirgistan i Tadżykistan. Putin z zadowoleniem przyjął deklarację prezydenta Uzbekistanu, w sprawie przystąpienia tego państwa do strefy.

Kolejnym krokiem zacieśnienia więzi ekonomicznych – ma być umowa o wolnej wymianie usług. Z inicjatywą tą wystąpił prezydent Ukrainy. – Unia Celna i wspólna przestrzeń gospodarcza tworzą ramy, które pozwolą nam wzmocnić stabilność makroekonomiczną w regionie, kształtować rynek bankowo-finansowy i rynek pracy w naszych państwach – podkreślał Putin. – Będziemy przyjmować wszystkie kraje, które wyrażą taką wolę chcą i będą gotowe do przystąpienia do porozumień integracyjnych. Powtarzam, wyrażam takie pragnienie i deklaruję gotowość do takich rozmów i decyzji. Jest to proces dwustronny, ale na pewno z naszej strony jest do niego bardzo pozytywne nastawienie – dodał prezydent Federacji.

Przechodząc do szczegółów, Putin podkreślił wagę nowoczesnych technologii – W ubiegłym roku kluczową dla Wspólnoty kwestią gospodarczą były komunikacja i informacja. Udało się wiele zrobić w tym zakresie, w niemal wszystkich krajach udało się już wdrożyć elementy e-administracji – zauważył Putin. Jednocześnie w kontekście high-tech, za szczególnie interesujący dla wszystkich krajów WNP – rosyjski prezydent uznał system GLONASS. – Jego wdrożenie może zapewnić szereg korzyści w sferze gospodarczej, ponieważ zmniejsza koszty związane z transportem ładunków i prowadzi do zwiększenia bezpieczeństwa wszystkich rodzajów transportu. Mamy wielką nadzieję, że nasi partnerzy z krajów WNP będą zainteresowani tym projektem – rekomendował Putin. GLONASS (Глобальная навигационная спутниковая система) to rosyjski satelitarny system nawigacji satelitarnej, budowany jeszcze w okresie ZSSR na potrzeby wojskowe, dziś zaś odbudowany i adaptowany na potrzeby komercyjne, rywalizując na terenie postsowieckim m.in. z GPS.

Z kolei nawiązując do ostatniego szczytu APEC w Władywostoku, rosyjski prezydent podkreślił, że region Azji i Pacyfiku jest najbardziej obiecującym gospodarczo, zwłaszcza wobec problemów gospodarczych w Ameryce Północnej i Europie Zachodniej. – W dużej mierze na tym obszarze rozstrzyga się przyszłość światowej gospodarki – uważa Putin. Jak przypomniał – Rosja będzie w 2013gospodarzem spotkania G-20, a rok później – G-8 i chce podczas nich reprezentować interesy całej WNP. Zdaniem Putina nowy impuls potrzebny jest też OBWE i być może uda się wyprowadzić tę Organizację z kryzysu wraz z przejęciem przewodnictwa w niej przez Ukrainę w 2013 r. W przyszłym roku na szczycie w Mińsku przewodnictwo w WNP przejmie Białoruś.

Turkmeński szczyt jest bez wątpienia sukcesem Putina i ważnym elementem współpracy eurazjatyckiej – nie tyle zresztą przez podejmowane decyzje, co ze względu na sam przebieg, szeroki udział przedstawicieli państw-uczestników Wspólnoty, a także skuteczne wyciszenie na jego czas dzielących część z nich różnic i konfliktów. Z drugiej jednak strony po zakończeniu oficjalnych spotkań – problemy Zakaukazia i Azji Środkowej powrócą i w istocie kwestia postawienia kolejnego kroku na drodze do prawdziwej integracji – stanie zapewne przed przyszłorocznym szczytem w Mińsku. Jego gospodarz, prezydent Łukaszenka wprost przyznaje, że albo będzie on historyczny, albo cały proces stanie w miejscu. Również rosyjscy i (zwłaszcza) kazachscy zwolennicy szybszej drogi do zintegrowanej Eurazji uważają, że taktyka powolnego oswajania państw WNP – już się wyczerpuje i najwyższa pora, by podkręcić tempo.

Konrad Rękas

Artykuł ukazał się również na Geopolityka.org