Paul Martin, Umysł, który szkodzi. Mózg, zachowanie, odporność i choroba, tłum. Piotr Turski, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa 2011, ss. 476

Książka autorstwa Paula Martina pod tytułem „Umysł, który szkodzi. Mózg, zachowanie, odporność i choroba” to jedna z najbardziej intrygujących pozycji wydawniczych ostatnich lat. Zawiera fascynujące spojrzenie na funkcjonowanie ludzkiego organizmu, uzmysławia złożoność tego systemu i obala potoczne, intuicyjne stwierdzenia na temat zarządzeń wydawanych przez mózg reszcie ciała. Odkrywa tajniki dotyczące nie tylko tak błahych i pozornie prostych kwestii polegających na przykład na wyjaśnieniu tego, jak pod wpływem umysłu ciało zmienia się, to znaczy od czego zależy wystąpienie rumieńców i seksualne podniecenie, ale i na czym polega proces zmierzania ku śmierci i jaka jest zależność tempa tego procesu od samego człowieka.

            Paul Martin rozpoczyna swą książkę od postawienia odważnej – jedynie z pozoru kontrowersyjnej, co uzasadni przywołanymi wynikami analiz – tezy, że umysł człowieka decyduje o podatności na choroby oraz czasie i rodzaju śmierci. W rozdziale teoretycznym pod tytułem „Korpus wiedzy”, który został poświęcony zarysowaniu stanu badań naukowych potwierdzających, że psychika i emocje warunkują zdrowie fizyczne i to, co dzieje się z ludzkim ciałem, konsekwentnie rozwija ją. Autor odkrywa przed czytelnikiem fascynujące ciekawostki zaczerpnięte z historii powszechnej – od starożytności po współczesność i obrazuje nimi swoje argumenty, a także wzbogaca nimi omawiane raporty z najnowszych badań na temat umysłu i ciała.

            W kontekście dysfunkcji serca, Paul Martin przedstawia zagadnienia: śmierci, katastrof, wudu, kłopotów, konfliktów i chorób w rozdziale zatytułowanym „Plamy na Słońcu”. Ciekawe jest zaproponowane spojrzenie na takie czynniki jak chociażby: lęk i stres, a także mylne o nich, intuicyjne przekonania. Uzupełniają je spostrzeżenia związane z potrzebą powiązania konkretnych wydarzeń życiowych z chorobami, co rzuca światło na nierozwiązane zagadki historii wielkich postaci. Warto przemyśleć również w związku z powyższym znaczenie dyskomfortu psychicznego, który na przestrzeni dziejów był niedocenianym mordercą całych rzesz ludzi.   

            Zrozumienie powyżej opisanych problemów ułatwią rozdziały: „Maszyneria psychiki – widok od środka”, „Umysł a odporność”, „Demon stresu”, „Inni ludzie”, „Z bólem serca”, „Umysł raka”, „Brzemię lęku”, ponieważ pokazują między innymi na czym polega postrzeganie choroby (na przykład zwykłej opryszczki) i jakie przynosi konsekwencje, czym jest złe zachowanie bądź autoimmunizacja, jak zrozumieć układ odpornościowy lub zmierzyć odporność, na czym polegają pożytki płynące z nieprzyjemności.

            Na pewno liczne i bardzo ciekawie rozwinięte wątki zainteresują osoby cierpiące na depresję – pozwalają wszak lepiej zrozumieć siebie samego, swoją dolegliwość oraz poznać jej podłoże. Czytelnicy dowiedzą się z nich także praktycznie wszystkiego, co powinni wiedzieć o stresie, który niezwykle często kształtuje ich codzienność, a właściwie całe życie. Kluczowe jest w tym przypadku zastanowienie się nad swoimi relacjami z innymi ludźmi, jako czynnikami stresogennymi. Według autora związki społeczne to przede wszystkim stresory, które mają znaczący wpływ miedzy innymi na odporność. Mają jednak i drugie, frapujące oblicze, które warto jednak poznać samemu z tej zaskakującej książki Paula Martina.

            Rozdział pod tytułem „Zapłata za pracę” zawiera omówienie palących problemów – także polskiej polityki społecznej. Przykładowo Paul Martin zwraca uwagę na dwojaki charakter pracy – jej negatywne oddziaływanie na zdrowie człowieka, przeciwstawia pozytywnemu i ukazuje różne możliwe konsekwencje realizacji konkretnych strategii. Filozoficzne spojrzenie na ten sam problem zawiera rozdział pod tytułem „Wypędzanie ducha z maszyny”.

            „Świeże spojrzenie” na: rozwój, matki i dzieci, planowanie chorób, chorobie Darwina to tylko jeden z atutów tej zasobnej w ciekawostki i wyniki najnowszych badań książki. Z tych i wielu innych powodów, o których czytelnik dowie się sięgając po rewelacyjną publikację Paula Martina pod tytułem „Umysł, który szkodzi. Mózg, zachowanie, odporność i choroba” to bezcenna pozycja na polskim rynku wydawniczym. Naprawdę warto przekonać się o tym, ze nie jest się z góry skazanym na choroby i przeżywanie nieszczęść, posiąść wiedzę o własnym potencjale sprawczym i nauczyć się na nowo patrzeć na wszystko, co nam się w życiu przytrafia.

Krzysztof Wróblewski

Książka jest dostępna na stronie Warszawskiego Wydawnictwa Literackiego MUZA SA: http://www.muza.com.pl/?module=okladki&id=42294

a.me.