Vladimir Nabokov, Dar, przeł. Eugenia Siemaszkiewicz, posłowie Leszek Engelking, Warszawskie Wydawnictwo MUZA SA, Warszawa 2013, ss. 479

            Warszawskie Wydawnictwo MUZA SA podjęło się ważnego wyzwania przybliżenia współczesnemu polskiemu czytelnikowi najważniejszych dzieł literackich wybitnego pisarza rosyjskiego i amerykańskiego – Vladimira Nabokova. Dokonuje tego z powodzeniem, czego dowodzą kolejne, solidnie wydane propozycje wydawnicze. Zachwyca nas mianowicie nowymi odsłonami wciąż niestety zbyt słabo znanych dzieł tegoż świetnego prozaika. Nie inaczej jest w przypadku arcydzieła pod tytułem „Dar”. To świetna treść, doskonała forma i porządne wydanie. Najbardziej wymagający odbiorca będzie z pewnością usatysfakcjonowany tą pozycją. To także na pewno jeden z tych „bezpiecznych” prezentów, które spodobają się zarówno miłośnikowi dobrej prozy, jak i estecie.

            „Dar” to dzieło przez wielu okrzyknięte najważniejszym, najwybitniejszym, największym. Zostało w całości poświęcone człowiekowi w swym jestestwie całkowicie udolnemu, zdolnemu wykorzystywać to, co stanowi o jego wyjątkowości. Nie ma w tym żadnego haczyka. Bohater powieści jest osobą szczęśliwą, spełnioną. Wynika to stąd, że umie docenić to, co posiada. A posiada wiele, choć w istocie to błahostka. Otóż odznacza go umiejętność bacznego, przepełnionego empatią i wrażliwością obserwowania świata oraz – przede wszystkim – drugiego człowieka. Ma wysoką samoświadomość. Osiągnął spełnienie – w życiu osobistym i zawodowym. Kreacja ta daje więc czytelnikowi wiele do myślenia nad kondycją jednostki we współczesnym społeczeństwie. Autor mówi wprost o „zaspokojeniu duchowym” i ścieżkach do jego osiągnięcia. Dlatego powieść ta może stanowić nieocenione źródło inspiracji do rozważań na temat uwarunkowań bezpieczeństwa społecznego w XXI wieku. Jednocześnie skłania do zastanowienia się nad własnym życiem, to znaczy odpowiedzenia sobie na ważne pytania na temat treści dążeń i celów, jakie się sobie stawia. Wyłaniające się na tej podstawie wnioski mogą stanowić również podstawę do pracy nad swoją osobowością, charakterem czy w ogóle podejściem do życia, a nawet kwestiami, tak z pozoru błahymi, jak posiadane przyzwyczajenia.

            Poza tym jest to również cudowne dzieło o samym tworzeniu, procesie twórczym – jego aspektach formalnych, nieformalnych, teoretycznych i praktycznych. Ale nie tylko, bo i o pretekstach do ucieczki od pracy lub odpoczynku czy może po prostu szarości dnia. Vladimir Nabokov wyraził w ten sposób na kartach „Daru” swoje sympatie i antypatie. Upodobania, słabości, skłonności. Skomentował oraz w pewnych zakresach zinterpretował twórczość wielu wybitnych pisarzy. Wielbiciele rosyjskojęzycznej literatury odnajdą w „Darze” rozliczne aluzje lub bezpośrednie odniesienia do wielkich dzieł. Autor nieraz bez skrępowania rozprawia się z tym, co przeceniane i wskazuje jak odczytywać to, co niestety niedoceniane. Wszystkie jego uwagi są merytoryczne oraz interesujące. Najciekawsze są jednak polemiki. Zasługują one wszak na kolejne – zwłaszcza te dotyczące prezentacji przekonań metafizycznych – interpretacje ze strony rozumnego odbiorcy.

            W „Darze” urzeka również autora fascynacja i zabawa słowem. Świadome zwodzenie oraz uwodzenie czytelnika. Granie z nim, by mu ukazać cienką granicę pomiędzy prozą a życiem oraz uświadomić potrzebę celebrowania tego, co uważa się za ważne. Niezależnie od okoliczności oraz uwarunkowań. I tak właśnie Vladimir Nabokov podchodzi do obcowania ze słowem. Każde słowo poprzedza inspiracja, myśl i poszukiwanie znaczeń. To wyzwanie warte podjęcia, z uwagi na satysfakcję, jaką może przynieść człowiekowi, który potrafi to docenić. To czy sprostamy oczekiwaniom, jakie sami w sobie pokładamy i jak ukształtujemy społeczny odbiór nas samych zależy od nas, w każdym przypadku. Doskonałe anegdoty zaprezentowane w książce pozwalają pojąć to prawidło i zrozumieć lekcję, jakiej zgodził się udzielić czytelnikowi mistrz.

            Vladimir Nabokov w swym arcydziele pod tytułem „Dar” zwraca uwagę na kwestie, które często nam umykają w naszym codziennym życiu, pomimo iż stanowią jego sens i treść. Jest to zatem wspaniała oraz godna polecenia lektura dla wszystkich tych, którzy odczuwają potrzebę zatrzymania się na chwilę w zgiełku swojej rzeczywistości i zmienienia tego, czegoś, co ich dusi, a następnie zdobycia tego, co będzie ich powietrzem.

Krzysztof Wróblewski 

Książka jest dostępna na stronie Wydawnictwa MUZA SA: http://muza.com.pl/product.php?id_product=1343

a.me.