Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa 2003, ss. 1510

            „Słownik mitów i tradycji kultury” autorstwa Władysława Kopalińskiego – polskiego wybitnego leksykografa, którego nazwisko jest marką samą w sobie, to pozycja obowiązkowa na półce tych spośród nas, którzy dążą do lepszego poznania europejskiego i śródziemnomorskiego dziedzictwa minionych wieków. Zawiera wszakże imponujący: rozmachem, zasobnością, walorami merytorycznymi oraz znakomitą formą zestaw haseł obejmujących swym zakresem zagadnienia, których próżno szukać w innych słownikach, leksykonach czy encyklopediach. Warto wskazać, że ich dobór został dokonany z należytą starannością, a samej zawartości trudno cokolwiek zarzucić. Nie ma on z pewnością sobie równych odpowiedników, dlatego zasługuje na szczególne wyróżnienie oraz uwagę z naszej strony.

            I tak oto Władysław Kopaliński przedstawia na kartach polecanego czytelnikowi zbioru haseł między innymi najważniejsze dla pojęcia naszej kultury miejsca historycznych wydarzeń, postacie, historie biblijne, a także mitologiczne bóstwa. Przypomina imiona oraz nazwisko bohaterów – mniej lub bardziej znanych, narodowych, lokalnych, cieszących się dobrą lub złą sławą czy prasą. Przybliża treści sag, legend, epopei, romansów, poematów, pieśni, wierszy, żywotów, baśni i innych dzieł literackich, których nie sposób nie znać. Objaśnia – z ogromnym znawstwem, co należy wyraźnie podkreślić – nie tylko kontekst, w jakim powstały, ich istotę oraz znaczenie, ale i przede wszystkim kierunki interpretacji, jakie można czy warto obrać. W przypadku tych mniej znanych jest to niezwykle cenna pomoc dla osób, które zaczynają poznawać swoje korzenie bądź napotkały trudności w sferze recepcji, interpretacji innych na przykład klasycznych dzieł światowej literatury. Dla tych czytelników słownik ten stanowi nieocenioną pomoc merytoryczną oraz dydaktyczną.

            Godne podkreślenia jest i to, że Władysław Kopaliński wiele uwagi poświęcił również na omówienie najważniejszych dzieł oraz arcydzieł architektury, malarstwa, rzeźby, muzyki, oper, operetek, musicali, pieśni ludowych i narodowych. Nierzadko mianowicie – jak autor z powodzeniem uświadamia swym odbiorcom – poznawanie własnej kultury bez ich znajomości – choćby w zakresie podstawowym – mogłoby okazać się zadaniem karkołomnym. Uzmysławiają to zwłaszcza czynione przez leksykografa w ramach niektórych haseł do nich odniesienia. Wskazania możliwych kierunków interpretacji poszczególnych zagadnień z pewnością przydadzą się podczas nauki uczniom oraz studentom. Nie tylko dają wiedzę na temat przedmiotu, którego dotyczą, ale i uczą samodzielnego myślenia, namysłu nad przeszłością, formułowania wniosków, doszukiwania się zależności, a przede wszystkim – refleksji nad kulturą w sensie globalnym. Pod tym względem jest to z pewnością wyjątkowe dzieło.

            Nie brakuje także na kartach prezentowanego i polecanego czytelnikom słownika wyrażeń oraz sentencji dotyczących kultury, historii oraz tradycji. Władysław Kopaliński zamieścił ich doskonałe tłumaczenia na język polski oraz opatrzył stosownymi objaśnieniami, które umożliwiają pojęcie towarzyszącego im sensu oraz poznanie okoliczności w jakich powstały, zostały wykorzystane czy historii. W tym momencie warto wspomnieć, że część z tych sentencji niejako wyszła już z obiegu, to znaczy nie funkcjonują one w języku codziennym. Jednakże z uwagi na ich znaczenie dla naszej kultury i tradycji z pewnością warto je poznać. Tak jak i warto zapoznać się ze słowami, które choć nie są już powszechne, to dla nas – Polaków ważne.

            Rozległość i zawartość klasycznego już dzieła autorstwa Władysława Kopalińskiego pod tytułem „Słownik mitów i tradycji kultury” jest gwarancją, że każdy czytelnik poszukujący zagadnień z zakresu, którego dotyczy odnajdzie w nim niebagatelną pomoc. Imponuje wszakże jego treść szczegółowością oraz precyzją doboru haseł oraz ich omówień. Trudno doszukać się w nim jakiejś luki. Autor nie przeoczył nawet słabiej już znanych związków frazeologicznych dotyczących na przykład postaci biblijnych czy wątków zaczerpniętych z mitologii greckiej. Dlatego to wielkie – nie tylko rozmiarem, ale i pod względem znaczenia na polskim i światowym rynku wydawniczym – dzieło należy polecić wszystkim poszukującym wiedzy o tym, co stanowi o ich kulturze, pragnących lepiej poznać tradycję kultury. Naprawdę warto poświęcić tej książce swą uwagę.

Krzysztof Wróblewski

Książka jest dostępna na stronie Oficyny Wydawniczej RYTM: http://www.wydawnictworytm.pl/index.php?s=karta&id=37

a.me.