Renesans i Reformacja, nawiązujące odpowiednio do narracji racjonalistycznej i fideistycznej, stoją ze sobą w jaskrawej sprzeczności, pozwalając na ważne spostrzeżenie odnośnie przyczyn i źródeł gwałtownej eksplozji protestantyzmu i jego zawrotnie szybkiego postępu na północy Europy[1]. Często posługujemy się szkolną zbitką – popularyzowaną przez podręczniki do historii – o nazwie Renesans i Reformacja, gdzie łączący obydwa terminy spójnik  i fałszywie prowadzi nas do mniemania, że mają one ze sobą cokolwiek wspólnego. John W. Allen pisze słusznie, że „nic w szesnastym wieku nie było tak antagonistyczne […]